ترکیب آموزش والدینی و آموزش حافظه کاری بر کنش اجرایی بازداری کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/فزون کنشی

پژوهش های روان شناسی بالینی و مشاوره

مقاله 6، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 6، اسفند 1392، صفحه 95-114   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijap.v3i2.21151

نویسندگان

زهرا حسین زاده¹؛ علی مشهدی^{* 1}؛ علی غنایی چمن اباد¹؛ عاطفه سلطانی فر²؛ فاطمه محرری²؛ زهره حسینی³؛ هدی حسین زاده ملکی⁴

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²فوق‌تخصص روان‌پزشکی کودک و نوجوان- مرکز تحقیقات روان‌پزشکی و علوم رفتاری- بیمارستان ابن‌سینا - دانشکده پزشکی- دانشگاه علوم پزشکی مشهد

³کارشناس ارشد مشاوره توانبخشی- دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران

⁴دانشکده پزشکی- دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش حافظه کاری، آموزش والدینی و ترکیب این دو مداخله بر بازداری کودکان مبتلا به ADHD انجام شده است. با استفاده از نمونه گیری در دسترس و مقیاس SNAP-IV، CBCL و مصاحبه بالینی، 36 کودک 6 تا 12 سال مبتلا به ADHD انتخاب و به صورت تصادفی در سه گروه مداخله گمارش شدند. داده‌ها با استفاده از تحلیل کو واریانس چند متغیری (MANCOVA) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که تفاوت عملکرد کودکان گروه ترکیبی در مقایسه با دو گروه دیگر در آزمون بازداری شناختی معنادار نبود (05/0 P). اما عملکرد کودکان گروه درمان ترکیبی نسبت به دو گروه دیگر در آزمون بازداری رفتاری تفاوت معناداری داشت و حاکی از عملکرد بهتر این گروه بود (05/0 P

کلیدواژه‌ها

: اختلال نارسایی توجه / فزون کنشی (ADHD)؛ آموزش والدینی؛ آموزش حافظه کاری؛ درمان ترکیبی؛ بازداری شناختی؛ بازداری رفتاری

مراجع

منابع

اسماعیلی، ت؛ بحرینیان، ع؛ هاشمیان، پ. (1384). بررسی اثر درمانی متیل فنیدیت با یا بدون رفتاردرمانی در کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی و بی‌توجهی پژوهش در پزشکی (مجله پژوهشی دانشکده پزشکی)، 29، 135-140.

خدادادی، م؛ مشهدی، ع؛ و امانی، ح. (1388 الف). نرم‌افزار آموزش حافظه کاری، تهران: موسسه تحقیقات علوم رفتاری سینا.

خدادادی، م؛ مشهدی، ع؛ و امانی، ح. (1388 ب). نرم‌افزار آزمون استروپ، تهران: موسسه تحقیقات علوم رفتاری سینا.

صدرالسادات، ج؛ هوشیاری، ز؛ زمانی، ر؛ و صدرالسادات، ل.

( 1386). تعیین مشخصات روان‌سنجی مقیاس درجه‌بندی IV SNAP-، اجرای والدین. توان‌بخشی، 8(3)، 65-59.

قدیری، ف؛ جزایری، ع؛ عشایری، ح؛ قاضی طباطبایی، م. (1385). نقش توانبخشی شناختی در کاهش نقایص کارکردهای اجرایی و نشانه‌های وسواسی – اجباری بیماران اسکیزو – وسواسی. توانبخشی، 7، 15-24.

مشهدی، ع. (1388). بررسی کنش‌های اجرایی و تأثیر شیوه‌های درمان گری (دارودرمان‌گری، آموزش کنش‌های اجرایی و ترکیب این دو مداخله) در افزایش کنش‌های اجرایی و کاهش نشانه‌های بالینی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه / فزون کنشی. پایان‌نامه دوره دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

مشهدی، ع؛ رسول‌زاده طباطبایی، ک؛ آزاد فلاح، پ؛ و سلطانی فر، ع. (1388). مقایسه بازداری پاسخ و کنترل تداخل در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه / فزون کنشی و کودکان بهنجار. مجله روان‌شناسی بالینی، 1، 50-37.

مشهدی، ع؛ و حسین‌زاده ملکی، ز. (1390). نقش و جایگاه کنش‌های اجرایی در اختلال‌های عصب تحولی ADHD و ASD. اولین همایش ملی یافته‌های علو شناختی در تعلیم و تربیت.

مشهدی، ع؛ تیموری، س؛ سلطانی فر، ع؛ و حسین زاده ملکی، ز. (1390). حافظه کاری دیداری فضایی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه / فزون کنشی (ADHD) در آزمون نگهداشت دیداری بنتون. اولین همایش علوم شناختی در تعلیم و تربیت.

مینایی، ا. (1385). انطباق و هنجاریابی سیاهه رفتاری کودک آخنباخ، پرسشنامه خودسنجی و فرم گزارش معلم. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 6(1)، 558-529.

