اثرات فیزیولوژیک تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلایکول بر جوانه‌زنی ژنوتیپ‌های نخود (Cicer arietinum L.)

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 24، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 12، 1387، صفحه 453-462   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v6i2.2451

نویسندگان

علی معصومی^{* 1}؛ محمد کافی²؛ حمیدرضا خزاعی²

¹دانشگاه پیام نور خراسان رضوی

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

نخود یکی از قدیمی ترین حبوبات مهم کشت شده در مناطق حاشیه ای و مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می آید. جوانه زنی و استقرار گیاهچه نخود به عنوان یکی از محصولات زراعی مناطق خشک و نیمه خشک برای تعیین تراکم نهایی بوته در واحد سطح دارای اهمیت ویژه ای است. هدف از این پژوهش بررسی اثر چهار سطح تنش خشکی و یک تیمار شاهد بدون تنش( شامل: صفر ، 4- ، 8- ، 12- ، 16- بار) بر جوانه زنی 12 ژنوتیپ نخود، با استفاده از پلی اتیلن گلایکول بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در شرایط کنترل شده، درون انکوباتور آزمایشگاه فیزیولوژی دانشگاه فردوسی در سال 1384 انجام شد. در تمام سطوح خشکی صفات رشدی شامل سرعت و درصد جوانه زنی، طول و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه و نسبت آنها و در نهایت میزان مصرف ذخیره غذایی لپه‌ها، کاهش یافت و روند نزولی در آنها مشاهده شد. با توجه به تنوع صفات در پتانسیل های 4- و 8- بار، می توان گفت که این بازه ، بهترین محدوده برای تعیین میزان تحمل ژنوتیپ های نخود به تنش خشکی بود و در تنش های شدید خشکی اکثر ژنوتیپ ها قادر به تولید ریشه چه و ساقه چه نبودند. به طور کلی ژنوتیپ های جم، کرج31-60-12، ILC482 و MCC101 به شرایط خشکی پاسخ مطلوبتری دادند. با تکرار این آزمایش در مراحل دیگر رشد در شرایط مزرعه با اطمینان بیشتری می توان کشت این ارقام را در مناطق تحت تنش توصیه کرد.

واژه‌های کلیدی: نخود (Cicer arietinum L.) ، جوانه زنی ، پلی اتیلن گلایکول (PEG) ،تنش خشکی.