تعیین سطح خوانایی مقاله‌های دانشنامه رشد با هدف شناسایی گروه مخاطب با استفاده از شاخص‌های گانینگ/دیانی، فلش/دیانی و فرای/دیانی

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 16، دوره 6، شماره 1، آذر 1395، صفحه 341-358   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v6i1.43011

نویسندگان

معصومه غلامی احمدی^{* 1}؛ محسن نوکاریزی¹؛ اعظم صنعت جو²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²فردوسی مشهد

چکیده

هدف: سنجش سطح خوانایی مقاله‌های دانشنامه رشد براساس سه شاخص گانینگ/دیانی، فلش/دیانی و فرای/دیانی به‌منظور شناسایی گروه مخاطب است.
روش: پژوهش تحلیل محتوا و از نوع کاربردی است. جامعه آماری شامل 150 مقاله نمایه شده در دانشنامه رشد است که با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای غیرنسبتی انتخاب شده‌اند.‌
یافته‌ها: سطح خوانایی مقاله‌ها براساس هر سه شاخص متناسب با سطح فراگیران دوره دبیرستان و بالاتر تعیین شد. در شاخص گانینگ/دیانی پایین‌ترین سطح خوانایی مربوط به رده «علوم اسلامی» معادل اول دبیرستان و بالاترین سطح مربوط به دو «رده بهداشت و سلامت» و «علوم رایانه و ریاضی» معادل سوم دبیرستان بود. در شاخص فلش/دیانی سه رده «علوم انسانی»؛ «علوم رایانه و ریاضی» و «بهداشت و سلامت» دارای بالاترین سطح معادل سوم دبیرستان و رده‌های «علوم اسلامی»؛ «علوم تجربی»؛ «هنر و سرگرمی» پایین‌ترین سطح معادل اول دبیرستان بودند. در شاخص فرای/دیانی پایین‌ترین سطح معادل اول دبیرستان و مربوط به رده «علوم اسلامی» و بالاترین سطح مربوط به رده «علوم انسانی» معادل سال‌های نخست دانشگاه تعیین شد. بین میانگین رده‌های موضوعی براساس دو شاخص گانینگ/دیانی و فلش/دیانی در سطح 05/0 تفاوت معناداری وجود داشت. بین نتایج به‌دست آمده از شاخص گانینگ/دیانی و فلش/دیانی در سطح 05/0 رابطه معناداری وجود داشت.

کلیدواژه‌ها

دانشنامه رشد؛ سنجش خوانایی؛ شاخص گانینگ/دیانی؛ شاخص فلش/دیانی؛ شاخص فرای/دیانی؛ تعیین مخاطب

مراجع

آرامبراستر، بی. بی.؛ و آندرسون، تی. اچ. (1372). تحلیل کتاب درسی. ترجمه هاشم فردانش. تعلیم و تربیت، (33)، 79-92.

ارسطو‌پور، شعله (۱۳۹۱). امکان‌سنجی تعیین مفهوم پایه با هدف بهبود بازیابی اطلاعات در حوزه‌های تخصصی در زبان فارسی: موردکاوی علوم رایانه. شیراز: تخت جمشید.

جعفری‌هرندی، رضا؛ و میرشاه‌جعفری، ابراهیم (1389). تبیین فرمول‌های خوانایی به‌عنوان روشی اساسی در تحلیل محتوای کتاب‌های درسی. روش‌شناسی علوم انسانی، 16(63)، 97-116.

دیانی، محمدحسین (1379). سنجش خوانایی نوشته‌های فارسی: خوانانویسی برای کودکان، نوسوادان و نوجوانان. مشهد انتشارات کتابخانه رایانه‌ای.

دیانی، محمدحسین (1366). سه فرمول برای تشخیص سطح خوانایی نوشته‌های ویژه نوسوادان. نشریه روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، 39، 59-80.

دیانی، محمدحسین؛ و فخاری‌نیا، پروین (1381). سطح خوانایی فرهنگنامه کودکان و نوجوانان. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 5(3)، 57-71.

سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، دفتر انتشارات کمک آموزشی (1383). مجموعه راهنماهای تولید کتاب‌های آموزشی 1- ویژگی‌های کتاب‌های آموزشی، راهنمای تولید کتاب‌های کمک آموزشی برای ناشران، نویسندگان و معلمان مؤلف. بازیابی شده در تاریخ 10 مرداد، 1393 از www.samanketab.roshdmag.ir

شعبانی، امامعلی؛ و معماری، رزا (1392). تحلیل محتوای متون درسی تاریخ رشته تاریخ دانشگاه‌ها با تأکید بر تکنیک خوانایی فرای. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی،28، 77-96.

شیخ‌زاده، مصطفی (1387). تحلیل محتوای سطح خوانایی کتاب‌های بخوانیم چهارم و پنجم ابتدایی براساس شاخص سطح خوانایی گانینگ. مطالعات برنامه درسی ایران، 3(9)، 84-98.

فضل‌الهی، سیف‌اله؛ و ملکی‌توانا، منصوره (1390). ارزیابی و سنجش خوانایی کتاب علوم سوم ابتدایی براساس پنج فرمول فرای، گانینگ، فلش، لافین و کلوز. مطالعات برنامه درسی ایران، 22، 142-161.

ناصری، فرشته (1378). بررسی سطح خوانایی کتاب‌های فارسی تألیفی کودکان و نوجوانان منتشره در سال‌های 1357-1371 به‌وسیله فرمول‌های فلش/دیانی و گانینگ/دیانی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. دانشگاه فردوسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.

مفتون، پرویز؛ و دقیق، مهتاب (1380). معیار تعیین میزان خوانایی ترجمه‌های فارسی متون انگلیسی. پژوهشنامه علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، (29)، 61-79.

هولستی، اَل-آر. (1380). تحلیل محتوا در علوم انسانی و اجتماعی. ترجمه نادر سالارزاده امیری. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

Arifin, Z., Ab.Halim, Z., and AbuBakar, K. (2013). The readability of Balaghah textbook of Malaysian Higher Certificare of religion (Stam): A pilot study. Advances in Natural and Applied Science, 7(2).192-202.

Borchers, C. A. (1990). Content area teachers’ uses of textbooks and content area reading strategies in Kansas science, social studies, and English secondary school classes.Ph.D Dissertation, Kansas State University. Retrieved July 5, 2014, from http://phdtree.org/scholar/borchers-carol-a/publication.

Dohrman, M. H. (1972). The suitability of encyclopedias for social studies reference use in the intermediate grades.Journal of Educational Research, 68(4), 149-52. Garner, R., Slater, W. H., Weaver V. P., and Cole, M. (2001). Do pre-service teachers notice textbook flaws? Education, 106 (4), 429-433.

Kennedy, K. (1979). Who’s afraid of readability scales: selecting high school science texts. Curriculum Review, 18(3), 231-234.

Laughlin, M. K. (1973). The Readability of the Easy-to- Read Trad Book. Oklahoma: University of Oklahoma.

Ulusoy, Mustafa (2006). Readability approach: Implications for Turkey. International Eduvcation Journal, 7(3), 323-332.