ارزیابی بودجة انرژی و بهره وری آن در مزارع تولید سیب زمینی (Solanum tuberosum L.) استان کردستان، مطالعه موردی: دشت دهگلان

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 5، دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 12، تیر 1391، صفحه 159-169   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v4i2.14969

نویسندگان

فرزاد حسین پناهی^* ؛ محمد کافی

گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

به منظور مقایسة مزارع تولید تجاری و سنتی سیب زمینی (Solanum tuberosum L.) استان کردستان از نظر جنبه های مختلف مصرف انرژی مطالعه-ای طی سال های زراعی 87-1386 و 88-1387 در دشت دهگلان صورت گرفت. به این منظور50 مزرعه از مزارع تجاری و 50 مزرعه از مزارع سنتی سیب زمینی موجود در دشت دهگلان انتخاب و اطلاعات مربوط به نهاده های ورودی و عملکرد سیب زمینی در قالب پرسش نامه هایی از کشاورزان مربوطه استخراج گردید. نتایج نشان داد که مقدار کل انرژی های ورودی در مزارع تولید تجاری و سنتی به ترتیب 67/93330 و 52/44279 مگاژول در هکتار بود. در مزارع تجاری سهم انرژی های مربوط به مواد شیمیایی، سوخت های فسیلی و ماشین آلات، بذر، آب آبیاری، کود دامی و نیروی انسانی به ترتیب 5/42، 06/25، 40/15، 47/10، 34/4 و 76/1 درصد بود و این مقادیر برای مزارع سنتی به ترتیب 21/18، 51/27، 96/18، 28/26، 80/1 و 05/7 درصد محاسبه شد. حدود 47/21 درصد از کل انرژی های ورودی در مزارع تجاری جزء انرژی های تجدیدپذیر شامل (نیروی انسانی، بذر و کود دامی) بود که این میزان در مزارع سنتی به 81/27 درصد افزایش یافت. مقادیر کارایی مصرف انرژی، انرژی ویژه، بهره وری انرژی و انرژی خالص در مزارع تجاری به ترتیب 37/1، 62/2 مگاژول به ازاء هر کیلوگرم، 38/0 کیلوگرم به ازاء هر مگاژول و 07/34913 مگاژول در هکتار و در مزارع سنتی به ترتیب 41/1 و 55/2 مگاژول به ازاء هر کیلوگرم، 39/0 کیلوگرم به ازاء هر مگاژول و 91/18174 مگاژول در هکتار به دست آمد. در مجموع نتایج نشان داد که پایداری تولید سیب زمینی در مزارع تجاری علیرغم تولید عملکرد بالاتر در حد پایین تری است و این مسئله لزوم تجدید نظر در ارتباط با مصرف نهاده های انرژی بر را ضروری می سازد.

کلیدواژه‌ها

انرژی تجدیدپذیر؛ انرژی غیرقابل تجدید؛ انرژی مستقیم؛ انرژی غیرمستقیم