هاشمی نصرت آباد، ت؛ محمود علیلو، م؛ غلام رستمی، ح. ع؛ و نعمتی سوگلی تپه، ف. (1389). مقایسه کارکردهای اجرایی سازمان بندی مجدد اندیشه در زیر مجموعه های اختلال فزون کنشی/ نارسایی توجه بر اساس مدل بارکلی. روان شناسی بالینی، 1، 35-39.

Ambuabunos, E. A., Ofovwe, E. G., & Ibadin, M. O. (2011). Community survey of attention-deficit / hyperactivity disorder among primary school pupils in Benin City, Nigeria., Annals of African Medicine, 10 (2) , 91-96.

American Psychiatric Association (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4th ed., text revision). Washington, DC: Author

Barkley, R. A. (2005). ADHD and the nature of self-control. New York: Guilford Press.

Barkley, R. A. (2006). Attention-deficit disorder: A handbook for diagnosis and treatment (3rd ed.). New York: Guilford Press.

Barnard-Brak, L., Sulak, T. N., & Fearon, D. D. (2011). Coexisting disorders and academic achievement among children with ADHD. Journal of Attention Disorders, 15(6) , 506 –515.

Chan, R. C. K., Shumb, D., Toulopoulou, T., & Chen, E. Y. H. (2008). Assessment of executive functions: Review of instruments and identification of critical issues. Archives of Clinical Neuropsychology, 23, 201–216.

Deaak, G, O & Narsimham, G. (2003). Is perseveration caused by inhibition failure? Evidence from preschool children,s inferences about word meanings. Journal of Experimental Child Psychology, 86, 194-222.

Dickstein, S. G., Bannon, K. F. Castellanos, X., & Milham, M. P. (2006). The neural correlates of attention deficit hyperactivity disorder: An ALE meta-analysis. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 47(10) , 1051–1062.

Dietrich, A., Althaus, M., Hartman, C. A., Buitelaar, J. K., Minderaa, R. B., van den Hoofdakker, B. J. et al (2012). Baroreflex sensitivity during rest and executive functioning in attention-deficit/hyperactivity disorder. The TRAILS study, Biological Psychology, 90, 249-257.

Dillon, D. G. & Pizzagalli, D. A. (2007). Inhibition of action, though, and emotion: A selective neurobiological review. Applied and Preventive Psychology, 12, 99-114.

Fuster, J.M. (2008). The Prefrontal Cortex (4th ed.).New York: Academic Press.

Gioia, G. A., & Isquith, P. K. (2004). Ecological assessment of executive function in traumatic brain injury. Developmental Neuropsychology, 25, 135-158.

Goto, Y., Hatakeyama, K., Kitama, T., Sato, Y., Kanemura, H., Aoyagi, K., & et al. (2010). Saccade eye movement as a quantitative measure of frontostriatal network in children with ADHD. Brain and Development, 32 (5) , 347-355.

Harnishferger, K. K. (1995). The development of cognitive inhibition: Theory, definitions, research evidence, interference and inhibition in cognition. San Diego: Academic Press.

Hoza, B., Kaiser, N. M., & Hurt, E. (2008). Evidence-based treatments for attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD). In M. Roberts, D. Elkin, & R. Steele (Eds.), Handbook of evidence based therapies for childhood and adolescents (pp. 189-211). New York, NY: Springer.

Hughes, A. A., Hedtke, K. A., Kendall, P.C. (2009). Family functioning in families of children with anxiety disorders. Family Psychologyl, 22(2) , 325-8.

Hughes, A., Wilson, F. C., Trew, K. & Emslie, H. (2013). Detecting executive deficits in children with ADHD or acquired brain injury using the Behavioural Assessment of Dysexecutive Syndrome (BADS). The Irish Journal of Psychology, 34 (1) , 13-23.

Johnson, C. E. (2009). The relationship between executive functioning and adaptive behavior in two- year-old children with very low birth weight. Dissertation for the degree of doctor of Philosophy, Cleveland, Case Western Reserve University.

Kaiser, N. M., McBurnett, K., & Pfiffner, L. J. (2011). Child ADHD Severity and Positive and Negative Parenting as Predictors of Child Social Functioning: Evaluation of Three Theoretical Models. Journal of Attention Disorders, 15(3) , 193 –203.

Klingberg, T., Forssberg, H., & Wassenberg, H. (2002). Training of working memory in children with ADHD. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 24(6) , 781-791.

Klingberg, T., Fernell, E., Olesen, P., Johnson, M., Gustafsson, P., Dahlstr¨om, K., et al. (2005). Computerized training of working memory in children with ADHD- A randomized, controlled trial. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 44, 177–186.

Klingberg, T. (2009). The overflowing brain : information overload and limits of working. New York: Oxford University Press.

Klingber, T. (2010). Training and plasticity of working memory. Trends in Cognitive Sciences, 14, 317–324.

Lezak, M. D., Howieson, D. B., Loring, D. W. & Hannay, H. J. (2004). Neuropsychological Assessment (4th ed.). New York: Oxford University Press.

