گردش سرمایه در حقوق بین الملل: ارزیابی تحریم سرمایه گذاری خارجی ایران

دانشنامه حقوق اقتصادی

مقاله 6، دوره 27، شماره 17، خرداد 1399، صفحه 143-170   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/le.v27i16.84418

نویسندگان

سید یاسر ضیایی^{* 1}؛ محمدرضا ملت²

¹دانشیارحقوق بین الملل دانشگاه قم

²دانشجوی دکتری حقوق بین الملل دانشگاه قم

چکیده

جریان آزاد سرمایه در راستای آزادسازی تجارت جهانی مورد توجه اقتصاددانان بوده است. صندوق بین‌المللی پول، سازمان تجارت جهانی، اتحادیه اروپا، سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، گروه بیست، موافقت نامه‌های تجارت آزاد و معاهدات دوجانبه سرمایه‌گذاری خارجی بر این اصل تاکید داشته‌اند. استثنائاتی نیز بر جریان آزاد سرمایه وارد شده است که باید مضیق و محدود اعمال شود. این محدودیت‌ها شامل فقدان زیرساخت های اقتصادی، فقدان تراز پرداخت ها، وجود مشکلات مالی خارجی، مغایر بودن با نظم و منافع عمومی جامعه و بحران‌های اقتصادی و مالی است.
مقاله حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال است که تحریم سرمایه‌گذاری خارجی ایران در پرتوی مقررات مربوط به گردش آزاد سرمایه در حقوق بین‌الملل چگونه تحلیل می شود؟ تحلیل مورد نظر با روش توصیفی-تحلیلی در چهار بخش شامل تحدید و گردش آزاد سرمایه در اقتصاد بین‌الملل، تحدید و گردش آزاد سرمایه در حقوق بین‌الملل، سرمایه‌گذاری خارجی در حقوق بین‌الملل: از تشویق تا تحریم و ارزیابی تحریم سرمایه‌گذاری خارجی ایران صورت گرفته است.
در نهایت این نتیجه حاصل گردید که ورود و خروج سرمایه یا ارز به دولت‌ها به نحو ارادی و غیرارادی صورت می‌پذیرد. در این میان تحدید ارادی ورود سرمایه و تحدید ارادی خروج خاص سرمایه می‌تواند مغایر با برخی تعهدات حقوق بین‌الملل باشد. تحدید ارادی خروج سرمایه به یک کشور خاص همان تحریم سرمایه‌گذاری خارجی دولت است که مغایر با برخی تعهدات بین‌المللی است. تحریم سرمایه‌گذاری خارجی ایران با هیچ یک از استثنائات مذکور در اسناد بین‌المللی مطابقت ندارد و نیز مغایر با تعهدات ناشی از معاهدات دوجانبه سرمایه‌گذاری خارجی، موافقت‌نامه مودت و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است.
 

کلیدواژه‌ها

تحریم؛ سرمایه گذاری خارجی؛ گردش آزاد سرمایه؛ جریان آزاد سرمایه؛ جمهوری اسلامی ایران

مراجع

کتاب

1. تب، ویلیام (1383)، فیل بی اخلاق:جهانی شدن و مبارزه برای عدالت اجتماعی در قرن بیست و یکم، ترجمه حسن مرتضوی، تهران، نشر دیگر.

2. رازینی، ابراهیم ، محسن شریعتی نیا ، بیتار حیمی بدر، زهرا عباسی، (1390)، صد نکته در خصوص سازمان تجارت جهانی، تهران، تابا.

3. زمانی، سیدقاسم، به آذین حسیبی، (1393)، اصول حقوق بین‌الملل سرمایه گذاری، تهران،شهردانش.

4. طلایی، فرهاد، (1391)، حقوق سازمان های بین‌المللی (جلد دوم)، تهران، انتشارات جنگل.

5. لونفلد، آ، (1392)، حقوق بین‌الملل اقتصادی، ترجمه سید قاسم زمانی،تهران، جنگل.

مقالات

6. استرن، بریژیت، ابراهیم بیگ زاده،(1375)،<<تکاپو در جهت جهانیکردن حقوق؟ قانون هلمزـ برتون و داماتو ـ کندی>>،مجله حقوقی بین المللی، 20،صفحات 41-78.

