تغییرات جمعیت کرم ساقه‌خوار برنج Chilo suppressalis Walker (Lepidoptera: Pyralidae) در مؤسسه تحقیقات برنج مازندران

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 9، دوره 25، شماره 3، آذر 1390   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v25i3.10571

نویسندگان

حسن قهاری^* ؛ مهرداد عمواقلی طبری

چکیده

چکیده
کرم ساقه‌خوار برنج (Chilo suppressalis Walker) از آفات کلیدی گیاه برنج در شمال ایران می‌باشد. با توجه به اهمیت آگاهی از تغییرات جمعیت در مدیریت آفات، بررسی تغییرات جمعیت این آفت در مزارع برنج بخش مرکزی استان مازندران (ایستگاه تحقیقاتی برنج آمل) طی سال‌های 1384 و 1385 انجام شد. اولین شب‌پره‌‌های نر و ماده‌ در فصل زراعی 1384 به ترتیب در بیستم و سی‌ام اردیبهشت و در سال 1385 به ترتیب در دهم و بیستم اردیبهشت در طبیعت مشاهده شدند. اولین دستجات تخم و لاروهای آفت به ترتیب در دهم و بیستم خرداد 1384 جمع‌آوری گردیدند. این آفت دارای سه نسل در بخش مرکزی مازندران بود که اوج تراکم حشرات کامل نسل اول آن در سال زراعی 1384 در بیستم خرداد، نسل دوم در سی‌ام تیر و نسل سوم در اوایل شهریور و در سال زراعی 1385 به ترتیب پانزدهم خرداد، سی‌ام تیر و بیست و پنجم مرداد مشاهده گردیدند. بر اساس نتایج پژوهش در سال زراعی 1384،‌ تراکم جمعیت شب‌پره‌های نر و ماده در نسل‌های اول و سوم تفاوت معنی‌داری با یکدیگر نداشتند اما بیشترین تراکم جمعیت شب‌پره‌‌های نر و ماده متعلق به نسل دوم بود، در حالی که در سال زراعی 1385 پروانه‌های نسل اول تراکم بالاتری نسبت به نسل‌های دوم و سوم داشتند. بیشترین تعداد دستجات تخم شمارش شده در سال زراعی 1384 مربوط به نسل اول 6 ±22 دسته تخم و برای نسل‌های دوم و سوم به ترتیب 4 ±14 و 3 ±11 عدد شمارش گردید. نتایج بررسی‌ها در سال زراعی 1384 نشان داد که طول دوره‌ی رشد و نمو نسل اول حدود 40 روز و برای نسل‌های دوم و سوم به ترتیب 20 و 25 روز و این ارقام در سال زراعی 1385 به ترتیب 40، 30 و 20 روز بود. بررسی تعداد شب‌پره‌‌های نر و ماده‌ی شکار شده از اردیبهشت تا شهریور 1384 نشان داد که اگرچه در ابتدای ظهور نسل‌های اول و دوم، تعداد نرها نسبت به تعداد ماده‌ها بیشتر بود، اما به تدریج تعداد ماده‌ها افزایش یافته و در نهایت نسبت جنسی در تمام نسل‌ها به نفع ماده‌ها بود. در این پژوهش، تأثیر شرایط آب و هوایی روی تغییرات جمعیت مراحل مختلف زیستی کرم ساقه‌خوار برنج نیز مورد ارزیابی قرار گرفت.

واژه‌های کلیدی: تغییرات جمعیت، کرم ساقه خوار برنج، Chilo suppressalis، مازندران