| تعداد نشریات | 51 |
| تعداد شماره‌ها | 2,028 |
| تعداد مقالات | 21,110 |
| تعداد مشاهده مقاله | 47,465,829 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 20,348,306 |
نشانه‌شناسی عنوان قصیده (حفرٌ علی یاقوت العرش) سروده محمدعلی شمس‌الدین | ||
| زبان و ادبیات عربی | ||
| مقاله 1، دوره 9، شماره 16، بهمن 1396، صفحه 1-26 اصل مقاله (871.75 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jall.v8i16.62327 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد علی آذرشب* 1؛ ابوالحسن امین مقدسی1؛ شهریار نیازی2؛ موسی بیات2 | ||
| 1دانشگاه تهران | ||
| 2تهران | ||
| چکیده | ||
| نشانه‌شناسی دانشی است که از روش‌های آن برای نقد و تحلیل متون استفاده می‌شود و نقش مهمی در درک و شناخت معانی و لایه‌های پنهان متن دارد. عنوان آستانه و درگاه ورود به دنیای متن است که هر خواننده به‌ناچار باید از آن عبور کند و به همین جهت عنوان می‌تواند نقش مهمی در انگیزش خواننده به‌سوی متن داشته باشد. برخی از شاعران معاصر وسواس و دقت بسیاری در گزینش عناوین شعری خود به خرج می‌دهند و آن‌ها را آگاهانه برمی‌گزینند که ازجمله آنان می‌توان محمدعلی شمس‌الدین را نام برد. بنابراین نشانه‌شناسی عنوان می‌تواند ما را در درک و شناختی نو از شعر کمک کرده و تحلیل عمیق‌تری از آن ارائه دهد. این پژوهش در پی آن است تا قصیده (حفرٌ علی یاقوت العرش) سروده محمدعلی شمس الدین، شاعر معاصر لبنان و از شاعران مقاومت جنوب را مورد تحلیل نشانه‌شناسی عنوان با تکیه بر کاردکرد بینامتنی قرار دهد و ارتباط عنوان با متن اصلی، کارکردهای عنوان در متن و سازوکارهای تولید معانی را در متن قصیده واکاوی کند. از مهم‌ترین یافته‌های این پژوهش عبارتند از: عنوان به مثابه متنی موازی با متن اصلی قرار گرفته و شاعر در تمام متن اصلی در پی آن است تا از رهگذر کنش‌های موجود در متن به جایگاه وصف‌شده در عنوان دست یابد که این خود مهم‌ترین پیوند میان عنوان و متن اصلی به شمار می‌رود. افزون بر این، عنوان در متن، کارکردهایی چون کارکرد بینامتنی، توصیفی، انگیزشی، صرفی و نحوی دارد و مهم‌ترین آن‌ها همان کارکرد بینامتنی قرآنی است که شاعر با کمک آن معانی مورد نظر خود را تولید کرده است. روابط همنشینی و جانشینی، کارکردهای عنوان، منظومه‌های واژگانی و تضادهای موجود در متن از مهم‌ترین ابزارهای تولید معانی در دست شاعر بوده‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نقد ادبی؛ شعر معاصر؛ نشانه‌شناسی؛ عنوان؛ محمدعلی شمس‌الدین | ||
| مراجع | ||
|
کتابنامه
1. قرآن کریم
منابع فارسی
1. برکت، بهزاد و طیبه افتخاری (1389ش). «نشانه‌شناسی شعر: کاربست نظریه مایکل ریفاتر بر شعر «ای مرز پرگهر» فروغ فرخزاد». فصلنامه پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی. دوره اول. شماره چهار. زمستان 1389ش. صص 109-130.
2. بارت، رولان (1396ش). «عناصر نشانه‌شناسی»؛ ترجمه: فرزانه دوستی. مقالات کلیدی نشانه-شناسی. گزینش و ویرایش: امیرعلی نجومیان. چاپ اول. تهران: انتشارات مروارید.
3. ترجانی زاده، احمد (1358ه.ش). شرح معلقات سبع؛ مقدمه و تعلیقات: جلیل تجلیل. چاپ دوم. تهران: انتشارات سروش.
4. سجودی، فرزان (1393ه.ش). نشانه‌شناسی کاربردی؛ ویرایش دوم. چاپ سوم. تهران: نشر علم.
5. سوسور، فردینان دو (1392ه.ش). دوره زبان‌شناسی عمومی؛ ترجمه: کورش صفوی. چاپ چهارم. تهران: انتشارت هرمس.
