محدودیت در آزادی‌های قراردادی به منظور مقابله با انحصار: مطالعه موردی حقوق ایران

دانشنامه حقوق اقتصادی

مقاله 4، دوره 26، شماره 16، دی 1398، صفحه 75-102   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/le.v26i15.69758

نویسندگان

حمیدرضا علومی یزدی؛ حمیدرضا شاه بابای^*

علامه طباطبائی

چکیده

 حقوق قراردادها بطور عام و اصل آزادی قراردادی به طورخاص تنظیم کننده روابط اقتصادی و تضمین کننده منافع شخصی افراد در  مبادلات و توافقات اقتصادی بوده و اصولاً نسبت به سیاست‌های اقتصادی و تحقق اهداف دولت ها بی‌طرف می‌باشد.  لذا در شرایط کاستی بازار قواعد حقوق خصوصی نمی‌تواند نقش موثری در بهبود شرایط ایفا نماید.  اما با افول تقابل بین اقتصاد دولتی و اقتصاد بازار و با این پیش فرض که بازار و دولت به عنوان دو نهاد مکمل باید در تحقق دولت رفاه ایفای نقش نمایند،  قانونگذار با استفاده از حقوق عمومی به تنظیم اقتصاد در این شرایط پرداخته و بعضاً دامنه اصول از پیش مسلم حقوق خصوصی مانند اصل آزادی قراردادی که یادگار دوران شکوفایی اقتصاد آزاد می‌باشد را محدود می‌نماید.
  مقابله با انحصار به عنوان یکی از کاستی‌های بازار نیازمند  مداخله دولت از طریق ایجاد محدودیت در اصل آزادی قراردادی است. در این راستا قانونگذار از طریق ایجاد محدودیت و تعیین ضمانت اجرای تعلیق، فسخ و بطلان قراردادهای خصوصی افراد که مخل به ایجاد شرایط رقابتی در بازار هستند، اصل آزادی قراردادی افراد را محدود ساخته است. محدودیت در قرارداد هایی که با سوء استفاده از موقعیت برتر و یا با درج شروط غیر منصفانه تنظیم شده اند و تعیین ضمانت اجراهای قابل اعمال توسط نهاد ناظر بر رقابت  شیوه ای است که قانونگذار ایرانی، با کمی شتابزدگی در تطبیق و سنجش سازگاری آن ها با نظام حقوقی و قضایی ملی، در قانون موسوم به نحوه اجرای سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی پذیرفته است.
کلید واژگان: انحصار، آزادی قراردادی، شکست های بازار، نظم عمومی اقتصادی

کلیدواژه‌ها

کلید واژگان: انحصار؛ ازادی قراردادی؛ شکست های بازار؛ نظم عمومی اقتصادی

مراجع

[1] Abasian Ezatollah & Nasrin duost Meysam (2012), Welfare Economy, 1ed, Noore elm publicatin, Tehran. (In Persian)

[2] Akhond, khorasani (1988), Mohamad kazem, Kefayat Al-Osul, Alolbeyt le Ehya Al-terath Institution, Qom.

[3] Alaeldini, Amir Abas (2012), Competition Law, 1ed, Majd publication, Tehran. (In Persian)

[4] Alison Firth & M. Rebold(1996), Comparative Law of Monopolies, Translated by Ezatolah Shahida, Publishing Planning and Budget Organization, Tehran. (In Persian)

[5] Al-Suyuti, Abd Al- Rahman, Al- Ashbah va Al-Nazaer, Dar Al- Fekr Publication, Beirut.(in arabic)

[6] Atiyah P.S (1989), The Law of Contract, 4ed: Oxford, Clarendon Press.

[7] Atiyah p. s (1979), The Rise and Fall of Freedom of Contract, London, Oxford.

[8] A Schotter (1990), Free Market Economy, London, Macmillan Education UK.

[9] Bagheri, Mahmood. (2005). Market-based economy and the deficiencies of private law. Law and Politics Research, No.19, pp.41-88(In Persian). (In Persian)

[10] Friedrich Kessler (1943), << Contracts of Adhesion-Some Thoughts About Freedom of Contract>>, 43 COLUM. L. REV.

