نخستین گزارش کنودونت‌ها و ماهیان گوادالوپین از قاعده سازند دالان در برش گهکم، شمال بندرعباس (زاگرس بلند)

رخساره‌های رسوبی

مقاله 3، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 23، اسفند 1398، صفحه 194-206   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/sed.facies.v12i2.80984

نویسندگان

حسین غلامعلیان^{* 1}؛ محمد پوستی¹؛ واچیک هایراپطیان²

¹دانشگاه هرمزگان

²دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان

چکیده

نهشته­‌های کربناتی قاعده سازند دالان در برش گهکم، شمال بندرعباس برای اولین بار با استفاده از کنودونت­‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. گونه­‌های کنودونت Sweetognathus iranicus, Hindeodus wordensis و Merrillina divergens همراه با آثار ماهیان استخوانی، پالئونیسکوئید و ‌هایبودونتید در سه لایه پایینی سازند دالان (PD1, PDX1, PDX2) یافته شده‌­اند. با توجه به گونه­‌های کنودونت به دست آمده و موقعیت چینه شناسی لایه­‌های قاعده­ای سازند دالان، سن وردین برای آنها پیشنهاد می­‌گردد. مقایسه سازند دالان در برش گهکم با برش‌‌های سازند خوف در عمان نیز همین سن را برای لایه­‌های مورد اشاره ثابت می­‌کند. بررسی نشان می­‌دهد که قاعده سازند دالان در زاگرس از شمال باختری (زردکوه) به سوی جنوب خاوری جوانتر می­‌شود. مطالعه سنگ چینه نگاری نشان می­‌دهد که سازند دالان در منطقه شمال بندرعباس (برش گهکم) از دو عضو دالان زیرین و دالان بالایی تشکیل شده و عضو تبخیری نار در آن وجود ندارد..

کلیدواژه‌ها

کنودونت؛ رودین؛ وردین؛ برش گهکم؛ سازند دالان؛ سازند فراقان

مراجع

امرائی، ج.، 1398. مقایسه شرایط محیطی و چینه نگاری سکانسی سازندهای فراقان و زاکین در برش کوه گهکم با میادین پارس جنوبی و گلشن. رساله دکتری، دانشگاه هرمزگان، 268ص.

زمان‌زاده، س.م.، میرزایی، س.، سردارآبادی، م. شگفت­فر، م.، 1389. بازسازی محیط رسوبی سازند فراقان در چاه دارنگ 1. فصلنامه زمین شناسی ایران، 4 (13): 89-97.

سیفوری‌پور، س.، 1381. نقشه زمین شناسی 1:100000 حاجی­آباد. ورقه 7346، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.

عارفی‌فرد، س.، 1391. مطالعه فونای فوزولینید سازند دالان در مقطع ایل بیگ، ناحیه زردکوه، زاگرس. پژوهش­های چینه نگاری و رسوب شناسی، 28 (3): 99-117.

فتوت، م.، هاشمی حسینی، غ. رحیم­پور بناب، ح.، 1390. محیط رسوبس بخش بالایی سازند دالان بر روی کمان قطر ـ فارس و حاشیه شرقی آن: میادین پارس جنوبی و سلمان. پژوهش­های چینه نگاری و رسوب شناسی، 27 (1): 115-136.

ناصری، ز.، 1388. بررسی چگونگی عملکرد بخش تبخیری نار به عنوان یک پوش سنگ در سازند دالان در ناحیه فارس ساحلی. ماهنامه اکتشاف و تولید، 60: 42-46.

مطیعی، ه، 1372. چینه شناسی زاگرس. سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 536ص.

مهدی­نیا، م. موسوی حرمی، س.ر.، 1391. پتروگرافی و تفسیر محیط رسوب­گذاری نهشته­های پرمین پیشین (سازند فراقان) در میدان گلشن واقع در خلیج فارس. ماهنامه اکتشاف و تولید، 88: 65-71.

Abedini, M., Aghanabati, S.A., Meisami, A., & Jahani, D., 2017. A  New Approach to Permian System in the section of Gahkum Mountain (Zagros - Iran). Open Journal of Geology, 7: 965 -977.

