سیاست ممیزی در دوبله رسمی در ایران: موردپژوهشی سه‌گانه پدرخوانده

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 5، دوره 53، شماره 1، فروردین 1399، صفحه 129-165   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v53i1.82495

نویسندگان

الناز پاکار¹؛ مسعود خوش سلیقه^{* 1}؛ زهرا خزاعی راوری²

¹گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²گروه زبان‌های خارجی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی و طبقه‌بندی ممیزی‌های فیلم در رسانة ملی، نسخة دوبله‌شدة سه‌گانة پدرخوانده را بررسی کرده و ممیزی‌های آن را استخراج و دسته‌بندی نموده است. این سه‌گانه که از آثار برجستة سینمایی جهان است، موضوعات فرهنگی و ایدئولوژیک بسیاری نظیر عشق، خشونت، جنایت و مذهب را در بردارد که در دوبلة فارسی از طریق اعمال ممیزی با هنجارهای ایدئولوژیک و فرهنگی کشور همسو شده‌اند. پارادایم تحقیق، بهره‌گیری از رویکرد کیفی بوده است و نمونه‌گیری به روش هدفمند صورت گرفت و داده‌کاوی به روش تحلیل محتوای استقرایی انجام شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد ممیزی‌ها در سه سطح تصویر، کلام و صدا اعمال شده‌اند و مسائل مذهبی، فرهنگی و سیاسی را شامل می‌شوند. در این فیلم، اغلب صحنه‌هایی که نمادها و آیین‌های دین مسیحیت، روابط خارج از ازدواج، روابط جنسی، خشونت، نوشیدنی‌های الکلی و نمادهای آمریکا را به تصویر می‌کشند، حذف شده‌اند و اغلب گفتگوهایی که به همین دست موضوعات اشاره دارد نیز جایگزین یا حذف شده است. سپس یافته‌ها از طریق مصاحبه با پنج تن از گویندگان و مدیران دوبلاژ سه‌سویه‌سازی شد. در پایان، یافته‌های پژوهش با توجه به پژوهش‌های قبلی مرتبط بحث شده‌اند.
 

کلیدواژه‌ها

ایدئولوژی؛ ممیزی؛ ترجمه دیداری شنیداری؛ دوبله؛ سه گانۀ «پدر خوانده»

مراجع

خوش‌سلیقه، م.، و محمدعلیزاده سامانی، ب. (1398). روش‌های ترجمة آواختی آهنگ‌ها در دوبلة فارسی پویانمایی لوراکس. مطالعات زبان و ترجمه، 52(1)، 25-48.

جوان، ر. (1398). انتقاد رامبد جوان از سانسور خندوانه در ایام نوروز. برگرفته از

http://tinynews.online/movie-and-series-news/sansoor-khandevane

ژیرافر، ا. (1393الف). تاریخچة کامل دوبله به فارسی در ایران: دهة ۱۳۲۰-۱۳۵۰. ج ۱. تهران: کوله‌پشتی.

ژیرافر، ا. (1393ب). تاریخچة کامل دوبله به فارسی در ایران: دهة ۱۳۵۰-۱۳۹۰. ج. ۲. تهران: کوله‌پشتی.

شریفی، ش.، و دارچینیان، ا. (۱۳۸۸). بررسی نمود زبانی تابو در ترجمه به فارسی و پیامدهای آن. زبان‌شناسی و گویش‌های خراسانی، ۱(1)، 127-149.

فراستی، م. (1392). انتقاد مسعود فراستی به سانسور پدرخوانده در صداوسیما. برگرفته از

https://www.aparat.com

قاضی‌زاده، خ.، و مردانی کلاته قشلاق، و. (2012). بررسی راهبردهای مترجمان در ترجمة تابوهای غربی در دوبلة فیلم‌های 2011 انگلیسی به فارسی. مطالعات زبان و ترجمه، 45(1)، 85-99.

معصومی، ج. (1390). سانسور و اقسام و روش‌های آن. مطالعات نقد ادبی (پژوهش ادبی)، ۶(24-25)، 163-184.

معتمدنژاد، م. ک. (1387). حقوق مطبوعات. تهران: دفتر مطالعات و توسعة رسانه‌ها.

مهدیزادخانی،م.، و خوش‌سلیقه، م. (1396). ترجمة نشانة گرافیکی: مطالعة موردی دو نسخة دوبلة حرفه‌ای. مطالعات زبان و ترجمه، 50 (3)، 49-69.