7. آرین،محمد (1391)،<<بررسی و تحلیل ماهیت تحولات حقوق سرمایه گذاری خارجی،گذشته،حال و آینده.>>،پژوهشنامه حقوق اسلامی،36،صفحات157-188.

8. پاسبان، محمدرضا، زینب اصغری، (1393)، <<نقش رفتار منصفانه در حل و فصل اختلافات ناشی از سرمایه گذاری خارجی با تاکید بر مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت فراملی>>، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی،8،صفحات ،43-70.

9. پیران، حسین، (1388)، <<شرط التزام در معاهدات دو جانبه سرمایه گذاری خارجی>>، مجله حقوقی بین المللی،40، صفحات 259-288

10. تفضلی، فریدون، (1383)، <<ظهور اندیشه ها، مکاتب فکری و نظریه های اقتصادی جدید در دوران انقلاب صنعتی (1850-1750)>>، پژوهشنامه اقتصادی،2،صفحات 47-80.

11. حبیب زاده، توکل، (1383)، <<معاهدات دو جانبه سرمایه گذاری خارجی>>، مجله حقوقی بین المللی،30، صفحات 115-131.

12. دامن کشیده، مرجان، سعید خدابخش‌زاده، (1391)،<<بررسی تأثیر مقررات کسب و کار و سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی در کشورهای G77>>، فصلنامه اقتصاد مالی،21 ،صفحات81-110

13. رزمی، زهرا، (1383)، <<مفهوم جهانی شدن اقتصاد؛ فرآیندی قابل تحلیل>>، پژوهشنامه اقتصادی، 13، صفحات 101-121.

14. سعادت، رحمان، (1393)، نقدهایی بر نظریات مزیتی تجارت بین‌الملل، تحول در علوم انسانی، 2، صفحات85-98.

15. شهبازی، آرامش، (1391) <<اعتبار عهدنامه مودت (1955) و قابلیت استناد به آن در روابط ایران و ایالات متحده آمریکا>>، مجله حقوقی بین المللی، 44،صفحات 55-72.

16. طیبی، کمیل، عباس محمدزاده، (1389)،<<اثر کنترل سرمایه بر وقوع بحران ارزی در کشورهای در حال توسعه>>، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران،43،صفحات 161-188.

17. علومی یزدی،حمیدرضا، سمیه ،محمدی، (1393)، <<شرط التزام در معاهدات دوجانبه سرمایه گذاری>>، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی،43، صفحات47-80.

18. قنبرلو ، عبداله، (1391)،<<اﻗﺘﺼﺎد ﻟﻴﺒﺮال و ﻣﺴﺌﻠه ﺟﻨﮓ و ﺻﻠﺢ در رواﺑﻂ بین الملل>>، اقتصاد تطبیقی،5،صفحات 115-131.

19. کدخدایی, عباسعلی. (1382). <<قانون اساسی اتحادیة اروپا>>، مجله حقوقی بین المللی, 29،صفحات 65-78.

20. محمدی, اسفندیار. (1383). <<نظریه های اقتصاد سیاسی بین المللی>>، مجله علوم انسانی (دانشگاه امام حسین), 54،صفحات 9-56.

Book

21. Crane, George, Abla Amawi, (2011), The theoretical evolution of International Political Economy, New York: Oxford university press.

22. Barton, John, Judith Goldstein, Josling Timothy E, (2008),The Evolution of the Trade Regime: Politics, Law, and Economics of the GATT and WTO. USA, princeton University.

23. Eichengreen, Barry, (1992). Golden Fetters: The Gold Standard and the Great Depression 1919-1939, New York, Oxford University Press.

24. Hindelang, Steffen ,(2009), The Free Movement of Capital and Foreign Direct Investment. The Scope of Protection in EU Law, New York, Oxford University Press.

25. Jackson, Robert, & Georg Sørensen, (2010), Introduction to international relations : theories and approaches, New York , Oxford University Press.

26. Lupo Pasini, F, (2011). The International Regulatory Regime on Capital Flows ,Asian Development Bank Institute.

27. Lupo Pasini, F, (2012), The International Regulatory Regime on Capital Flows and Trade in Services,ADBI Working.

Article

28. B. Leckow, (1999), “The Role of the International Monetary Fund in the Liberalization of Capital Movements”, WIS. Internationla Journal, 17,pp12-31.

29. COYLE, John, F, (2013), “The Treaty of Friendship, Commerce and Navigation in the Modem Era”, Columbia Journal of Transnational Law,51,pp303-360.

