اثر تنش خشکی برعملکرد وکارآیی مصرف نور درارقام کلزا (Brassica napus L.)

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 20، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 11، 1387، صفحه 193-204   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v6i1.1191

نویسندگان

جواد وفابخش^{* 1}؛ مهدی نصیری محلاتی²؛ علیرضا کوچکی²

¹مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

عملکرد ارقام کلزا در پاسخ به محدودیت تأمین نیاز آبی در دو سال زراعی 84-83 و85-84 مورد بررسی قرارگرفت. به این منظور آزمایشی درقالب طرح کرت های خردشده بر پایه بلوک های کامل تصادفی و در 3 تکرار به اجرا درآمد که در آن چهار سطح تأمین نیاز آبی شامل 100(شاهد)،80 ، 65 و50 درصد نیازآبی کلزا در شرایط مشهد در کرت های اصلی و چهار رقم کلزا (شامل زرفام، اکاپی، اس.ال.ام046 ولیکورد) درکرت های فرعی قرارگرفتند. در هردو سال آزمایش واکنش عملکرد ارقام تحت بررسی به محدودیت تأمین آب (تنش خشکی) مشابه بود. عملکرد همه ارقام با تأمین 80 درصد نیازآبی گیاه در هر دو سال در مقایسه با تیمار شاهد تفاوت معنی داری نداشت. تأمین 65 درصد نیازآبی عملکرد دانه را تنها در سال اول بطور معنی‌داری کاهش داد، در حالی که کاهش عملکرد دانه با تأمین 50 درصد نیاز آبی در هر دو سال معنی دار بود. بالاترین کارآیی مصرف نور در ارقام زرفام، اکاپی ، اس. ال. ام 046 و لیکورد به ترتیب با تأمین 100 ،50 ،50 و 65 درصد نیاز آبی بدست آمد. بخشی از این تفاوت در اثر اختلاف شاخص سطح برگ ارقام بود. بیشترین شاخص سطح برگ در تیمار شاهد وکمترین مقدار آن در تیمار تنش شدید مشاهده شد. شاخص برداشت صرفأ در تیمار تنش شدید (50درصد تأمین نیازآبی) کاهش معنی داری یافت. ارقام مختلف کلزا از نظر شاخص سطح برگ و کارآیی مصرف نور در شرایط تنش خشکی رفتار متفاوتی داشتند. کارآیی مصرف نور در سطوح مختلف خشکی بین 95/0 و6/2 گرم بر مگاژول در تیمارهای تنش متغیر بود و مقادیر کارآئی مصرف نور در همه تیمارها تابعی از شاخص سطح برگ نبود. عواملی مانند کارآئی فتوسنتز و شاخص برداشت نیز در عملکرد ارقام کلزا سهم قابل توجهی دارند.