 

Allan, K., & Burridge, K. (2006). Forbidden words: Taboo and the censoring of language. Cambridge, England: Cambridge University Press.

Ameri, S., & Ghazizadeh, K. (2015). A norm-based analysis of swearing rendition in professional dubbing and non-professional subtitling from English into Persian. Iranian Journal of Research in English Language Teaching, 2(2), 78-96.

Ameri, S., & Khoshsaligheh, M. (2018). Exploring the attitudes and expectations of Iranian audiences in terms of professional dubbing into Persian. Hermes – Journal of Language and Communication in Business, 57, 175-193.

Ameri, S., Khoshsaligheh, M., & Khazaee Farid, A. (2018). The reception of Persian dubbing: A survey on preferences and perception of quality standards in Iran. Perspectives, 26(3), 435–451.

Bassnett, S. (1998). The translation turn in culture studies. In S. Bassnett, & A. Lefevere (Eds.), Construction cultures (pp. 123-140). Clevedon, England: Multi Lingual Matters.

Beseghi, M. (2016). WTF! Taboo language in TV series: An analysis of professional and amateur translation. Altre Modernità, 15(Special issue), 215-231.

Billiani, F. (2007). Assessing boundaries: Censorship and translation: An introduction. In F. Billiani (Ed.), Modes of censorship and translation: National contexts and diverse media (pp. 1-27). Manchester, England: St Jerome.

Bogucki, L. (2013). Areas and methods of audiovisual translation research. Frankford, Germany: Peter Lang.

Bucaria, C. (2009). Translation and censorship on Italian TV: An inevirable love affair? VIAL, Vigo International Journal of Applied Linguistics, 6, 13-32.

Chaume, F. (2007). Dubbing practices in Europe: Localisation beats globalisation. Linguistica Antverpiensia, 6, 203-217.

Chiaro, D. (2007). Not in front of the children? An analysis of sex on screen in Italy. Linguistica Antverpiensia, 6(New Series), 257-276.

Danan, M. (1991). Dubbing as an expression of nationalism. Meta, 36(4), 606-614.

Daniel, E. L., & Mahdi, A. A. (2006). Culture and customs of Iran. Westport, Irland: Greenwood.

Di Giovanni, E. (2016). Dubbing and redubbing animation: Disney in the Arab world. Altre Modernitά, 15(Special issue), 92-106.

Diaz-Cintas, J. (2012). Clearing the smoke to see the screen: Ideological manipulation in audiovisual translation. Meta: Journal des Traducteurs, 57(2), 279-293.

Diaz-Cintas, J. (2018). Film censorship in Franco's Spain: The transforming power of dubbing. Perspectives, 24(2), 1-19.

Facchini, F., & Melki, M. (2011). Ideology and cultural change. Retrieved from Hyatt Regency, Crystal City (Washington DC).

Gambier, Y. (2009). Perception and reception of audiovisual translation: Implications and challenges. In H. C. Omar, H. Haroon, & A. Abd (Eds.), 12th International Conference on Translation: The sustainability of the translation field (pp. 40-57). Kuala Lumpur, Malaysia: Persatuan Penterjrmah Malaysia.

Gomez Castro, C. (2016). Ideological manipulation in the form of official censorship: Audiovisual tie-ins of bestselling novels in Spain under Franco. Altre Modernitά, 15(Special issue), 42-57.

Hermans, T. (1985). The manipulation of litrature: Studies in literary translation. London, England: Croom Helm.

Kenevisi, M. S., Che Omar, H., & Jalalian Daghigh, A. (2016). Manipulation in dubbing: The translation of English-language films into Persian. Altre Modernitά, 15(Special issue), 201-214.

Khoshsaligheh, M., & Ameri, S. (2014). Translation of taboos in dubbed American crime movies into Persian. T&I Review, 4, 25-50.

Khoshsaligheh, M., & Ameri, S. (2016a). Exploring the singability of songs in A Monster in Paris dubbed into Persian. Asia Pacific Translation and Intercultural Studies, 3(1), 76-90.

Khoshsaligheh, M., & Ameri, S. (2016b). Ideological considerations and practice in official dubbing in Iran. Altre Modernità, 15(Special issue), 232-250.

Khoshsaligheh, M., Eriss, A., & Ameri, S. (2019). The portrayal of women in English films localized into Persian. International Journal of Society, Culture and Language, 7(2), 39-50.

