برابرها‌ی تأکیدی در دو زبان عربی و فارسی

زبان و ادبیات عربی

مقاله 2، دوره 9، شماره 16، بهمن 1396، صفحه 59-87   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jall.v8i16.53754

نویسندگان

مینا جیگاره^* ؛ شرمین نظربیگی

دانشگاه الزهراء

چکیده

در ساختار نظام‌مند زبان، تأکید کلام، ابزاری هدفمند است که گوینده و نویسندۀ بلیغ از آن برای مفاهیم پر اهمیّت خویش بهره می‌جویند. نظر به اینکه متون دینی کهن عربی با در بر داشتن مفاهیم مهم و کلیدی، با تأکیدهای فراوان همراه است، ضرورت دارد مترجم این متون از توانمندی لازم جهت انعکاس این تأکیدها در زبان فارسی برخوردار باشد؛ لذا این پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی، اسلوبهای تأکید هر دو زبان عربی و فارسی را بررسی نموده، شباهت‌های تأکیدی این دو زبان را روشن ساخته، و با در نظر گرفتن تعدّد ناپذیری قیدهای تأکیدی در جمله فارسی، راهکارهایی برای جایگزین کردن تأکیدهای متعدّد جمله عربی، در جمله فارسی ارائه داده است؛ بدین ترتیب مترجم با پرهیز از مقابل سازی واژگان تأکیدی دو زبان که حاصل آن ترجمه‌ای تحت اللفظی و ثقیل است، می‌تواند تا حد امکان- به تعادل و برابری تأکیدی دو زبان مبدأ و مقصد دست یابد.

کلیدواژه‌ها

برابر‌های تأکیدی؛ ترجمه؛ اسلوب‌های تأکید؛ زبان عربی؛ زبان فارسی

مراجع

کتابنامه

فهرست منابع عربی

1. قرآن کریم

2. نهج البلاغه

3. ابن الجنّی، ابو الفتح عثمان. (1413 ق). سر صناعة الإعراب، دمشق، دار القلم.

4. احمد پور، شاهین. (1391 ش). زبانشناسی نوین، تهران، نشر گلریز.

5. امامی، کریم. (1375 ش). از پست و بلند ترجمه، تهران، انتشارات نیلوفر.

6. الآلوسی، سید محمود. (2004 م). روح العانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت دار الکتب العلمیة.

7. الآنصاری، ابن هشام. (1426 ق). مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب، مصر، دار المعارف.

8. تجلیل، جلیل. (1363 ش). معانی و بیان، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.

9. التفتازانی، سعد الدین مسعود. (1412 ق). الشرح المطوّل علی التلخیص، قم، مکتبة الداوری.

10. التفتازانی، سعد الدین مسعود. (1965 م). مختصر المعانی، عمان، وزارة الثقافة.

11. الجارم، علی و مصطفی أمین. (1386 ش). البلاغة الواضحة، طهران، دار «الهام».

12. الجوهری، إسماعیل بن حمّاد. (1411 ق). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، طهران، مؤسسة «تبیان» للثقافة و الإعلام.

13. الحاکم النیشابوری، ابو عبد الله محمد ابن عبد الله. (2001 م). غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت، دار الفارابی.

14. حدّادی، محمود. (1372 ش). مبانی ترجمه، تهران، انتشارات جمال الحق.

15. حسن، عباس. (1423 ق، 2002 م). النحو الوافی، دمشق، دار البشائر للنشر و التوزیع.

16. خسرو شاهی، مصطفی. (1388 ش). زبانشناسی ترجمه از عربی به فارسی، تهران، نشر دانش.

17. خطیب رهبر، خلیل، 1347 ش). حرف اضافه، حرف ربط، تهران انتشارات صفیعلیشاه.

18. الخوص، أحمد. (2001 م). قصة الإعراب، بیروت، دار الجیل.

19. خیام پور، عبد الرسول. (1375 ش). دستور زبان فارسی، تهران، انتشارات کتابفروشی تهران.

