زیست چینه نگاری سازند دلیچای در برش پریخان (غرب شاهرود) بر مبنای پالینومورف‌ها و روزن‌داران

رخساره‌های رسوبی

مقاله 6، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 24، شهریور 1399، صفحه 100-112   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.v13i1.84527

نویسندگان

مریم نادریان¹؛ الهه زارعی^{* 2}؛ سهیلا یوسفی¹

¹دانشجوی کارشناسی ارشد چینه نگاری و دیرینه شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه دامغان، دامغان، ایران

²استادیار گروه زمین شناسی، دانشگاه دامغان، دامغان، ایران

چکیده

سازند دلیچای با سنگ شناسی شیلی ـ مارنی و با میان لایه‌های سنگ آهکی به ضخامت ۲۵۰ متر در برش پریخان در غرب شاهرود به منظور مطالعات زیست چینه نگاری مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه ۳۰ گونه متعلق به ۲۲ جنس داینوفلاژله، ۱۰ گونه متعلق به ۸ جنس اسپور و ۷ گونه متعلق به ۴ جنس پولن شناسایی شد. ‌‌‌‌جهت تعیین سن و انجام زیست چینه نگاری از حضور فراوان و مستمر میوسپور Klukisporites variegatus و پولن Callialasporites dampieri که از گونه‌های شاخص ژوراسیک میانی می‌باشند و وجود داینوفلاژله‌های شاخص زیست‌زون‌های باژوسین پسین مانند Cribroperidinium crispum Total Range Zone، افراد شاخص باتونین ـ کالووین پیشین در Dichadogonyaulax sellwoodii Interval Zone (کالووین پیشین ـ میانی) و گونه‌های شاخص Ctenidodinum continuum Interval Zone و همچنین زیست‌زون‌های مربوط به روزن‌داران کف‌زی و شناور شامل Lenticulina varians-Ophtalmidium Assemblage Zone و Globigerina bathoniana Taxon Range Zone که تأیید کننده سن باژوسین پسین تا کالووین میانی است، استفاده شد. مقایسه داینوسیست‌ها و روزن‌داران سازند دلیچای با میکروفسیل‌های معرفی شده در ایران، آسیای شرقی، استرالیا، آفریقا، آمریکای جنوبی و اروپا حکایت از تطابق نسبی با این مناطق دارد.

کلیدواژه‌ها

زیست چینه نگاری؛ سازند دلیچای؛ داینوسیست‌ها؛ روزن‌داران؛ البرز شرقی

مراجع

آقانباتی، س.ع.، 1383. زمین‌شناسی ایران. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586 ص.

برزویی، ا.، ۱۳۸۹. پالینواستراتیگرافی رسوبات تریاس بالایی در برش چینه شناسی کمرماچه کوه، جنوب شرق طبس. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، ۱۴۰ص.

حداد توکلی، ا.، ۱۳۸۴. پالینواستراتیگرافی سازند کشف‌رود در برش قلعه سنگی شرق مشهد، شمال شرق ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، ۱۲۰ص.

حکیمی تهرانی ، ز.، ۱۳۸۷. پالینوفلورای سازند شمشک در برش چینه شناسی خوش ییلاق (شمال غزنوی) شمال شرق ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، ۲۴۴ص.

حسینی، ا.، 1380. مطالعه فسیل‌های گیاهی (ماکروفسیل و میکروفسیل) سازند شمشک در منطقه طزره (شاهرود). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

ده بزرگی، ا.، ۱۳۸۳. پالینواستراتیگرافی سازند کشف‌رود در برش سنجدک جنوب شرق مشهد. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، ۱۲۹ص.

ده بزرگی، ا.، ۱۳۹۲. پالینولوژی و پالئواکولوژی رسوبات ژوراسیک میانی (سازند دلیچای و بغمشاه)، شرق سمنان (منطقه جام). رساله دکتری، دانشگاه تهران، ۳۲۰ص.

رفیعی، ا.، ۱۳۹۲. میوسپورهای رسوبات ژوراسیک شمال غرب سمنان، البرز مرکزی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، ۹۶ص.

سجادی هزاوه، ف.، درمنکی فراهانی، س.، هاشمی یزدی، ف.، 1397. پالینولوژی سازند دلیچای در برش چینه شناسی گویداغ، جنوب شرقی مراغه بر مبنای داینوفلاژله‌ها. پژوهش‌های چینه نگاری و رسوب شناسی، 70: ۹۱-۱۰۸.

سعادتی جعفرآبادی، ش.، علامه، م.، پورسلطانی، م.ر.، سجادی، ف.، ۱۳۹۲. پالئواکولوژی و پالینواستراتیگرافی سازند دلیچای بر اساس میوسپورها در برش روستای بار، بخش خاوری حوضه بینالود. دیرینه شناسی، ۱ (۱): ۸۰-۶۷.

