بررسی نیازهای اگرواکولوژیک گیاه کلپوره (Teucrium polium L.)

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 19، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 12، 1387، صفحه 395-404   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v6i2.2446

نویسندگان

علیرضا کوچکی^* ؛ مهدی نصیری محلاتی؛ الهام عزیزی؛ حمیدرضا خزاعی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به منظور بررسی ویژگی‌های اگرواکولوژیک کلپوره، جهت اهلی‌سازی آن در نظامهای زراعی، ابتدا مطالعه ای در رویشگاه طبیعی در پارک ملی تندوره واقع در استان خراسان شمالی، جهت بررسی ویژگیهای بیولوژیکی آن انجام گرفت که با نمونه برداری‌های لازم، ویژگیهایی از قبیل تراکم، ارتفاع، زیست توده و قطر تاج آن مشخص شد. همچنین، در دو آزمایش جداگانه، خصوصیات زراعی آن در دو سال زراعی 1385-1384 و 1386-1385 در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد مطالعه شد. تیمارهای مورد بررسی در آزمایش اول شامل تاریخ های مختلف کشت مستقیم بذر در سه تراکم (13، 17 و 25 بوته در متر مربع) و در آزمایش دوم شامل دو تاریخ انتقال نشا (25 مهر و 15 اردیبهشت) و سه تراکم (13، 17 و 25 بوته در متر مربع) کاشت بود. این آزمایشات به صورت طرح فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار به اجرا در آمد. در هر دو آزمایش، فاصله بین ردیف 20 سانتیمتر بود و تیمار تراکم از طریق تغییر فواصل روی ردیف (20،30 و 40 سانتیمتر) اعمال گردید. همچنین در آزمایش دیگری در سال زراعی 1386-1385، اثر سطوح مختلف کود دامی (10، 20 و 30 تن در هکتار) و فواصل آبیاری (14، 21 و 28 روز) بر ویژگی های گیاهی کلپوره، به صورت مجزا بررسی شد. نتایج مشاهدات صحرایی نشان داد که این گیاه بیشتر در ارتفاع 1000 تا 1100 متری در خاکهایی با بافت لومی و فقیر رشد می کند. متوسط تراکم گیاه 4 بوته در واحد سطح با ارتفاع 17 سانتیمتر، قطر تاج 15 سانتیمتر و وزن خشک اندام هوایی 11 گرم در متر مربع بود. نتایج آزمایش‌های مزرعه‌ای نشان داد که تکثیر از طریق بذر ناموفق است و نشا های پاییزه از جنبه‌های مختلف از جمله وزن خشک اندامهای هوایی بهتر از نشا های بهاره بودند و ویژگیهای زراعی گیاه در سال دوم به مراتب بهتر از سال اول بود. علاوه برآن، رشد گیاه درشرایط زراعی از نظر اندازه گیاه و وزن خشک اندام هوایی بهتر از رویشگاه طبیعی، ولی درصد اسانس آن درسال زراعی اول به مراتب کمتر از رویشگاه طبیعی بود (50 درصد). سطوح مختلف کود دامی و فواصل آبیاری اثر معنی‌داری بر ویژگی‌های زراعی کلپوره نداشت.

واژه های کلیدی: کلپوره، اهلی سازی، تراکم، پارک ملی تندوره، رویشگاه طبیعی، انتقال نشا.