Liotti, M., Pliszka, S. R., Higgins, K., Perez III, R,. Semrud-Clikeman, M. (2010). Evidence for specificity of ERP abnormalities during response inhibition in ADHD children: A comparison with reading disorder children without ADHD. Brain and Cognition, 72, 228–237.

Meyerrs, L. S., Gamst, G., & Guarino, A. J. (2006). Applied multivariate research: Design and interpretation. Sage Publication: London.

McBurnett, K., & Pfifner .L. (2008). Attention-deficit hyperactivity disorder: Concepts, controversies,newdirections. New York: Information Healthcare USA.

Miller, M. & Hinshaw, S. P. Does Childhood Executive Function Predict Adolescent Functional Outcomes in Girls with ADHD?. Journal of Abnormal Child Psychology, 38(3): 315–326.

Millichap, J. G. (2010). Attention deficit hyperactivity disorder handbook: A physician’s guide to ADHD. Springer: New York.

Modesto-Lowe, V., Danforth, J. S., & Brooks, D. (2008). ADHD: Does Parenting Style Matter? Clinical Pediatrics, 47(9), 865-872.

Musa, R. B., & Shafiree, Z. (2007). Depressive, anxiety and stress levels among mothers of ADHD children and their relationships to ADHD symptoms. ASEAN Journal of Psychiatry, 8(1), 20-28.

Nigg, J.T. (2006). What causes ADHD?:Understanding what goes wrong and why . New York: The Gilford Press.

Pasini, A., Paloscia, C., Alessandrelli, R., Porfirio, M. C., & Curatolo, P. (2007). Attention and executive functions profile in drug naïve ADHD subtypes. Brain & Development, 29, 400-408.

Pelham. W. E., Fabiano. G. A. (2008). Evidence-based psychological treatment for Attention-deficit hyperactivity disorder: An update. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 34, 449-476.

Pliszka, S. R. (2006). Subtyping ADHD based on comorbidity. ADHD Report, 14, 1-5.

Rueda, M. R, Rothbart, M. K., McCandliss, B. D. & Posner, P. (2005). Training, maturation, and genetic influences on the development of executive attention. Proceedings of the National Academy of Sciences, 102, 14931–14936.

Sadock, B. J., & Sadock, V. A. (2007). Kaplan & Sadok’s Synapsis of psychiatry:Behavioral science/clinical psychiatry (10th ed.). Lippincott Williams & Wilkins.

Schecklmann, M., Romanos, M., Bretscher, F., Plichta, M. M., Warnke, A., Fallgatter, A. J. (2010). Prefrontal oxygenation during working memory in ADHD. Journal of Psychiatric Research, 44, 621–628.

Sergeant, J. (2000). The cognitive – energetic model: An empirical approach to Attention-deficit hyperactivity disorder. Journal of Gerontology ,62,191-193.

Sergeant, J. A., Geurts, H., & Oosterlaan, J. (2002). How specific is a deficit of executive functioning for Attention-deficit hyperactivity disorder. Neuroscience Biobehavioral Review, 24, 7-12.

Simchon, Y., Weizman, A., & Rehavi, M. (2010). The effect of chronic methylphenidate administration on presynaptic dopaminergic parameters in a rat model for ADHD. European Neuropsychopharmacology, 20, 714–720.

Sonaga-Barke, E. J. S. (2005). Casual models of attention-deficit hyperactivity disorder: From common simple deficits to multiple developmental pathways. Biological Psychiatry, 57, 1231-1238.

Sonaga-Barke, E. J. S., Sergant, J.A., Nigg, J., & Willcutt, E. (2008). Executive dysfunction and delay aversion in attention -deficit hyperactivity disorder : Nosologic and diagnostic implications. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 17, 367-384.

Spronk, M., Jonkman, L.M., & Kemner, C. (2008). Response inhibition and attention processing in 5 to 7 year old children with and without symptoms of ADHD: An ERP study. Clinical Neurophysiology, 119, 2738-2752.

Stark, R., Bauera, E.,. Merza, C.J., Zimmermanna, M., Reuterd, M., Plichta, M. M. et al (2011). ADHD related behaviors are associated with brain activation in the reward system. Neuropsychologia, 49, 426-434.

Thorell, L. B., Lindqvist, S., Nutley, S. B., Bohlin, G., & T. Klingberg (2008). Training and transfer effects of executive functions in preschool children. Developmental Science, 12(1), 106–113.

Valera, E. M., Faraoneh. S. V., Murray, K. E., & Seidman, L. J. (2007). Meta-analysis of structural imaging findings in attention-deficit/hyperactivity disorder. Clinical Psychology Review, 61, 1361–1369.

Wodka, E. L., Mark, M., Joanna, G., Blankner, J. C., Gidley, L., et al. (2007). Evidence that response inhibition is a primary deficit in ADHD. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 29, 345-356.

Xiao, T., Xiao, Z., Ke, X., Hong, S., Yang, H., Su, Y., et al. (2013). Response inhibition impairment in high functioning autism and attention deficit hyperactivity disorder: Evidence from near-infrared spectroscopy data. PLoS One, 7(10), 10.1371.