شاهسونی، م.، ۱۳۸۲. پالینواستراتیگرافی، پالینوفاسیس و محیط دیرینه سازند چمن بید در برش جاجرم. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، ۱۰۹ص.

صباغیان، ج.، ۱۳۸۸. پالینواستراتیگرافی سازند دلیچای در کوه راهبند مهدیشهر، البرز مرکزی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

محمدخانی، خ.، 1397. پالینواستراتیگرافی و پالینوفاسیس سازند دلیچای در حوضه البرز مرکزی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده زمین شناسی‌، دانشگاه دامغان.

نویدی ایزد، ن.، ۱۳۹۲. پالینواستراتیگرافی و محیط رسوبی دیرینه سازند دلیچای در برش چینه شناسی دیکتاش، شمال شرق سمنان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، ۱۹۷ص.

هاشمی یزدی، ف.، ۱۳۸۷. پالینواستراتیگرافی سازند دلیچای در برش بلو، شمال سمنان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

هاشمی یزدی، ف.، ۱۳۹۴. پالینولوژی و پالئواکولوژی سازند دلیچای در حوضه البرز مرکزی شرق و سازند هجدک در شرق ایران مرکزی. پایان نامه دکتری، دانشگاه تهران، ۳۸۸ص.

Abdel Mohsen, S.A., 1990. The Middle Jurassic microflora from EI Maghara No. 4 borehole, northern Sinai, Egypt. Journal African Earth Science, 11: 207-216.

Achilles, H., Kaiser, H., Schweitzer, H.J., & Hushmand, A., 1984. Die rätojurassischen Floren des Iran und Afghanistans. 7. Die Mikroflora der obertriadisch jurassischen Ablagerungen des Alborz-Gebirges (Nord-Iran). Palaeontographica, Abteilung B, 194 (1-4): 14-95.

Achilles, H., Schlatter, R., 1986. Palynostratigraphische Untersuchungen im "Rhat-Bonebed" von Hallau (Kt. Staffhausen) mit einem Beitrag zur Ammonitenfauna im basalen Lias. Ecologae Geologicae Helvetiae, 79: 149-179.

Arjang, B., 1975. Mikroflora der räto-jurassischen Ablagerungen des Kermaner Beckens (Zentral-Iran). Palaeontographica, Abteilung B, 152: 85-148.

Backhouse, J., 1988. Late Jurassic and Early Cretaceous palynology of the Perth Basin, Western Australia. Geological Survey of Western Australia Bulletin, 135: 233.

Bhadradwaj D.C., & Kumar, P., 1986. Palynology of Jurassic sediments from Iran: 1, Kerman area. Biological Memoirs, 12 (2): 146-172.

BouDagher-Fadel, M.K., Banner, F.T., & Whittaker, J.E., 1997. Early Evolutionary History of Planktonic Foraminifera. British Micropalaeontological Society Publication Series, Chapman and Hall, 269p.

Boudagher-Fadel, M.K., 2008. Evolution and Geological Significance of Larger Benthic Foraminifera. Developments in Paleontology and Stratigraphy, 21. Elsevier, Amsterdam, p. 544.

Couper, R.A., 1958. British Mesozoic microspores and pollen grains: A systematic and stratigraphic study. Palaeontographica Abteilung, B 103: 75-179.

Deflandre, G., 1947. Sur quelques microorganismes planctoniques des silex Jurassiques. Bulletin de 1'Institut oceanographique de Monaco, 921: 1–10.

Evitt, W.R. 1961. Observations on the morphology of fossil dinoflagellates. Micropalaeontology, London. 7: 385-420.

Fenton, S.B., 1980. Geology of the Bonanza King Formation (Cambrian) at the Desert Range, Clark County, Nevada. M.Sc. Thesis, San Diego State University, 157 p.

Filatoff, J., 1975. Jurassic palynology of the Perth Basin, Western Australia. Palaeontographica, Abteilung B, 154 (1-4): 1-113.

Filatoff, J., & Price, P.L., 1988. A pteridacean spore lineage in the Australian Mesozoic. In: Jell, P.A., & Playford, G., (eds.), Palynological and palaeobotanical studies in honour of Basil E. Balme. Memoirs of the Association of Australasian Palaeontologists, 5: 89-124.

Ghasemi-Nejad, E., Sabbaghiyan, H., & Mosaddegh, H., 2012. Paleobiogeographic implications of late Bajocian-late Callovian (Middle Jurassic) dinoflagellate cysts from the Central Alborz Mountain, northern Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 43: 1-10.

Helby, R., Morgan, R., & Partridge, A.D., 1987. A palynological zonation of the Australian Mesozoic. In: Jell, P.A., (ed), Studies in Australian Mesozoic palynology. Association of Australasian Palaeontologists Memoir, 4: 1-94.

