بررسی هنجارگریزی در بالهای شکسته جبران خلیل جبران

زبان و ادبیات عربی

مقاله 5، دوره 8، شماره 14، اسفند 1395، صفحه 107-148   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jall.v8i14.44062

نویسندگان

فاطمه قادری^* ؛ محسن زمانی

دانشگاه یزد

چکیده

هنجارگریزی که یکی از موثرترین روش های برجستگی زبان و آشنایی زدایی در ادبیات اعم از شعر و نثر است، این امکان را برای شعرا و نویسندگان فراهم می کند تا زبان متداول را به هم ریزند و معانی و مفاهیم مورد نظر خود را در قالبی جدید و با زبانی ناآشنا ارائه داده و مخاطب را مجذوب خود نمایند.
جبران خلیل جبران با بهره گیری از صور گوناگون خیال و عنصر عاطفه معانی و مفاهیم مورد نظر خود را در قالبی زیبا همراه با موسیقی برخاسته از گزینش و چینش الفاظ و با زبانی متفاوت بیان کرده است.
پژوهش حاضر عناصر هنجارگریزی را در بالهای شکسته مورد بررسی قرار داده است و با روش توصیفی – تحلیلی و با کمک نمونه هایی از متن، هنجارگریزی را در سه سطح واژگان، معنا و هنجارگریزی غیر زبانی بررسی کرده و به این نتیجه دست یافته است که، جبران بیش از هر چیز با استفاده از صورخیال به ویژه تشبیه و در حوزه واژگانی با آوردن ترکیبهای نو و جدید از متن آشنایی زدایی کرده و این هنجارگریزی ها را در خدمت بیان بهتر احساسات درونی، عقاید و آرای خود در قبال اوضاع نابسامان اجتماعی وحاکمان فاسد دینی، به کار گرفته است.

مراجع

.................. (1368). «نگاهی تازه به بدیع» چاپ دوم. تهران: انتشارات فردوس.

.................. (1374). «کلیات سبک‌شناسی». چاپ سوم. تهران: انتشارات فردوس.

احمدی، بابک. (1379). «حقیقت و زیبایی». تهران: نشر مرکز.

افخمی، علی، و نوشین دانشگر. (1380). «بررسی زبان شناختی رمز در اشعار نیما یوشیج». ضمیمه مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. پاییز. صص 207 – 220.

انوشه، حسن. (1376). «فرهنگنامه ادبی پارسی (2)». سازمان چاپ و انتشارات.

پروینی، خلیل و روح الله جعفری. (1385). «نگاهی به طبیعت در آثار جبران خلیل جبران». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. شماره 19 (پیاپی 16). صص 41-61

پورنامداریان، تقی. (1368). «رمز و داستان‌های رمزی». تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

جبران، خلیل جبران. (2007م). « المجموعة الکاملة (العربیة)». الطبعة الأولی. بیروت. موسسة الأعلمی للمطبوعات.

الجرجانی، عبدالقاهر. (2004م). «دلائل الإعجاز». مصر. مکتبة الخانجی. الطبعة الخامسة.

داد، سیما. (1383). « فرهنگ اصطلاحات ادبی». تهران: مروارید.

الرّادویانی، محمد بن عمر. (1386). «ترجمان البلاغة». به اهتمام دکتر محمدجواد شریعت. چاپ اول. انتشارات دژنپشت.

رجایی، محمد خلیل، (1353). «معالم البلاغة». چاپ دوم. شیراز: انتشارات دانشگاه پهلوی.

رجایی، نجمه. (1387). «آشنایی با نقد ادبی معاصر عربی». چاپ اول. مشهد. انتشارات دانشگاه فردوسی.

رضایی، عربعلی. (1382). «واژگان توصیفی ادبیات». تهران: فرهنگ معاصر.

سنگری، محمدرضا. (1383). «هنجارگریزی و فراهنجاری در شعر». مجله ادبیات و زبانها. شماره 40. صص 42 - 45

شایگانفر، حمیدرضا. (1380). «نقد ادبی، معرفی مکاتب نقد». تهران: انتشارات دسان.

شفیعی کدکنی، محمد رضا. (1381). «موسیقی شعر». چاپ هفتم. تهران: آگاه.

شمیسا، سیروس. (1381). «نقد ادبی». تهران: نشر فردوس.

صفوی، کورش. (1380). «از زبان شناسی به ادبیات». ج 2. تهران: حوزه هنری.

عتیق، عبد العزیز. (د.ت). «فی البلاغة العربیة». بیروت: دار النهضة العربیة.

عرفان، حسن. (1385). «ترجمه و شرح جواهر البلاغة احمد الهاشمی». چاپ ششم. قم: نشر بلاغت.

العسکری، ابوهلال الحسن بن عبدالله بن سهل. (1998). «کتاب الصناعتین». بیروت: المکتبة العربیة.

العشماوی، محمد زکی. (د.ت).«قضایا النقد الأدبی بین القدیم و الحدیث». قاهره، دار المعرفة الجامعیة. الطبعة الأولی.

علوی مقدم، مهیار. (1377). « نظریه‌های نقد ادبی معاصر، صورتگرایی و ساختارگرایی». چاپ اول. تهران: انتشارات سمت.

فاضلی، محمد. (1376). «دراسة و نقد فی مسائل بلاغیة هامّة». مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

فضیلت، محمود. (1390). «اصول و طبقه بندی نقد ادبی». چاپ اول. تهران: انتشارات زوار.

قصّاب، ولید. (2009م). «مناهج النقد الأدبی الحدیث (رؤیة اسلامیة)». الطبعة اللثانیة. دمشق: دار الفکر.

-کهنمویی پور، ژاله و همکاران. (1381). «فرهنگ توصیفی نقد ادبی». چاپ اول. انتشارت دانشگاه تهران.

محمد ویس، احمد. (2002م). «الانزیاح فی التراث النقدی و البلاغی». دمشق: اتحاد الکتاب العربی.

مدرسی، فاطمه و محمد بامدادی. (1389). «نگاهی به موسیقی اشعار محمد رضا شفیعی کدکنی». سمنان: انتشارات دانشگاه سمنان. مجله مطالعات زبانی و بلاغی. شماره 1. صص 115 – 140.

مشایخی، حمیدرضا. (1391). «بررسی هنجارگریزی در بخشی از اشعار نزار قبانی». دو فصلنامه نقد ادب معاصر عربی. سال دوم. شماره دوم. ص 51 - 79

وهبه، مجدی. (1984). «معجم المطلحات العربیة فی اللغة و الأدب». الطبعة الثانیة. لبنان.