ماهیت مسئولیت بیمه گر و تأثیر آن در انتخاب روش استرداد و اصل قائم مقامی

دانشنامه حقوق اقتصادی

مقاله 4، دوره 27، شماره 17، خرداد 1399، صفحه 77-102   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/le.v27i17.80788

نویسندگان

حسن بادینی¹؛ جمشید یحیی پور²؛ صابر علائی^{* 3}؛ اردلان حق پناه⁴

¹عضو هیئت علمی و دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه تهران

²عضو هیئت علمی و استادیار دانشگاه غیرانتفاعی-غیر دولتی علامه محدث نوری نور

³دانشجوی مقطع دکترای تخصصی حقوق خصوصی دانشگاه علم و فرهنگ تهران

⁴دانش آموخته مقطع دکترای تخصصی حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

یکی از ابهامات موجود در عقد بیمه چیستی و ماهیتِ مسئولیت بیمه گر در عقد بیمه است. بدین معنا که پرداختی بیمه گر، دارای ماهیت «طلبِ» بیمه گذار است یا «خسارتِ» واقعی؟ و کشف این ماهیت چه تأثیری در توجیه مبنای«اصل قائم مقامی» و انتخاب روش «استرداد» در چگونگی اعمال همزمان نظامهای پرداخت دارد؟
ماهیت مسئولیت و پرداختی بیمه گر به بیمه گذار حتی در بیمه هایی که پرداخت تابع اصل جبران خسارت است، ماهیت طلب و عوض قراردادی دارد و حق مراجعه به عامل زیان از باب خسارت برای بیمه گذار (بوسیله قائم مقام قانونی وی یعنی بیمه گر) وجود دارد.
اگر ماهیت جبران در بیمه، خسارت فرض شود و رجوع به عامل زیان مشمول قاعدۀ «منع جبران مضاعف» شود، چنین حقی برای قائم مقام وی(بیمه گر) نیز متصور نخواهد بود زیرا با جبران از سوی بیمه گر، خسارت زیاندیده جبران شده و دیگر نمی توان (اصالتاً یا وکالتاً) به عامل زیان رجوع نمود، به عبارت دیگر «طلب» دانستن ماهیت پرداختی بیمه گر لازمه توجیه «اصل قائم مقامی» و نظام «استرداد» است. مبنای انتخاب نظام «استرداد» و وجود اصل قائم مقامی را باید در مبنای «قانونی- قراردادیِ» مسئولیت در بیمه و نظام «تضمین گروهی» و «سیاست توزیع ضرر» جستجو کرد.
 

کلیدواژه‌ها

قائم مقامی؛ بیمه گذار؛ بیمه گر؛ خسارت؛ روش استرداد

مراجع

References:

[1] Al Sheikh, Mohammad .(2001). Review of legal relations around insurance, Master's Thesis,Tehran, Shahid Beheshti University.(in Persian)

[2] Al Sheikh, Mohammad .(2002). The nature and characteristics of insurance contracts for life insurance and civil liability, Journal of Insurance Research, Issue. 66, 105-138.(in Persian)

[ 3] Al-Hilli, Hossein. (1995). Insurance Contract in Law and Jurisprudence, Translated by Hosseinnejad, Hosseingholi, Journal of Legal Research, Vol 1, Issue 121, 293-320.(in Persian)

[ 4] Babaee, Iraj .(2001). Civil liability and insurance. Journal of Public Law Research, Vol 3 ,Issue 4,69-93.(in Persian)

[5] Babaee, Iraj. (2005). Insurance Law. Tehran,The Organization for Researching and Composing University Textbooks in the Humanities, 4th edition.(in Persian)

[6] Badini, Hassan. (2009).Policies Governing the Concurrent Application of System of Compensation (Tort Law, Private Insurance and Social Security), Private Law Studies Quarterly, Faculty of Law and Political Sciences of Tehran University, Vol 38, Issue 2, 39-68.(in Persian)

[7] Bariklou, Alireza .(2013). Civil Liability,Tehran, Mizan pub, Fourth Edition.(in Persian)

[8]Basu Bal, Abhinayan.(2012).Right of subrogation in marine insuranc, Master's Thesis, Faculty of Low, Lund University.