Ibrahim, M.I.A., Kholeif, S.E. & Al-Saad, H., 2003. Dinoflagellate cyst biostratigraphy and paleoenvironment of the Lower-Middle Jurassic succession of Qatar, Arabian (Persian) Gulf. Revista Española de Micropaleontología, 35 (2): 171-194.

Jefferies, R.P.S., & Minton, P., 1965. The mode of life of two Jurassic species of Posidonia (Bivalvia). Article in Palaeontology, 8 (1): 156-185.

Kalantari, A., 1969. Foraminifera from the middle Jurassic-Cretaceous successions of Koppe-Dagh region (N.E. IRAN). National Iranian Oil Company, Publication no. 3: 1-298.

Kimyai, A., 1975. Jurassic palynological assemblages from the Shahrud region, Iran. Geoscience and Man, 11: 117-121.

Kimyai, A., 1977. Further information on the palynological stratigraphy of the Mesozoic coaly sediments from Kerman, Iran. Iranian Petroleum Institute. Proceeding of the 2^nd Geological Symposium of Iran, Tehran: 191-217.

Kling, S.A., 1978. Radiolaria. In: Haq, B.U., & Boersma, A., (eds.), Introduction to Marine Micropaleontology. Elsevier, New York, pp. 203-244.

Lentin, J.K. & Williams, G.L., 2004. Index of fossil dinoflagellates. American Association of Stratigraphic Palynologists Contributions Series, 42: 1-909.

Liu, Z.S., 2003. Triassic and Jurassic sporopollen assemblage from the Kuqa Depression, Tarim Basin of Xinjiang, NW China. Palaeontologia Sinica 190, New Series A, 14: 1–244.

Mafi, A., Ghasemi-Nejad, E., Ashouri, A.R., & Vahidinia, M., 2014. Dinoflagellate cysts from the Upper Bajocian-Lower Oxfordian of the Dalichai Formation in Binalud Mountains (NE Iran): their biostratigraphical and biogeographical significance. Arabian Journal of Geosciences, 7: 3683–3692

McKellar, J.L., 1998. Late Early to Late Jurassic palynology, biostratigraphy and palaeogeography of the Roma Shelf area, northwestern Surat Basin, Queensland, Australia (Including phytogeographic - palaeoclimatic implications of the Callialasporites dampieri and Microcachryidites Microfloras in the Jurassic - Early Cretaceous of Australia: an overview assessed against a background of floral change and true polar wander in the preceding late Palaeozoic - early Mesozoic). Ph.D. thesis, Brisbane (Queensland), University of Queensland, 620 p.

Playford, G., & Dettmann, M.E., 1965. Spores. In: Jansonius, J., & McGregor, D.C., (eds.), Palynology: Principles and Applications. American Association of Stratigraphic Palynologists Foundation, Dallas, 1 (8): 227-260.

Poulsen, N.E., & Riding, J.B., 2003. The Jurassic dinoflagellate cyst zonation of Subboreal Northwest Europe. In: Ineson, J.R., & Surlyk, F., (eds.), The Jurassic of Denmark and Greenland. Geological Survey of Denmark and Greenland Bulletin, 1: 115-144.

Riding, J.B., & Thomas, J.E., 1992. Dinoflagellate cysts of the Jurassic System. In: Powell, A.J., (ed.), A stratigraphic index of dinoflagellate cysts. British Micropalaeontological Society Publications Series. Chapman and Hall, London: 7-97.

Sajjadi, F., & Playford, G., 2002. Systematic and stratigraphic palynology of Late Jurassic - earliest Cretaceous strata of the Eromange Basin, Queensland, Australia. Part 2. Palaeontographica, Abteilung A, 261 (4-6): 1-99.

Sarjeant, W.A.S., 1974. Fossil and living dinoflagellates. London Academic Press, 182 pp.

Stover, L.E., & Evitt, W.R., 1978. Analyses of Pre-Pleistocene organic walled dinoflagellates. Stanford University Publication, Geological Sciences, 15: 1-300.

Sultan, I.Z., & Solaiman, H.A., 1978. Palynostratigraphie du Bathonian – Callovian du puits no. 3 de Barga, Sinai nord, Egypte. Revue du Micropalaeontologie, 20: 222-229.

Traverse, A., 2007. Paleopalynology: Topics in Geobiology, second edition. Springer, Dordrecht, Netherlands, 813 p.

Vigran, J.O., & Thush, B., 1975. Illustration of Norwegian microfossils. Illustration and distribution of the Jurassic palynomorphs of Norway. Royal Norwegian Council of Science and Industrial Researches (NTNF), Continental shelf Division, 65: 1-55.

Wynd, J.G., 1965. Biofacies of the Iranian Oil Consortium Agreement area. Iranian Oil Operating Companies, Geological and Exploration Division, Report 1082. (Unpublished).