نگرش علمی- تحلیلی ویژه درراستای استدلال و اثبات وجود کواستا (کُت) در ایران (با تأکید بر وجود کواستا در چالۀ طبس)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 3، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 23، اسفند 1393   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v12i23.27556

نویسنده

محمدجعفر زمردیان^*

دانشگاه فردوسی مشهد، عضو هیأت مدیرة انجمن ایرانی ژئومورفولوژی

چکیده

اهداف: براساس تعریف و ماهیت، ژئومورفولوژیست ها باید به طور عمده به شکل ناهمواری‌های پوستۀ زمین و چگونگی پیدایش و تحول آن‌ها توجه و گرایش خاصی داشته باشند؛ اما برخی از متخصصان مربوط، در ایران، وجود کواستا را به سن و جنس سازند های قدیمی (مثلاً ژوراسیک) نسبت می‌دهند و به همین دلیل بر این باور هستند که در ایران اصلاً کواستا وجود ندارد. بعضی از متخصصان ژئومورفولوژی تحقیق و بیان کرده‌اند که در ایران کواستا وجود دارد؛ مثلاً سبحانی (1358) کواستا را در حاشیة جادة نطنز – کاشان مطالعه کرد. موسوی حرمی و آدابی نیز در (1377) وجود کواستاهای بوتونیری در جنوب شرق رشته کوه کپه-داغ را بررسی کردند. همچنین، تئودور ابرلندر (1965) درمورد کواستاهای موجود در رشته کوه زاگرس مطالعه کرد. نگارندة مقالة حاضر نیز از سال 1370 تاکنون وجود کواستاها را در شرق چالة طبس مطالعه و بررسی کرده است. کواستا اصطلاح و واژه ای اسپانیایی است که به معنای شیب، سربالایی و غیره است. درواقع، یک ناهمواری تک شیبی نامتقارن است که از لایه های متناوب سخت و سست تشکیل شده است و در سطح فوقانی آن یک لایة سخت با شیب ملایم (بین 1 تا 15 درجه) وجود دارد که چهرة اصلی شیب کواستا را در بردارد.
روش: در ژئومورفولوژی، از دو روش تحقیق تاریخی و تجربی استفاده می شود. در این مقاله، علاوه بر این دو روش، به‌ویژه روش تجربی (براساس بررسی‌ها و مطالعات میدانی)، با تکیه بر مبانی نظری ژئومورفولوژی، تعریف و مشخصات کواستا مطالعه و بررسی شد.
یافته‌ها/ نتایج: با توجه به مبانی نظری و روش‌های تحقیق که ذکر شد، براساس ویژگی‌های ساختمانی (تکتونیکی) و اقلیمی(فرسایشی) در ایران، کواستا هایی به وجود آمده اند و تغییر و تحول یافته‌اند؛ به‌ویژه در شرق چالۀ طبس.
نتیجه‌گیری: با توجه به پیشینه‌های پژوهش، روش تحقیق، مبانی نظری و یافته‌های تحقیق، در نتیجه، وجود کواستا در ایران تأیید و به اثبات شد؛ به‌این‌ترتیب، پیشنهاد می شود که همکاران و متخصصان ژئومورفولوژی در دانشگاه‌های ایران، وجود کواستا در ایران را بپذیرند و به دانشجویان خود معرفی کنند. همچنین، مسئولین دولتی، برنامه ریزان و طراحان محیطی نیز با استفادۀ خوب از این اطلاعات برای مقابله با فرسایش، اجرای پروژه‌های عمرانی و ژئومورفوتوریسم اقدام کنند.

کلیدواژه‌ها

تحلیل؛ کواستا (کت)؛ ایران؛ چالة طبس؛ بوت (بیوت)؛ سوبسکانت؛ کانسکانت؛ ابسکانت؛ مورفوسیستم