بررسی قابلیت‌های یونی مارک و مارک 21 برای فهرست‌نویسی کتاب‌های چاپی و منابع الکترونیکی فارسی

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 8، دوره 5، شماره 2، مهر 1394، صفحه 300-318   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v5i2.31151

نویسندگان

میترا پشوتنی زاده^{* 1}؛ مرتضی کوکبی²

¹دانشگاه اصفهان

²دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

هدف: هدف از انجام این پژوهش شناسایی قابلیت‌های هر یک از قالب‌های یونی مارک و مارک 21 در برآورده ساختن نیازهای فهرست‌نویسی برای منابع فارسی و میزان همخوانی آن‌ها با این گروه از قواعد فهرست‌نویسی با تأکید بر دو منبع اطلاعاتی کتاب چاپی و منابع الکترونیکی است.
روش: برای نیل به هدف پژوهش، در مرحله اول کلیه فیلدهای مربوط به کتاب چاپی و منابع الکترونیکی از یونی مارک و مارک 21 استخراج گردید و به علت عدم وجود دستنامه یا متونی معتبر و روزآمد در رابطه با قواعد فهرست‌نویسی فارسی، از کاربرگه‌های کتاب چاپی و منابع الکترونیکی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران جهت مقایسه با فیلدهای استخراج شده بهره‌گیری شد و در مرحله پایانی نیز برای تکمیل فرایند، از نتایج مقایسه یونی مارک و مارک 21 با 17 مشکل به‌کارگیری یونی مارک در ایران، استفاده شد.
یافته ها: یافته‌ها نشان داد که مارک 21 بیش از یونی مارک با ویژگی‌های قواعد فهرست‌نویسی فارسی همخوانی داشته و پیشنهاد می شود که از نشانگرها و فیلدهای آن بیشتر در ساختار کنونی مارک ایران استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

یونی مارک؛ مارک 21؛ قواعد فهرست‌نویسی؛ کتاب چاپی؛ منابع الکترونیکی

مراجع

پازوکی، فاطمه، حاجی زین العابدینی، محسن، و ارسطوپور، شعله (1392). تحلیل وضعیت پیشینه های کتابشناختی فارسی موجود در کتابشناسی ملی ایران به منظور بررسی به کارگیری قواعد توصیف و دسترسی به منبع (آر.دی.ای). مجله کتابداری و اطلاع‌رسانی، 16(1)، 89-121.

پشوتنی زاده، میترا (1391). بررسی و مقایسه مارک 21 و یونی مارک به منظور ارائه فرمتی مناسب برای اطلاعات کتابشناختی فارسی. پایان نامه دکترا، دانشگاه شهید چمران، اهواز.

پشوتنی زاده، میترا، و کوکبی، مرتضی (1393). مقایسه دستنامه مارک ایران (برای تک نگاشت ها)، مارک 21 و یونی مارک، با 17 مشکل شناسایی شده در رابطه با مارک ایران. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 30 (1)، 269-284.

ثریایی آذر، پونه (1386). گسترش فرمت مارک ایران برای منابع دیداری ـ شنیداری فارسی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، اهواز.

سلطانی، پوری (1378). خدمات فنی. ویرایش 8. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

صدیق بهزادی، ماندانا (1379). دستنامه قواعد فهرست نویسی. [ویرایش 3]. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

عصاره، فریده (1383). راهنمای عملی و قدم به قدم فهرست نویسی و رده بندی کتابهای فارسی بر اساس قواعد فهرست نویسی انگلو امریکن. اهواز: دانشگاه شهید چمران، اداره انتشارات و چاپ

قواعد فهرستنویسی انگلوامریکن (1371). انجمن کتابداران آمریکا ... [و دیگران]؛ ترجمه رحمت الله فتاحی؛ ویراسته اسدالله آزاد. ویراست 2. مشهد: آستان قدس رضوی، معاونت فرهنگی

کرمانی، مهرنوش (1384). پیشنهاد یک مجموعه قواعد فهرست نویسی استاندارد مطابق با ویژگی های کتابشناختی ایران و زبان فارسی از طریق مقایسه کتاب «دستنامه قواعد فهرست نویسی» با کتاب «مجموعه قواعد فهرست نویسی انگلوامریکن». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران، اهواز.

کمیته ملی مارک ایران (1381). مارک ایران. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

کوکبی، مرتضی (1383). فهرست نویسی کتاب با استفاده از قواعد بازنگری شده انگلو امریکن. تهران: چاپار.

کوکبی، مرتضی (1385). فهرست نویسی منابع الکترونیکی با استفاده از قواعد بازنگری شده انگلو امریکن: ویراست سال 2002 (روزآمد سال 2004). تهران: چاپار.

کویل، کارن (1385). مفهوم ابرداده و هدف آن. ترجمه علی اکبر خاصه. علوم و فناوری اطلاعات، 22 (1 و 2)، 149-162.

نجفی نیا، شیدا (1385). مارک ایران یا ایران مارک. نما، 3 (6)، بازیابی 19 مرداد 1390، از ejournal.irandoc.ac.ir/browse.php?.

Bothmann, Robert (2004). Cataloging Electronic Book. Library Resources & Technical Services, 48 (1), 12-19.

Chudamani, K. S. & Nagarathna, H. C. (2006). Interoperability between Dublin Core, UNIMARC, MARC21, with AACR2R as the Standard Frameworks for Cataloguing in the Digital Environment. In 4th Convention PLANNER. 9-10 November. Mizoram University, Aizawl (pp. 185-195). Retrieved 6 December 2010, from http://hdl.handle.net/1944/1218.

Cordeiro, Maria Inês (2008). The UNIMARC Landscape: Updated Overview. Paper presented at the World Library and Information Congress: 74th IFLA General Conference and Council: Libraries without Borders: Navigating Towards Global Understanding. 10-14 August, Quebec, Canada.

Coyl, Karen (1996). Understanding Metadata and Its Purpose. Translated by Ali Akbar Khaseh. Science and Information Technology. 22(1,2). 149-169.

Dimic, Bojana & Surla, Dusan (2009). XML editor for UNIMARC and MARC21 cataloging. The Electronic Library, 27 (3), 509-528.

Dimic, Bojana, Milosavljevic, Branko & Surla, Dusan (2010). XML schema for UNIMARC and MARC21. The Electronic Library, 28 (2), 245 – 262.

Kokabi, Mortaza (1994). Development of a Machine-Readable Cataloging (MARC) Format for Iran. Ph. D. Thesis, The University of New South Wales, Australia.

Kokabi, Mortaza (1996). The Internationalization of MARC-Part IV: UNIMARC, Some Formats Based on it and Some Other MARC Formats. OCLC Systems & Services, 12 (4), 20-37.

Library of Congress (2010). MODS: Uses and Features. Retrieved 8 February 2012, from http://www.loc.gov/standards/mods/mods-overview.html.

McCallum, Sally (2000). Extending MARC for Bibliographic Control in the Web Environment: Challenges and Alternatives. Retrieved 25 July 2010, from http://dlist.sir.arizona.edu.