تبعیت از قانون به‌مثابه روشن‌نگری از دیدگاه کانت و افلاطون

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 6، دوره 50، شماره 2، آذر 1397، صفحه 115-130   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v50i2.20314

نویسندگان

محمد کاظم علمی^{* 1}؛ سعید آزادمنش²

¹دانشگاه فردوسی

²دانشگاه تهران

چکیده

فلاسفه بزرگ از نظریات عمیقی در عموم حوزه‌های مختلف فلسفی ازجمله در قلمرو جامعه و سیاست برخوردارند که ریشه در مبنای فکری و فلسفی ایشان دارد. با نظر به این مهم، این مقاله موضوع تبعیت و صیانت از قانون را از منظری فلسفی موردنظر قرار داده است. در راستای نیل به این هدف، پژوهش حاضر به مقایسه اجمالی دیدگاه کانت در تبعیت از قانون که آن را در بحثی که در مقاله «در پاسخ به سؤال روشن‌نگری چیست؟» آورده است و دیدگاه سقراط که در رساله کریتونِ افلاطون در گفت‌وگوی با نوموس بیان‌شده است می‌پردازد. این مقاله مدعی است که به‌رغم تفاوت‌های قابل‌ملاحظه‌ای که در مبانی اندیشه فلسفی این دو اندیشمند مشهود است، به نظر می‌رسد در مسئله تبعیت از قانون در دو مقام نظر و عمل به یکدیگر نزدیک شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

روشن‎نگری؛ قانون‎گذاری؛ آزادی؛ عدالت؛ تبعیت از قانون

مراجع

ارسطا طالیس، اخلاق نیکوماخس، ترجمه ابوالقاسم پورحسینی، ج 1، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1356 شمسی/2536 شاهنشاهی.

افلاطون، «کریتون»، دوره آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی و رضا کاویانی، ج 1، تهران، انتشارات خوارزمی، چاپ دوم، 1366.

افلاطون، جمهور، ترجمه فؤاد رحمانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1374.

افلاطون، قوانین، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران، چاپ کاویان، چاپ اول، 1354.

بار، ارهارد، «روشن‌نگری چیست؟»، ترجمه سیروس آرین پور، تهران، انتشارات آگاه، 1386.

برَن، ژان، افلاطون، ترجمه سید ابوالقاسم پورحسینی، تهران، نشر هما، چاپ اول، 1363.

بریه، امیل، تاریخ فلسفه در دوره یونانی، ترجمه علی مراد داوری، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1352.

بورمان، کارل، افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی، چاپ اول، تهران، چاپ قیام، 1375.

خراسانی، شرف الدین، از سقراط تا ارسطو، تهران، انتشارات دانشگاه ملی ایران، 1352.

دستغیب، عبدالعلی، «سقراط همچون فیلسوف اخلاق»، مجله کیهان فرهنگی، شماره 214، 1383، 25-20.

دورانت، ویل، تاریخ فلسفه، ترجمه عباس زریاب خوئی، تهران، چاپ تابان، 1335.

راسل، برتراند، تاریخ فلسفه غرب، ترجمه نجف دریابندری، ج 1، تهران، چاپ کتاب پرواز، چاپ ششم، 1373.

ریم، آندرآس، «روشن‌نگری «نیازِ» فهم انسانی است»، گردآورنده ارهارد بار، روشن‌نگری چیست؟، ترجمه سیروس آرین پور، تهران، انتشارات آگاه، 1386، 75- 63.

فوکو، میشل، «درباره «روشن‌نگری چیست؟» کانت»، ترجمه همایون فولادپور، مجله کلک، شماره 22، 1370، 67- 58.

کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه (یونان و روم)، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، ج 1، چاپ چهارم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش، 1380.

کانت، امانوئل، «در پاسخ به پرسش روشن‌نگری چیست؟»، گردآورنده ارهارد بار، روشن‌نگری چیست؟، ترجمه سیروس آرین پور، تهران، انتشارات آگاه، 1386، 41- 29.

کانت، امانوئل، «روشن‌نگری چیست؟ در پاسخِ یک پرسش»، ترجمه همایون فولادپور، مجله کلک، شماره 22، 1370، 57- 48.

مجتهدی، کریم، افکار کانت، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ دوم، 1388.

محمودی، سیدعلی، فلسفه سیاسی کانت، تهران، نشر نگاه معاصر، چاپ اول، 1384.

نقیب زاده، میرعبدالحسین، فلسفه کانت؛ بیداری از خواب دگماتیسم بر زمینه سیر فلسفه دوران نو، تهران، انتشارات آگاه، 1374.

ورنر، شارل، حکمت یونان، ترجمه بزرگ نادرزاد، تهران، انتشارات کتاب فروشی زوّار، چاپ اول، 1347.

Adorno, T. W. & Horkheimer, M, Dialectic Of Enlightenment, New York, Continuum Publishing Company, 1955, 3-42.

Kant, Immanuel, Foundations Of The Metaphysics Of Morals And What Is Enlightenment?, Translated by Lewis White Beck, New York, Published by The Bobbs-Merrill Company, 1955.

Kant, Immanuel, An Answer To The Question: "What Is Enlightenment?", trans. B.H. ed, Writings Political: Kant, Nisbet. Cambr, Reiss. S. Hidge Press University, 1991