[9]Cane, Peter.( 2006). Atiyah's Accidents, Compensation and the Law, Seventh Edition, Cambridge.

[10]English Law Commission's Consultation paper. (1997). "Damages for Personal Injury : Collateral Benefits": Issue 147,(1397/5/8) At: www.lawcom.gov.uk.

[11]Expert Group on European Insurance Contract Law. (2013). Liability Insurance, Discussion Paper No15.

[12]Final report prepared for European Commission DG Internal market and Services.( 2007). Insurance guarantee schemes in the EU, (1397/4/8), at:http://ec.europa.eu/finance/insurance/docs/guarantee_schemes_en.pdf.

[13]Ghasemzadeh, Seyyed Morteza. (2007). Principles of Contracts and Commitments, Tehran, Dadgostar Pub, Fourth Edition.(in Persian)

[14]Izanloo, Mohsen .(2010).Waiver of Subrogation Clause in Insurance Law , Private Law Studies Quarterly, University of Tehran, Volume 40, Issue 4, 57-77.(in Persian)

[15]Jafari Langroudi, Mohammad Jafar. (2013). Legal Encyclopedia,Tehran, Ganj-e Danesh pub, 25th Edition.(in Persian)

[16]Karimi, Ayat .(2008). General Insurance, Tehran, Insurance Research Center, 11th edition.(in Persian)

[17]Karimi, Ayat .(2009). Liability and Property Insurance,Tehran, Mizan pub, First Edition.(in Persian)

[18]Katouzin, Nasser .(2012). General Principles of Contracts, Volume I, Tehran, Behnashre pub, ninth edition.( in Persian)

[19] Katouzin, Nasser. (2012).Civil liability, Volume 1,Tehran, Tehran University Press, 11th edition.(in Persian)

[20] Lewis, Richard.( 1998). »deducing collateral benefits from damages: principle and policy«, Legal studies, (1397/4/24/23), at: https//www.researchgate.net/publication.

[21] Mosavi Khomeini, Rohollah.(1993).Tahrir al-Wasilah, Islamic Publishing Institute, Qom, Al-Tubaat al-Hadi-ashrat.

[22] Motahhari, Morteza .(1982). Jurisprudential Review of the Insurance Issue, Tehran, Meyghat pub.

[23] Mowlavi, Mahmood. (2000). Jurisprudential review of the Insurance Issue, Journal of Islamic Studies, Vol 47, Issue 48, 165-184.(in Persian)

[ 24] Safai, Seyyed Hossein & Rahimi, Habibollah .(2012). Civil liability (Extra- Contractual obligations), Tehran , Samt pub, Fourth Edition.(in Persian)

[25] Schap,David and Feeley, Andrew.(2006). (Much) more on the Collateral Source Rule, Department of Economics, College of the Holy Cross.

[26] Taheri Shirazi, Sara. (2010). Comparative Study of the Subrogation Principle in Insurance Contracts in English and Iranian law , Master's thesis, Qom University.(in Persian)

[27] Taheri, Reza . (2008). Subrogation of Insurer in Commercial Insurance, Master's Thesis,Tehran, Shahid Beheshti University.(in Persian)

[28] The Law Reform Commission .(2002). on section 2 of the civil liability (amendment) act, 1964: The deductibility of collateral benefits from awards of damages, Ireland, LRC 68-2002, (1397/4/20) at: www.lawreform.ie/_fileupload/Reports/rCollateralBenefits.pdf.

[29] Von Bar, Christian and Drobnig, Ulrich.( 2004). The Interaction of Contract Law and Tort and Property Law in Europe, First Published, Sellier: European Law Publishers.

[30] Wahdati Shobeiri ,Hassan& Hekmat Ravan, Mahnaz. (2013). The legal nature of the relationship between the insurer and the insured, Journal of School Law, Issue 82, 72-81. (in Persian)

[31] Walker Ryan (James).(1970).» Agreements Altering Subrogation Rights«, Bayler Law Review, Vol.22.

[32] Yousef Memar, Zahra. (2008). Principle of Compensation in Damage Insurance, Master’s Thesis , Tehran, Shahid Beheshti University.(in Persian)