[11] Ghamami Seyyed Mohammadmehdi, esmaeili mohsen (2010), A Comparative Study of Competition Law in Iran and France, Islamic Law Research Journal, No.2. (In Persian)

[12] Hadifar, Davood (2010), Legal institutions of regulation; Structure and implementation mechanism, 1ed, Etrat eno Publication, Tehran. (In Persian)

[13] Hargreaves, Sylvia and Deards, Elspeth (2004), European Union Law, 2rd Edition, London, oxford.

[14] Hoseini, Shams aldin and et al, The role and position of the state in the economy from theory to practice, with an emphasis on the general policies of the forty-fourth (44) Constitution, 1ed, Peyke Noor, Tehran. (In Persian)

[15] Hylton K. N (2005), A Comparison of American & European Approaches to Monopolization Law, Section 2 & Article 82, Boston University School of Law Working Paper No. 06-11.

[16] Janow (Merit E) (1996), <>, available at http://www.oecd.org/dataoecd.

[17] Jones (Alison) & Sufrin (Brenda) (2004), Ec Competition Law, 2ed: New York, Oxford University Press.

[18] Karimi, Abbas (2002), Abusive Clauses in General Rules of Contracts, journal of lrgal research, Vol.1, No.1. (In Persian)

[19] Katouzian, Naser. (2006). General Rules of Contracts, vol.1&3,7ed, Publishing Joint Stock Company, Tehran. (In Persian)

[20] Katouzian, Naser (2007), Elementary course of Civil Law: Juristic act, 12ed, Publishing Joint Stock Company, Tehran. (In Persian)

[21] Katouzian, Naser (2008), Civil law in the current legal order, 19ed, Mizan publication, Tehran. (In Persian)

[22] Katouzian, Naser (2008), Elementary course of Civil Law: Preemption, Testate, Inheritence, 10ed, Mizan publication, Tehran. (In Persian)

[23] Lennart Ritter, W. David Braun (2002), European Competition Law, 3ed, Kluwer law.

[24] Mohamadi reyshahri, Mohamad (2011), Encyclopedia of Quran and hadith, Vol.1, 1ed, dar alhadith Publication, Qom. (In Persian)

[25] Mosca, M. (2008), << On the origins of the concept of natural monopoly>>, The European Journal of the History of Economic Thought, 45 (2).

[26] Paterson, Jeannie (2009), <>, Melbourne University Law Review, Vol. 33(3).

[27] Rashvand Boukani, Mehdi (2011), Competition law in Jurisprudence, Iranian and European union law,1 Ed, Imam Sadegh University Publication. (In Persian)

[28] Robert Baldwin, Martin Cave, and Martin Lodge (1999), Understanding Regulation, London, Oxford.

[29] Ruffin (2001), Regulatory institutions in liberalized electricity markets, International Energy Agency, Paris, OECD Publishing.

[30] Safaii, seyyed Hosein (2003), Elementary course of Civil Law: General Rules of Contract, Vol.1, 1ed, Mizan publication, Tehran. (In Persian)

[31] Sardouei nasab Mohamad, Kazempour seyyed jafar (2011), Elements of Contractual Unconscionability, The Judiciary Law Journal, No.75. (In Persian)

[32] Taghizadeh Ebrahim, Ahmadi Afshin (2015), Position of Unfair Terms in Iranian Law by looking at article 46 of E-Commerce Law, Quarterly journal of private law, NO.10. (In Persian)

[33] Terry, Calvani (1979), Economic Analysis and Antitrust Law, Boston, Little Brown & Co.

[34] T Burke et al (1988), Competition in Theory and Practice, London.

[35] Vakili Moghadam, Mohamad hosein (2010), Anti-competitive trade agreements, 1ed, Mizan publication, Tehran. (In Persian)

[36] Van Bael & Bellis (2005), Competition Law of the European Community- 5th Edition, Wolter Kluwer.

[37] Vatiero Massimiliano (2010), << The Ordoliberal Notion of Market Power: An Institutionalist Reassessment >>, European Competition Journal, Volume 6, Issue 3.

[38] Yousefi, Ahmadali (2015), Jurisprudential analysis of economic freedom competition based on the current concept, Journal of jurisprudence and history of civilization, Vol.45. (In Persian)

[39] Commission Notice on Agreements of Minor Importance Which Do Not Appreciably Restrict Competition Under Article 81(1) of the Treaty Establishing the European Community (de minimis) (2001/C368/07).

[40] http://www.nicc.gov.ir/council/decisions-council/241-175-1392-08-29.html. (In Persian)