Alsharhan, A.S., & Nairn, A.E.M., 1995. Stratigraphy and Sedimentology of the Permian in the Arabian Basin and Adjacent areas: a Critical Review. In: Scholle, P.A., Peryt, T.M., & Ulmer-Scholle, D.S., (eds.), The Permian of Northern Pangea, Springer-Verlage, 2: 187–214.

Amini, A., & Haghdoost, M., 2010. Factors Influencing the Reservoir Characteristics of the Ooid Facies (Dalan Formation in the Persian Gulf). The 1^th international applied geological congress, Department of geology, Islamic Azad University, Mashhad Branch, 26-28.

Angiolini, L.,  Nicora, A., Bucher, H., Vachard, D., Pillevuit, A., Platel, J.P., Roger, J., Baud, A., Broutin, J., Al Hashmi, A., & Marcoux, J., 1998. Evidence of a Guadalupian Age for the Khuff Formation of Southeastern Oman: Preliminary Report. Rivista Italiana Di Paleontologia e Stratigrafia, 104(3): 329-340.

Angiolini, L., Balini, M., Garzanti, E., Nicora, A., Tintori, A., Crasquin, S., & Muttoni, G., 2003. Permian climatic and paleogeographic changes in Northern Gondwana: the Khuff Formation of Interior Oman. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 191: 269-300.

Angiolini, L., Crasquin-Soleau, S., Platel, J.P., Roger, J., Vachard, D., Vaslet, D., & Al-Husseini, M., 2004. Saiwan, Gharif and Khuff formations, Haushi-Huqf Uplift, Oman. GeoArabia, Special Publication, 3: 149-183.

Bahrami, M., Sahraeyan, M., & Taherkhani, K., 2012. Microfacies and sedimentary environments of Dalan Fomation at Surmeh Mountain, Folded Zagros Zone, Southwestern Iran. International Journal of Basic and Applied Sciences, 1 (4): 380-389.

Bender, H., & Stoppel, D., 1965. Perm-Conodonten: Geologisches Jahrbuch, 82: 331-364.

Clark, D.L., 1972. Early Permian crisis and its bearing on Permo-Triassic conodont taxonomy. Geologica et Palaeontologica, 1972

Davydov, V., & Arefifard, S., 2013. Middle Permian (Guadalupian) fusulinid taxonomy and biostratigraphy of the mid-latitude Dalan Basin, Zagros, Iran and their applications in paleoclimate dynamics and paleogeography. GeoArabia, 18 (2): 17-62.

Dzik, J., 1976. Remarks on the evolution of Ordovician conodonts. Acta Palaeontologica Polonica. 21 (4): 395-458.

Gaillot, J., & Vachard, D., 2007. The Khuff Formation (Middle East) and time-equivalents in Turkey and South China: biostratigraphy from Capitanian to Changhsingian times (Permian), new foraminiferal taxa, and palaeogeographical implications. Coloquios de Paleontología, 57: 37-223.

Ghavidel-Syooki, M., 1997. Palynostratigraphy and paleogeography of Early Permian strata in the Zagros Basin, southeast – southwest Iran. Journal of Sciences, Islamic Republic of Iran, 8 (4): 243-260.

Ghavidel-Syooki, M., Álvaro, J.J., Popov, L., Ghobadi Pour, M., Ehsani, M.H., & Suyarkova, A., 2011. Stratigraphic Evidence for the Hirnantian (latest Ordovician) Glaciation in the Zagros Mountains, Iran. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 307 (1-4): 1–16.

Hay, O.P., 1929. Second Bibliography and Catalogue of Fossil Vertebrata of North America, Vol. 1. Carnegie Institution of Washington publication, 390 p.

Henderson, C.M., & Mei, S.L., 2003. Stratigraphic versus environmental significance of Permian serrated conodonts around the Cisuralian - Guadalupian boundary: New evidence from Oman. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 191: 301-328.

Huxley, T.H., 1880. On the application of the laws of evolution to the arrangement of the Vertebrata, and more particularly of the Mammalia. Proceedings of the Zoological Society, London 43: 649-662.

Jeppsson, L., 2005. Biases in the recovery and interpretation of micropalaeontological data. Special Papers in Palaeontology, 73: 57-71.

