بررسی تنوع ژنتیکی، وراثت‌پذیری و پیشرفت ژنتیکی در ژنوتیپ‌های نخود تیپ کابلی

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 6، دوره 6، شماره 1، آبان 1394، صفحه 100-107   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v1394i1.26517

نویسندگان

مجتبی لطفی آغمیونی¹؛ محمد جعفرآقایی^{* 2}؛ شاهین واعظی³؛ اسلام مجیدی هروان¹

¹دانشگاه آزاداسلامی واحد علوم تحقیقات تهران

²SPII

³spii

چکیده

به‌منظور بررسی ذخایر توارثی نخود کابلی ایران تعداد 57 لاین نخود تیپ کابلی (Cicer arietinum L.) انتخابی از آزمایشات قبلی طی دو سال زراعی 89-1388 و 90-1389 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج کشت و برای صفات مهم زراعی و مورفولوژیکی ارزیابی شدند. نتایج بیانگر تنوع قابل ملاحظه‌ای در بین نمونه‌ها بود. در تجزیه واریانس مرکب، بین میانگین سال‌ها و نمونه‌ها تفاوت معنی‌دار وجود داشت. معنی‌دار بودن اثر متقابل نمونه × سال برای صفات نشان‌دهنده واکنش متفاوت نمونه‌ها در سال‌های مختلف بود. در تجزیه به مختصات اصلی، چهار مؤلفه اول حدود 85 درصد از کل تغییرات داده‌ها را توجیه نمودند. مؤلفه اول با توجیه 59 درصد از تغییرات با صفات عادت رشد، کرک بوته، گل و غلاف در گل آذین، رنگ دانه، نقاط سیاه دانه، بافت پوسته مرتبط بود. صفات طول گلدهی، گل و غلاف در بوته، تعداد غلاف بوته، تعداد دانه غلاف به‌ترتیب دارای تنوع ژنتیکی (ضریب تغییرات ژنتیکی) برابر با 58/21، 88/24، 51/52، 01/27 بودند. وراثت‌پذیری این صفات به‌ترتیب برابر با 49/93، 67/66، 72/94، 86/82 بود. انتخاب مستقیم برای صفات یاد شده موجب افزایش عملکرد دانه در نخود تیپ کابلی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

تنوع ژنتیکی؛ نخود زراعی؛ وراثت‌پذیری

مراجع

1. Aghaei, M., Kohpaiegani, A., Vaezi, Sh., and Jahangiri, A. 2005. Potential of genetic diversity in Iranian Chickpea collection. Articles of the first National Congress Pulses, Institute for Plant Sciences, Ferdowsi University of Mashhad. (In Persian).

2. Bagheri, A., Zand, E., and Parsa, M. 2007. Legumes. Mashhad University Publisher. p524. (In Persian).

3. Chegamirza, Sh., Chegamirza, K., and Mohammadi, R. 2012. Study of genetic variation in cultivars and landraces of chickpea based on agronomic traits in dry land conditions. Iranian journal of Agriculture Science 1(1): 108-119. (In Persian).

4. Cinsor, A.S., Acikoz, N., Yaman, M., and Kitiki, A. 1997. Characterization of chickpea (Cicer arietinum L.) genetic resources material collected from the Aegean region. II. Qualitative characters. Anadolu. 7(2): 1-16.

5. FAO. 2012. http://faostat.fao.org.

6. International Plant Genetic Resources Institute. 1993. Descriptors for Chickpea. Rome.

7. Jahansouz, M., Naghavi, M., and Dolati Tape Rasht, M. 2005. A study of relationships between different traits in white and black chickpea. Iranian journal of Agriculture Science 35(3): 573-579. (In Persian).

8. Jalili, A., Rabie, M., Azamiand, and Daghestani, M. 2011. Genotype diversity of plums and tomatoes using morphological characteristics in Maragheh region. Seed and Plant Improvement Journal 27(3): 376. (In Persian).

9. Kanouni, H. 2001. Study of seed yield and some effective traits in chickpea genotypes under drought stress conditions. Iranian journal of Agriculture Science 2(5): 146-155. (In Persian).

10. Kanouni, H. 2001. The yielding ability and adaptability of chickpea cultivars under rain fed conditions of Kurdistan. Journal of seed and plants 17(1): 1-11. (In Persian).

11. Kanouni, H. 2012. Evaluation of seed yield and some traits in chickpea cultivars in winter planting in rainfed farmers' fields in Kurdistan. Research achievements for field and horticulture crops journal.

12. Kia Mohhamadi, F., Abdosi, V., Moradi, P., Shafiei, M., and Arab, S. 2012. Evaluation of genetic diversity among some of Iranian chrysanthemum cultivar using morphological characteristics. J. Agriculture and breeding 8(3): 43-54. (In Persian).

13. Majnoon Hosieni, N. 1993. Legumes in Iran, Tehran University Publisher. P240. (In Persian).

14. Manzoor Atta, B., Ahsanul Haq, M., and Mahmud Shah, T. 2008. Variation and inter-relationships of quantitative traits in chickpea (Cicer arietinum L.). Pakistan. Journal. Botanic 40(2): 637-647.

15. Moucheshi, A., Heidari, B., and Dadkhodaie, A. 2010. Genetic variation and agronomic evaluation of chickpea cultivars for grain yield and its components under irrigated and rain fed growing conditions. Iran Agricultural Research 29(1-2). (In Persian).