مسائل و چالش‌های صرفه‌جویی واقعی آب از طریق افزایش بهره ‏وری آب و کاربرد سامانه‌های نوین آبیاری (یادداشت فنی)

آب و توسعه پایدار

مقاله 17، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 11، اسفند 1397، صفحه 169-175   

نوع مقاله: یادداشت فنی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v5i2.71076

نویسنده

نادر حیدری^*

موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی

چکیده

امروزه با توجه ‏به بحران کمبود شدید منابع آب برای تولیدات کشاورزی موضوع صرفه‏‌جویی واقعی آب در کشاورزی مطرح شده است. بسیاری از کارشناسان و محققین علوم آب دریافتند راهکارهایی که در حال حاضر برای استفاده بهینه و صرفه‌جویی آب استفاده می‌شوند (افزایش راندمان آبیاری و حتی افزایش بهره‏وری آب) بر توسعه سامانه‌‏های نوین آبیاری به اصطلاح صرفه‌‏جو نظیر آبیاری‏ تحت فشار تکیه دارند. این سامانه‌‏ها در صورت عدم وجود شرایط و تمهیدات لازم به صرفه‌‏جویی واقعی آب منجر نشده است و در مواردی ممکن است به افزایش مصرف آب منجر شوند. نمونه‏ای از این نظریات و شواهد ارائه شده در منابع علمی کتابی است که توسط فائو در زمینه این موضوع منتشر شده است. در این مقاله تحلیلی ضمن تشریح مفاهیم، اصطلاحات و رویکردهای مرتبط با بحث مصرف مفید و غیرمفید آب نظریات و مباحث مختلف در بحث صرفه‌‏جویی واقعی آب، میزان کارآمدی و اثر بخشی سامانه‌‏های نوین آبیاری و در مجموع کلیه فعالیت‌‏های افزایش بهره‌‏وری آب با هدف صرفه‏‌جویی واقعی آب در این زمینه بررسی و نقد تحلیلی شده و نتیجه‏‌گیری‏‌های لازم به عمل آمده است. در نتیجه‏‌گیری مقاله می‌‏توان اظهار نمود که برای شناخت و انتخاب راهکارهای فنی و اقتصادی موثر بر روی مدیریت تقاضا و مصرف آب باید یک سیستم و چارچوب منظم حسابداری آب در هر حوضه آبریز برقرار شود. همچنین به موازات توجه زیاد به توسعه آبیاری تحت فشار در کشور باید به سایر روش‏‌های به‌‏زراعی کاهش دهنده مصرف آب (ET) در کشاورزی (نظیر کاربرد انواع مالچ‏‌ها و کشاورزی حفاظتی، رعایت تناوب زراعی مناسب و غیره) توجه شود. به‏‌منظور صرفه‏‌جویی واقعی آب باید شاخص بهره‏‌وری آب مبتنی بر ET (و نه مقدار آب به‏‌کاربرده شده در مزرعه) معیار انتخاب سیستم‌‏ها و بررسی اثر بخشی راهکارهای فنی و اقتصادی برای صرفه‌‏جویی واقعی آب قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

بهره وری آب؛ تحت فشار؛ سامانه آبیاری؛ صرفه جویی آب

مراجع

حیدری، ن. و دهقانیان س.ا. 1397. بررسی اثرات تغییر اقلیم بر بخش کشاورزی: از دیدگاه مدیریت منابع آب. گزارش پژوهشی، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی.

نجفی، م.ح. 1388. http://agromet.blogfa.com/post-184.aspx

FAO 56. 1998. Crop evapotranspiration: Guidelines for computing crop water requirements. FAO irrigation drainage paper 56. Food and Agriculture Organization, Rome, Italy.

Heng L., Nguyen L., Gong D., Mei X. and Amenzou N. 2014. Separating soil evaporation and crop transpiration to improve crop water use efficiency. Geophysical Research Abstracts, 16: 1934-2014.

Perry C. 2007. Efficient irrigation; inefficient communication; flawed recommendations. Irrigation and Drainage-Wiley Inter science, 56: 367–378.

Perry C., Steduto P., Allen R.G., Burt. and C.M. 2009. Increasing productivity in irrigated agriculture: agronomic constraints and hydrological realities. Agricultural Water Management, 96: 1517–1524.

Perry C. 2011. Accounting for water use: Terminology and implications for saving water and increasing production Agricultural Water Management, 98: 1840–1846.

Perry C., Steduto P. and Karajeh F. 2017. Does improved irrigation technology save water?:A review of the evidence. Book, Food and Agriculture Organization of United Nations (FAO), CAIRO, 1-57.