زمینه‌یابی ایجاد واحدهای علم‌سنجی در کتابخانه‌های دانشگاهی براساس مدل SWOT، مورد مطالعه: کتابخانه‌های دانشگاهی شهر مشهد

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 5، دوره 6، شماره 1، آذر 1395، صفحه 203-222   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v6i1.46540

نویسندگان

مجید شایان مجد^* ؛ سعید اسدی

دانشگاه شاهد تهران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر زمینه‌یابی ایجاد واحدهای علم‌سنجی در کتابخانه‌های دانشگاهی براساس مدل سوات است،
روش: پژوهش به روش پیمایشی انجام گردید، پرسشنامه بین جامعه آماری که کتابداران کتابخانه‌های دانشگاهی شهر مشهد بودند توزیع گردید و در مجموع 80 پرسشنامه گردآوری شده با استفاده از ماتریس سوات و نرم‌افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که کتابخانه‌های دانشگاهی شهر مشهد واحدی به‌نام علم‌سنجی ندارند، بنابراین کتابداران آشنایی مناسبی با علم‌سنجی نداشته و وظایف علم‌سنجی به‌خوبی انجام نمی‌گیرد. همچنین نشان داد که در ایجاد واحد علم‌سنجی به ترتیب منابع انسانی، فرهنگ‌سازمانی و فناوری بیشترین تأثیر را داشته‌اند. علاوه بر این مشخص گردید که نقاط قوت با مجموع امتیاز وزنی 98/3، فرصت‌ها با امتیاز 79/3، ضعف‌ها با امتیاز 75/3 و تهدیدها با امتیاز 12/3 به ترتیب بیشترین امتیاز را داشته‌اند. با توجه به اینکه مجموع امتیازات عوامل داخلی و خارجی بیشتر از 3 (میانگین) است این نتیجه حاصل می‌شود که قوت‌ها و فرصت‌های وضعیت موجود بر نقاط ضعف و تهدید برتری دارند و تأثیر نقاط قوت و فرصت‌ها به‌مراتب از نقاط ضعف و تهدیدهای موجود بیشتر است، بنابراین کتابخانه‌های دانشگاهی با استفاده از راهبرد تهاجمی می‌توانند زمینه ایجاد واحد علم‌سنجی را فراهم آورند، به‌عبارت دیگر با استفاده از این راهبرد ایجاد واحدهای علم‌سنجی در دانشگاه‌ها توجیه‌پذیر و سودمند خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

علم‌سنجی؛ کتابخانه‌های دانشگاهی؛ برنامه‌ریزی راهبردی؛ تحلیل سوات

مراجع

ابویی اردکان، محمد و سمانه آذرپور (1391). برنامه‌ریزی راهبردی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی: چالش‌های رویکرد برنامه‌ریزی به راهبرد. فصلنامه کلیات کتاب ماه. (174)، 17-24.

احمدی، حسین (1377). برنامه‌ریزی استراتژیک و کاربرد آن. تهران: کانون انتشاراتی سایه نما.

براون، ت.، گلانزل، و شوبرت، آ (1374). شاخص‌های علم‌سنجی: ارزیابی تطبیقی فعالیت‌های انتشاراتی و تأثیرگذاری ارجاعات 32 کشور. ترجمه محمد اسماعیل ریاحی. رهیافت، 8، 70-80.

ایجاد واحد علم‌سنجی در معاونت تحقیقات دانشگاه‌های سراسر کشور(1391). برگرفته از پایگاه خبری- اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دسترس‌پذیر در : http://www.behdasht.gov.ir/index.jsp?siteid= 1&pro=search تاریخ دسترسی: 20 بهمن 1392.

پریرخ، مهری؛اخشیک، سمیه السادات؛فتحیان دستگری، اکرم و محمدرامین نادری(1390). برنامه راهبردی برای توسعه و تحول در خدمات کتابخانه‌های دانشگاه فردوسی مشهد. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی،14 (4).

پیرس، جان؛ رابینسون، ریچارد (1377). برنامه‌ریزی و مدیریت استراتژیک. ترجمه سهراب خلیلی شورینی. تهران، انتشارات یادواره کتب. چاپ پنجم، 307-309.

حسن‌زاده، محمد (1390). علم‌سنجی در سازمان‌ها نقشی نوین برای کتابداران کتابخانه‌های تخصصی. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 26 (4).

خورشید، صدیقه و رضا رنجبر (1389). تحلیل استراتژیک، تدوین و انتخاب استراتژی مبتنی بر ماتریس SWOTو تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه فازی. فصلنامه مدیریت صنعتی دانشگاه آزاد سنندج. سال پنجم. (12)، 19-39.

عبدالمنافی، طاهره و مصطفی ازکیا (1390). عوامل مؤثر بر صنعت گردشگری در منطقه روستایی کلاردشت. پژوهش‌های آموزش و ترویج کشاورزی، سال چهارم، (1)، 111-97.

عصاره، فریده؛ حیدری، غلامرضا؛ فراشبندی، زارع؛حاجی زین‌العابدینی، محسن و حری، عباس (1388). از کتاب‌سنجی تا وب‌سنجی: تحلیلی بر مبانی، دیدگاه‌ها، قواعد و شاخص‌ها. تهران: کتابدار.

عمرانی، ابراهیم (1386). مروری بر شاخص های ارزشیابی برون دادهای پژوهشی. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، سال هجدهم، (3)، 176-157.

موحد، علی و سالار کهزادی (1389). تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری در استان کردستان با استفاده از مدل SWOT. مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال اول، (2)، 102-89.

Alton, L. Limy, J. & Cage, M. (2004). “Strategic planning approaches used to respond to issues confronting research universities”. (www.springerlink.com).

Carolina, D. Lawrence P. E t tkin, Marilyn M. Helms, and Michael s.Anderson. (2006). The challenge of VeneZuelA: A SWOT Analysis.

Helms, M. M. & Nixon, J. (2010). Exploring SWOT analysis- Where are we now? A review of academic research from the last decade. Journal of Strategy and Management, 3 (3), 215-251. Retrived January 11, 2010, from: http://www.emeraldinsight.com