تجزیه و تحلیل مصرف انرژی در زراعت پنبه ((Gossypium hirsutum L. در استان گلستان به منظور ارائه راهکار جهت افزایش بهره وری منابع

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 5، دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 12، تیر 1391، صفحه 151-158   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v4i2.14968

نویسندگان

منصوره احمدی^* ؛ مجید آقاعلیخانی

گروه زراعت، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

پنبه (Gossypium hirsutum L.) گیاهی منحصر به فرد در زمینه تولید الیاف طبیعی است و علاوه بر تأمین مواد اولیه صنایع نساجی با تولید دانه روغنی سرشار از روغن و پروتئین، سهم قابل توجهی در تولید روغن خوراکی برای انسان‏ و کنجاله پروتئینی برای دام داشته و به همین دلیل در اشتغال زائی بخش های کشاورزی، صنعت و بازرگانی نیز نقش مهمی ایفا می کند. به منظور تعیین سهم میزان مصرف انرژی مستقیم و غیرمستقیم اعم از سوخت‏های فسیلی، نیروی کارگری و ... در برآورد کارآیی مصرف انرژی در زراعت پنبه در استان گلستان که قطب زراعت پنبه ایران محسوب می‏شود، تحقیقی میدانی در سال 1389 انجام شد. اطلاعات لازم از طریق مصاحبه حضوری با 23 کشاورز پنبه‏کار که سطح فعالیت آنها بین 5/0 تا 50 هکتار بود و تکمیل پرسش‏نامه‏های فنی و تخصصی توسط محققین گردآوری شد. بر اساس تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع‏آوری شده مقدار کارآیی مصرف انرژی در زراعت پنبه در استان گلستان 0986/1 برآورد شد. نتایج نشان داد که سهم نهاده‏های مختلف در انرژی مصرفی در تولید پنبه استان متفاوت بود. سوخت تراکتور و سوخت موتور پمپ به ترتیب سهمی برابر با 24 درصد و 30 درصد را به خود اختصاص دادند و به طور کلی، 54 درصد انرژی مصرفی در تولید پنبه مربوط به سوخت گازوییل بود. کودها با 24 درصد و مواد شیمیایی با 13درصد نیز به ترتیب رتبه دوم و سوم را در مصرف انرژی داشتند. برای افزایش بهره‏وری منابع آب، خاک و نهاده های شیمیایی و ارتقای کارآیی مصرف انرژی در زراعت پنبه در استان گلستان رعایت توصیه‏های فنی از قبیل ذخیره سازی مناسب سوخت، نگهداری و کاربرد صحیح ماشین آلات، بهبود عملیات زراعی و مدیریت کوددهی توصیه می‏شود.

کلیدواژه‌ها

اقتصاد اکولوژیک؛ توسعه پایدار؛ کشاورزی کم نهاده؛ نباتات صنعتی