6. شیخ صدوق، محمد بن علی. التوحید. محقق: حسینی. هاشم. ص 23. قم. دفتر انتشارات اسلامی. چاپ اول. 1398ق.
7. طباطبائی، محمد حسین (1374ش). ترجمه تفسیر المیزان. مترجم: محمدباقر موسوی همدانی. ج8 و 15. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی.
8. غلامی، زهرا (1393ش). «روابط بینامتنی در شعر معاصر عربی و فارسی (محمدعلی شمس‌الدین و سید حسن حسینی)؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه الزهراء. دانشکده ادبیات. زبان‌ها و تاریخ. استاد راهنما: انسیه خزعلی. شهریور 1393ه.ش.
9. قائمی‌نیا، علیرضا (1385ه.ش). «نشانه‌شناسی و فلسفه زبان»؛ نشریه ذهن. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. شماره 27. پاییز 1385ه.ش. صص 24-3.
10. فکوهی، ناصر (1395ش). مقدمه کتاب امپراتوری نشانه‌ها نوشته رولان بارت. ترجمه: ناصر فکوهی. چاپ هفتم. تهران: نشر نی.
11. همدانی، محمد ابن محمود.(1375ش). عجایب‌نامه. ویرایش : جعفر مدرس صادقی. تهران: نشر مرکز .
منابع عربی
1. ابن منظور، أبوالفضل جمال‌الدین محمد بن مکرّم (1300ق). لسان العرب. ج4. بیروت: دار الصادر.
2. رضا، الشیخ أحمد (1960م). معجم متن اللغة. ج5. دار مکتبة الحیاة.
3. بن‌الدین، بخولة (2013م). «عتبات النص الأدبی: مقاربة سیمیائیة»؛ جریدة وطنیة. العدد 104-103. ص 105.
4. حسن، عباس (1976م). النحو الوافی. الجزء الثالث. الطبعة الثالثة. مصر: دار المعارف.
5. حمداوی، جمیل (1997م). «السیمیوطیقیا و العنونة»؛ مجلة عالم الفکر. مجلد 25. عدد 3. الکویت.
6. رحیم، عبد‌القادر (2010م). علم العنونة- دراسة تطبیقیة؛ الطبعة الاولی. دمشق: دار التکوین.
7. الزوزنی، عبد‌الله‌الحسن‌بن‌احمد (1385ه.ش). شرح المعلقات السبع؛ تحقیق: محمد‌الفاضلی. الطبعه الأولی. تهران: موسسه الصادق.
8. زیتون، علی‌مهدی (1996م). لغة محمد علی شمس‌الدین الشعریة؛ الطبعة الأولی. حرکة الریف الثقافیة.
9. شمس‌الدین، محمد علی (2009م). الاعمال الکامله. الجزء الأول و الثانی. بیروت: الموسسة العربیة للدراسات و النشر.
10. شمس‌الدین، محمد علی (1988م) . أما آن للرقص أن ینتهی. الطبعة الأولی. بیروت: دار الآداب.
11. الضمور، عماد (2014م). «وظائف العنوان فی شعر نادر هدی»؛ مجلة جامعة النجاح للأبحاث (العلوم الانسانیة). المجلد 28 (5). صص 1274-1253.
12. عزام محمد: النص الغائب. من منشورات اتحاد الکتاب العرب. دمشق 2001.
13. عویس، محمد (1988م). العنوان فی الأدب العربی (النشأة و التطور)؛ ط1. مصر: مکتبة الانجلو المصریة.
14. فضل، صلاح (1992م). علم الأسلوب. مبادئه و إجراءاته. القاهرة: مؤسسة مختار للنشر و التوزیع.
15. الفیروزآبادی، مجد‌الدین محمد‌بن‌یعقوب (1998م). القاموس المحیط.تحقیق: مکتب تحقیق التراث فی موسسه الرساله.اشراف: محمد نعیم العرقسوسی. الطبعه السادسه. دمشق: موسسه الرساله.
16. قطوس، بسام (2001م). سیمیاء العنوان؛ ط1. عمان (الأردن): وزارة الثقافة.
17. محمد، عبدالناصر حسن (2002م). سمیوطیقا العنوان فی شعر عبد‌الوهاب البیاتی. د.ط. القاهرة: دار النهضة العربیة.
18. المعجم البسیط (2004م). مجمع الغة العربیة. الطبعة الرابعة. مصر: مکتبة الشروق الدولیة.
1. http://sofya.arab.st/t17-topic | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,295 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 820 |
||