20. درخشان، مهدی. (1369 ش). درباره زبان فارسی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

21. الزرکشی، بدر الدین محمد. (1978 م). البرهان فی علوم القرآن، دمشق، دار الفکر.

22. الزمخشری، محمود بن عمر بن محمد. (1999 م). الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، بیروت، دار الجیل.

23. السکاکی، ابو یعقوب؛ (1417 ق). مفتاح العلوم، الریاض، دار العلوم للطباعة و النشر.

24. سیبویه، عمرو بن عثمان. (1992 م). الکتاب، مصر، دار الشروق.

25. السیوطی، جلال الدین. (1417 ق). همع الهوامع فی شرح جمع الجوامع، دمشق، دار المعارف.

26. السیوطی، جلال الدین. (1975 م). الإتقان فی علوم القرآن، عمان، دار الفکر.

27. شریعت، محمد جواد. (1367 ش). دستور زبان فارسی، تهران، انتشارات اساطیر.

28. شفیعی، محمود. (1343 ش). شاهنامه و دستور، تهران، انتشارات نیل.

29. شمیسا، سیروس. (1386 ش). معانی، تهران، نشر میترا.

30. الشیخ البهائی العاملی، محمد بن حسین. (1411 ق). تهذیب البیان، مصر،دار المعارف.

31. صادقی، علیرضا. (1388 ش). نشانه گذاری و مفاهیم، تهران، نشر مهراد.

32. الطبرسی، فضل بن حسن. (1423 ق). تفسیر جمع الجوامع، الکویت، منشورات اتحاد الکتاب العرب.

33. طبیبیان، سید حمید. (1387 ش). برابرهای دستوری در عربی و فارسی، تهران، انتشارات پژوهشگاه و علوم انسانی.

34. العکاشة، محمود. (1426 ق). التحلیل اللغوی فی ضوء علم الدلالة،مصر، دار النشر للجامعات.

35. فخر الرازی، حسین بن علی. (1420 ق). مفاتیح الغیب، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.

36. فخر الرازی، حسین بن علی. (1990 م). نهایة الایجاز فی درایة الإعجاز، دمشق، دار ابن رشد.

37. الفرّاء، یحیی بن زیاد. (1403 ق، 1983 م). معانی القرآن، بیروت، عالم الکتب.

38. فرشید ورد، خسرو. (1375 ش). جمله و تحوّل آن در زبان فارسی، تهران، مؤسسه انتشارات امیر کبیر.

فهرست منابع فارسی

1. قریب، عبد العظیم و ملک الشعراء بهار و بدیع الزمان فروزانفر و جلال همایی و رشید یاسمی. (1344 ش). دستور زبان فارسی، تهران، انتشارات کتابخانه مرکز.

2. کزازی، میر جلال الدین. (1370 ش). معانی، تهران، نشر مرکز.

3. لطفی پور، کاظم. (1385 ش). درآمدی به اصول و روش ترجمه، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.

4. لطفی پور، کاظم. (1389 ش). زبان شناسی و مسائل آن در ادب فارسی، تهران، نشر پارس.

5. لطفی، حسن. (1386 ش). بررسی مسائل ترجمه از عربی به فارسی، تهران، نشر گلریز.

6. لوائی، محمد علی. (1316 ش). توانائی زبان پارسی، تهران، نشر گلچین.

7. محی الدین، محمد. (2007 م). شرح مختصر المعانی للتفتازانی، الأردن، دار الشباب.

8. معین، محمد. (1377 ش). مفرد و جمع و معرفه و نکره، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

9. نجفی، ابوالحسن. (1375 ش). آیا زبان فارسی در خطر است؟، تهران، نشر دانش.

10. الهاشمی بک، سیّد أحمد. (1425 ق). جواهر البلاغة، دمشق، دار المعارف.

فهرست مقالات

1. جیگاره، مینا. (1383 ش). «اسلوب‌های تأکید در زبان قرآن»، فصلنامه علمی- پژوهشی دانشگاه الزهراء (س). شماره 52.

2. ربانی، محمد حسن. (1382 ش). «گونه‌های تأکید در قرآن»، فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش‌های قرآنی، شماره 36- 35.