30. Feibelman, Adam, (2015). “The IMF and Regulation of Cross-Border Capital Flows”, Chicago Journal of International law, 15.

31. Forbes, Kristin, (2011), “Bubble Thy Neighbor, Direct and Spillover Effects of Capital Controls”, Journal of International Economics,99,pp85-104.

32. Ghodoosi, Farshad, (2014), “Combatting Economic Sanctions: Investment Disputes in Times of Political Hostility, a Case”, Fordham International Law Journal, 37(6),pp1732-1785.

33. Ghodoosi, Farshad, (2014).” The Limits of Free Movement of Capital: The Status of Customary International Law of Money”, Northwestern Interdisciplinary Law Review,7,pp253-278.

34. Ghorashi, Reza, (1995), “Marx on Free Trade” , Science & Society,59.

35. Pabian, David (2015), “Capital Controls in International Law: Clarity Through a Central Regulatory System”, Minnesota Journal of International Law, 24,pp1-32.

36. Horlick, Gary. N, (2003), Economic Sanctions in the GATT/WTO World Trading System, Bitburger Gesprache Jahrbuch,21,pp112-116.

37. Nyankomo Marwa,(2014) “How can Africa Attract Different Forms of Capital flow?” ,Theoretical Perspectives, Theoretical and Applied Economics, 12,pp1-24.

38. Muller, Al. (1978). “Quesnay's Theory of Growth: A Comment”. Oxford Economic Papers, 30,pp150-156.

39. Naranjo,Monge, (2002), “The Impact of NAFTA on Foreign Direct Investment flows in Mexico and the Excluded Countries”, worldbank, 2,pp1-57.

40. Review of the OECD Code of Liberalisation of Capital Movements , (2018, 05 16). Retrieved from Organisation for Economic Co-operation and Development.

41. Studies of the Economic Research Centre, No 23/2004.

42. Zhu, Edward, (2013). “The Case for Free Trade Agreements: Historical Perspectives and a Projection for China, Japan, and Korea” ,epartment of Economics, Stanford University Stanford,12,pp1-72.

Documents

1. ICJ Reports,Barcelona Traction, Light and Power Co. Case, (Belgium v. Spain) , 1970.

2. IMF. (2012). The Liberalization and Management of Capital Flows: An Institutional view.

3. ICSID ,(2003), , Case No. ARB/01/13( SGS v. Islamic Republic of Pakistan) Decision of the Tribunal on Objections to Jurisdiction.

4. ICSID ,(2004), Case No. ARB/02/6(SGS v. Republic of the Philippines), Decision of the Tribunal on Objections to Jurisdiction.

5. UNCTAD. (1998). World Investment Report.

Web

1. Desierto, (04/08/2017), The EU/US v. Russia Trade Wars: Revisiting GATT Article XXI and the International Law on Unilateral Economic Sanctions. Retrieved from Ejil talk: http://www.ejiltalk.org/the-euus-v-russia-trade-wars-revisiting-gatt-article-xxi-and-the-international-law-on-unilateral-economic-sanctions-2/

2. About Eu, Official website of the European Union(22/01/2019), Retrieved from https://europa.eu/european-union/index_en.

3. Energy Firms to Quit Iran to Comply with US Sanctions, (08/02/2018),Retrieved from BBC: http://www.bbc.com/news/world-us-canada-11448952.

4. Fact Sheets on the European Union.Free movement of capital. (2018, 04 12), Retrieved from European Parliament : http://www.europarl.europa.eu/atyourservice/en/displayFtu.html?ftuId=FTU_2.1.3.htm

5. Foreign direct investment, (2018, 05 20), Retrieved from The World Bank Group: https://data.worldbank.org/indicator/BX.KLT.DINV.CD.WD?locations=IQ&year_high_desc=false

6. IMF Adopts Institutional View on Capital Flows. (2018, 04 20). Retrieved from IMF: http://www.imf.org/external/np/exr/cs/news/2012/CSO238.htm

7. International Investment Agreements Navigator . (15/12/2017). Retrieved from Unctad: http://investmentpolicyhub.unctad.org/IIA/CountryBits/98#iiaInnerMenu

8. Limitations on Foreign Investments. (2016, 06 21). Retrieved from Debatewise: http://debatewise.org/debates/2732-foreign-investment-limitations-on/