تعیین سطوح آلودگی و توزیع مکانی تاجخروسخوابیده (Amaranthus blitoides)، سلمهتره (Chenopodium album) و تاجریزی سیاه (Solanum nigrum) در مزرعة ذرت

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 21، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 12، 1387، صفحه 419-432   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v6i2.2448

نویسندگان

المیرا محمدوند^{* 1}؛ محمدحسن راشد محصل²؛ مهدی نصیری محلاتی¹؛ نرگس پورطوسی¹

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

افزایش تأثیر مدیریت و درک بهتر از پویایی جمیعت‌ علفهای هرز، نیازمند توجه خاصی به توزیع مکانی علفهای هرز می باشد. سطوح آلودگی و توزیع مکانی علف های هرز تاجخروسخوابیده، سلمهتره و تاجریزیسیاه در 4 قطعه زمین تحت کشت ذرت هر یک به ابعاد 10*30 متر مورد بررسی قرار گرفت. نیتروژن به دو صورت کاربرد یکجا در زمان کاشت ذرت (T1وT2) و تقسیط مساوی بین زمانهای کاشت و شش برگی بکار رفت (T3وT4). یک قطعه از هر دو قطعه زمینی که روش کوددهی مشابهی در آن اعمال شد، تحت تیمار علفکش نیز قرار گرفت (T1وT3 ). چهار مرتبه نمونه برداری از علف های هرز در تقاطع اضلاع شبکه های مربعی 5/2 متر با فواصل 23 روز انجام شد. اولین نمونه برداری 2 تیر ماه قبل از اعمال تیمار کودسرک و علفکش در قطعات مربوطه صورت گرفت. برای مطالعة توزیع مکانی علف های هرز پارامترهای مدل مناسب سمی واریو گرام محاسبه شده و نقشه های توزیع مکانی با استفاده از کریجینگ رسم شد. سمی واریوگرام‌ علفهای هرز مورد مطالعه در سطح قطعات و در چهار مرحله نمونه‌برداری، با مدلهای کروی و نمایی سازگاری داشتند و همبستگی مکانی در طول فصل رشد متوسط تا قوی بود. تاجخروسخوابیده در ابتدای فصل رشد، در تمامی قطعات به صورت علف هرز غالب مشاهده شد و سلمهتره و تاجریزی سیاه تراکم کمتری داشتند. متوسط تراکم جمعیت تاجخروسخوابیده و تاجریزیسیاه در اولین مرحله نمونه برداری در تیمارهای تقسیط کود به ترتیب بیشتر و کمتر از تیمارهای کاربرد یکجای کود بود. درمورد علف هرز سلمهتره تفاوت بارزی مشاهده نشد. کاربرد علفکش در تیمارهای مربوطه، متوسط تراکم جمعیت هر سه گونة مذکور را به نحو قابل توجهی کاهش داد؛ اگرچه هیچگاه تراکم بعد از کاربرد علفکش صفر نشد. در اکثر موارد عدم کاربرد علفکش باعث افزایش جمعیت در مرحلة دوم نمونه‌برداری شد. در هر سه گونه تحت مطالعه، ساختار لکه ای مشاهده شد و بررسی نقشه های توزیع مکانی وجود لکه هایی با مراکز پر تراکم که به تدریج به سمت حاشیه تراکم آنها کاهش می یافت را تأیید کرد. به طورکلی ساختار و موقعیت مکانی لکه ها با وجود مقداری جابجایی حفظ شد و احتمالاً این مکانها محل ظهور علف های هرز سال بعد می باشند. لذا ممکن است کاربرد متناسب با مکان علف کش و بهره بری از مزایای آن امکانپذیر باشد؛ اگرچه در این باره تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

واژه‌های کلیدی: پویایی جمعیت، کاربرد متناسب با مکان، نقشه علف های هرز، 2,4-D+MCPA و نیتروژن.