Kolodka, C., Vennin, E., Vachard, D., Trocme, V., & Goodarzi, M.H., 2011. Timing and progression of the end-Guadalupian crisis in the Fars Province (Dalan Formation, Kuh-E Gakhum, Iran) constrained by foraminifers and other carbonate microfossils. Facies, 58 (1): 131–153.

Kozur, H., 1975. Beiträge zur Conodontenfauna des Permian. Geologica et Paläontologica, 5 (4): 1-44.

Kozur, H., Mostler, H., & Rahimi-Yazd, A., 1975. Beiträge zur Mikropaläontologie permotriadischer Schichtfolgen. Teil II: Neue Conodonten aus dem Oberperm und der basalen Trias von Nord-und Zentraliran. Geologica et Paläontologica, 5 (3): 1–23.

Kozur, H., 1995. Permian conodont zonation and its importance for the Permian stratigraphic standard scale. Geologica et Paläontologica, 20: 165-205.

Krystyn, L., Richoz, S., Baud, A., & Twitchett, R.J., 2003. A Unique Permian-Triassic Boundary Section from the Neotethyan Hawasina Basin, Central Oman Mountains. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 191 (3-4): 329-344.

Mei, S.L., Henderson, C.M. & Wardlaw, B.R., 2002. Evolution and distribution of the conodonts Sweetognathus and Iranognathus and related genera during the Permian, and their implications for climate change. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 180: 57-91.

Maisey, J.G., 1975. The interrelationships of phalacanthous selachians. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie Abhandlungen, 9: 553-567.

Ogg, G., Gabi, M. & Gradstein, F.M., 2016. A Concise Geologic Time Scale. Elsevier, 234 p.

Rexroad, C.B., & Furnish, W.M., 1964. Conodonts from the Pella Formation (Mississipian) of south-central Iowa. Journal of Paleontology, 38: 557-576.

Ritter, S.M., 1986. Taxonomy and revision of post early Permian crisis biselli – whitei zone conodonts with comments on Late Palaeozoic diversity. Geologica et Palaeontologica, 20: 139-165.

Sabzehei, 1993. Geological map of Haji Abad, scale 1/250000, Part G. Geological Survey of Iran.

Schultze, H.P., 1985. Marine to onshore vertebrates in the Lower Permian of Kansas and their paleoenvironmental implications. The University of Kansas Palaeontological Contributions, 113: 1–18.

Spina, A., Stephenson, M.H., Cirilli, S., Aria-Nasab, M.R., & Rettori, R., 2018. Palynostratigraphy of the Permian Faraghan Formation in the Zagros Basin, southern Iran. Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 124 (3): 573-595.

Sun, Y.D., Liu, J.X., Yan, B., Li, B., Chen, D.P.G., & Joachimski, M., 2017. Permian (Artinskian to Wuchapingian) conodont biostratigraphy in the Tieqiao section, Laibin area, South China. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 465: 42-63.

Swift, A., 1986. The conodont Merrillina divergens (Bender and Stoppel) from the Upper Permian of England. In: Harwood, G.M., & Smith, D.B., (eds.), The English Zechstein and Related Topics, Geological Society Special Publication, 22: 55-62.

Szabo, F., & Kheradpir, A., 1978. Permian and Triassic stratigraphy, Zagros Basin, South‐West Iran. Journal of Petroleum Geology, 1 (2): 57–82.

Verna, V., Angiolini, L., Baud, A., Crasquin, S., & Nicora, A., 2011. Guadalupian brachiopods from western Taurus, Turkey. Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, 117 (1): 51-104.

Vuolo, I., 2014. Conodont biostratigraphy from Carboniferous and Permian successions of Pamir, Central Iran and Tunisia. Ph.D. Thesis, University of Milan, 308p.

Wardlaw, B.R., 2000. Guadalupian conodont biostratigraphy of the Glass and Del Norte Mountains. In: Wardlaw, B.R., Grant, R.E., & Rohr, D.M. (eds.), The Guadalupian symposium. Smithsonian Contributions to the Earth Sciences, 37-87.

Wardlaw, B.R., & Pogue, K.R., 1995. The Permian of Pakistan. In: Scholle, P.A., Peryt, T.M., Ulmer-Scholle, D.S. (eds.), The Permian of Northern Pangea. Springer, 215-224.