بازپژوهی امکان و حجیّت نظام‌سازی در فقه با تأکید بر نگره شهید صدر

فقه و اصول

مقاله 4، دوره 48، شماره 4 - شماره پیاپی 107، بهمن 1395، صفحه 87-106   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v0i0.42006

نویسندگان

احسان علی اکبری بابوکانی^{* 1}؛ سید محمدصادق طباطبائی¹؛ احسان آهنگری²

¹دانشگاه اصفهان

²دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

یکی از مهم‌ترین مسائلی که در فقه باید مورد بازپژوهی قرار گیرد این است که آیا احکام اسلامی مفرداتی هستند بدون ارتباط با یکدیگر یا مجموعه‌هایی با روابط عمیق و تشکیل دهنده یک نظام منسجم؟ نویسندگان مقاله حاضر بر آنند که در پس مجموعه احکام رابطه بسیار عمیقی نهفته است که این مجموعه‌ها در هر زمینه‌ای، هنگامی که با هم در نظر گرفته می‌شوند، نظام منسجمی را می‌سازد برخوردار از مبانی و غایاتی منحصر به فرد که کشف آن در حیطه توان و بلکه از وظایف مجتهد است. از این رو در این نوشتار در پی آن هستیم که با تأکید بر دیدگاه شهید صدر که به نوعی مبدع این اندیشه به شمار می‌رود به تبیین روش دستیابی به نظام بپردازیم. اندیشه شهید صدر تا کنون به صورت الگویی برای نظام سازی فقهی مورد توجه و تبیین قرار نگرفته است و نگره نوین نوشتار حاضر به سوی این مقصود گرایش یافته است. نظامی که مجتهد کاشف آن است مثل هر حکمی که وی از ادله استنباط می‌کند نیاز به احراز حجیّت و تأیید شارع دارد و هر چند شهید صدر بحث زیادی در این زمینه نکرده است، لیکن ما در پایان بحث به اثبات حجیت آن پرداخته‌ایم.

کلیدواژه‌ها

نظام‌سازی؛ مکتب شهید صدر؛ حجیت نظام

مراجع

قرآن کریم.

ابن ادریس، محمد بن احمد، السرائر الحاوی فی تحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410 ق.

ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.

ابن سعید، یحیی بن احمد، الجامع للشرائع، قم، موسسه السید الشهداء العلمیه، 1405 ق.

حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام، 1409 ق.

خمینی، روح الله، ولایت فقیه، تهران، موسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی، 1423 ق.

رضا، محمدرشید، تفسیر المنار، بیروت، دارالمعرفه للطباعه و النشر، بی‌تا.

صاحب جواهر، محمد حسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404 ق.

صدر، محمد باقر، اقتصادنا، قم، مرکز الابحاث و الدراسات التخصصیه للشهید الصدر، 1424 ق.

صدر، محمد باقر، الاسلام یقود الحیاة، طهران، وزارة الارشاد الاسلامی، 1403 ق.

صدر، محمد باقر، المدرسة الاسلامیة، قم، مرکز الابحاث و الدراسات التخصصیه للشهید الصدر، 1421 ق.

صدر، محمد باقر، المدرسه القرآنیه، قم، مرکز الابحاث و الدراسات التخصصیه للشهید الصدر، 1428 ق.

صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، قم، موسسه النشر الاسلامی، 1418 ق.

صدر، محمد باقر، ومضات، قم، مرکز الابحاث و الدراسات التخصصیه للشهید الصدر، 1423 ق.

طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف فیه من الاخبار، دار الکتب الاسلامیه،1390 ق، تهران

طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق.

علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، موسسه آل البیت (ع)، 1414 ق.

کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.

محقق کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، موسسه آل البیت (ع)، 1414 ق.

هاشمی شاهرودی، محمود، بحوث فی علم الاصول (تقریرات درس‌های شهید صدر)، قم، موسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل البیت علیهم السلام، 1417 ق.