Koolstra, C. N., Peeters, A. L., & Spinhof, H. (2002). The pros and cons of dubbing and subtitling. European Journal of Communication, 17, 325-354. doi:10.1177/0267323102017003694

Li, B. (2013). The manipulation of images of women in translation in early twentieth century Hong Kong Chinese newspapers. Media Histoy, 19(3), 270–283.

Mereu, C. (2012). Censorial interferences in the dubbing of foreign films in Fascist Italy: 1927-1943. Meta, 57(2), 294-309.

Mereu, C. (2016). The Italian color: Race, crime iconography and dubbing conventions in the Italian language versions of Scarface (1932). Altre Modernitά, 15(Special issue), 107-123.

Merino-Álvarez, R. (2016). The censorship of theatre translations under Franco: The 1960s. Perspectives, 24(1), 36-47.

Merkle, D. (2010). Censorship. In Y. Gambier, & L. V. Doorslaer (Eds.), Handbook of translation studies (Vol. 1). Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins.

Naficy, H. (2011a). A social history of Iranian cinema: The artisanal era, 1897-1941 (Vol. 1). London, England: Duke University Press.

Naficy, H. (2011b). A social history of Iranian cinema: The industrialization years, 1941-1978 (Vol. 2). London, England: Duke University Press.

Naficy, H. (2012a). A social history of Iranian cinema: The islamicate period, 1978-1984 (Vol. 3). London, England: Duke University Press.

Naficy, H. (2012b). A social history of Iranian cinema: The globlizing era, 1984- 2000 (Vol. 4). London, England: Duke University Press

Nord, C. (2011). Manipulation and loyalty in functional translation. Current writing: Text and reception in Southern Africa, 14(2), 32-44.

Parini, I. (2012). Censorship of anime in Italian distribution. Meta, 57(2), 325–337.

Parini, I. (2014). “I'm going to f***** kill you!” Verbal censorship in dubbed mafia movies. In G. Iannaccaro, & G. Iamartino (Eds.), Enforcing and eluding censorship: British and Anglo-Italian perspectives (pp. 144-166). Newcastle, England: Cambridge Scholars.

Perego, E., Orrego-Carmona, D., & Bottiroli, S. (2016). An empirical take on the dubbing vs. dubtitling debate: An eye movement study. Lingue e Linguaggi, 19, 255-274.

Perez Gonzalez, L. (2014). Audiovisula translation: Theories, methods and issues. London, England: Routledge.

Sandrelli, A. (2016). The dubbing of gay-themed TV series in Italy: Corpus-based evidence of manipulation and censorship. Altre Modernità, 15(special issue), 124-143.

Sedighi, A., & Najian, T. S. (2012). On audiovisual translation: The effect of norms of dubbing taboos into Persian movies after the Islamic revolution in Iran. Journal of Language and Translation, 3(1), 37-49.

Soler Pardo, B. (2015). On translation of swearing into Spanish: Quentin Tarantino from Reservoir Dogs to Inglourious Bastards. London, England: Cambridge Scholars Publishing.

Toury, G. (1995). Descriptive translation studies-and beyond. Amsterdam, Netherlands: John Benjamins.

Valdeon, R. A. (2011). Communicating the past via translation: The manipulation of history. Language and Intercultural Communication, 11(3), 232-247.

Van Dijk, T. A. (2000). Ideology and discourse: A multidisciplinary introduction. Barcelona, Spain: Pompeu Fabra University.

Venuti, L. (1995). The translator’s invisibility: A history of translation. London, England: Routledge.

Yahiaoui, R. (2016). Ideological constraints in dubbing: The Simpsons into Arabic. Altre Modernitά, 15(Special issue), 182-200.

Zabalbeascoa, P. (2016). Censoring Lolita's sense of humor: When translation affects the audience's perception. Perspectives, 24(1), 93-114.

Zanotti, S. (2016). Images of youth on screen: Manipulative translation strategies in the dubbing of American teen films. Altre Modernità, 15(Special issue), 144-165.

فیلم نگاشت

Coppola, F. F. (Producer), & Coppola, F. F. (Director). (1974). The Godfather Part II [Crime, Drama]. USA: Paramount Pictures.

Coppola, F. F. (Producer), Coppola, F. F. (Director). (1990). The Godfather Part III [Crime, Drama]. USA: Paramount Pictures.

Rudy, A. S. (Producer), & Coppola, F. F. (Director). (1972). The Godfather [Crime, Drama]. USA: Paramount Pictures.