کاربرد آبیاری تکمیلی در زراعت گندم دیم

آب و توسعه پایدار

مقاله 6، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 12، شهریور 1398، صفحه 29-34   

نوع مقاله: مروری

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v6i1.77251

نویسندگان

محمد کریمی^* ؛ محمد جلینی

مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

چکیده

آبیاری تکمیلی در کاهش احتمال خطر و افزایش ثبات و پایداری عملکرد محصولات کشت دیم مؤثر است. در واقع، آبیاری تکمیلی یک مداخله موقت است و به نحوی طراحی می‌شود که بتوان در زمانی که آب فراهم است، تعرق طبیعی گیاه را افزایش داد. از طرف دیگر در زمانی که بارندگی برای رشد گیاه زراعی کافی است، نامناسب است. در شرایط آبیاری تکمیلی می‌توان با یک یا دو بار آبیاری در مراحل حساس رشد، از بروز تنش خشکی در مساحت قابل توجهی از اراضی دیم جلوگیری نمود. در این مقاله، شرایط آبیاری تکمیلی گندم دیم در پاییز و بهار، ارقام مناسب برای آبیاری تکمیلی و توصیه‌های ترویجی کاربردی در اقلیم‌های سرد و معتدل شامل استان‌های خراسان شمالی، زنجان، کردستان، کرمانشاه، لرستان، فارس و آذربایجان شرقی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

آبیاری تکمیلی؛ ارقام مناسب؛ توصیه های ترویجی؛ گندم دیم؛ مناطق مستعد کشت

مراجع

بابازاده، ح.، شاهرخی، ف.، منشوری، م. و داوودی، ف. 1390. بررسی تأثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم دیم منطقه‌ی ابهر، استان زنجان. مجله مهندسی منابع آب، 4: 75-84.

تاتاری، م.، احمدی، م.م. و عباسی علی کمر، ر. 1391. اثر آبیاری تکمیلی بر رشد و عملکرد گندم دیم. نشریه پژوهش‌های زراعی ایران، 10(2): 448-455.

تدین، م.ر. و امام، ی. 1386. اثر آبیاری تکمیلی و مقدار فراهمی آب بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک دو رقم گندم دیم. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 11(42)(الف): 145-156.

توان‌پور، ن. و قائمی، ع.ا. 1395. پهنه‌بندی استان فارس از نظر کشت گندم پاییزه دیم براساس پارامتر بارش و عوامل مورفولوژیکی. نشریه آبیاری و زهکشی ایران، 10(4): 544-555.

توشیح، و. 1381. بررسی عملکرد گندم دیم رقم سبلان تحت آبیاری تکمیلی. مجله علوم خاک و آب، 16(2): 231-240.

توکلی، ع.، مهدوی مقدم، م. و سالمی، ح.ر. 1393. اثر آبیاری تکمیلی و کود نیتروژن بر ضرایب همبستگی صفات و شاخص‌های تحمل به خشکی گندم نان در زراعت دیم. نشریه تولید گیاهان زراعی، 7(4): 143-159.

حق‌پرست، ر. 1392. اصول زراعت گندم دیم: آمیخته دانش جدید و بومی، انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی، 122 صفحه.

داودی، ف.، دانشی، ن. و خدادادی، م. 1386. بررسی تأثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد کمی و کیفی گندم دیم. نهمین سمینار سراسری آبیاری و کاهش تبخیر، کرمان، ایران.

روحی، ا. 1394. ارزیابی خصوصیات زراعی و عملکرد دانه ژنوتیپ‌های مختلف تریتیکاله و گندم دیم با آبیاری تکمیلی. مجله فنآوری تولیدات گیاهی، 15(1): 113-126.

صیادیان، ک. و طلیعی، ع.ا. 1379. بررسی اثر آبیاری تکمیلی در زراعت گندم دیم. مجله علوم خاک و آب، 14(1): 57-68.

طهماسبی سروستانی، ز.، روحی، ا. و مدرس ثانوی، س. 1380. بررسی خصوصیات کمی کیفی عملکرد ژنوتیپ‌های گندم دیم تحت شرایط آبیاری تکمیلی. مجله علوم زراعی، 3(1): 47-55.

فعله‌کری، ح.، اقبال قبادی، م.، محمدی، غ.ر.، جلالی هنرمند، س.، قبادی، م. و سعیدی، م. 1393. اثر آبیاری تکمیلی و کود نیتروژن بر شاخص‌های رشدی دو رقم گندم دیم در شرایط کرمانشاه. فصلنامه علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهان زراعی، 6(22): 101-113.

کلهر، م.، احمدوند، ع.، پزشکپور، پ.، پرویزی، ف.، ملایی رباتی، غ. و یارمحمدیان، م. 1390. بررسی تأثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد گندم دیم (آذر 2) ‬در استان لرستان. گزارش نهایی. موسسه تحقیقات خاک و آب، شماره ثبت: 39313.

موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، بخش تحقیقات غلات و مدیریت منابع. 1396. دستورالعمل فنی کشت گندم دیم در اقلیم معتدل و سرد کشور.

نخجوانی مقدم، م.م.، قهرمان، ب.، داوری، ک.، علیزاده، ا.، دهقانی سانیج، ح. و توکلی، ع. 1395. افزایش بهره‌وری بارش برای گندم دیم در شرایط مدیریت برتر زراعی و آبیاری محدود در بالادست حوضه کرخه. نشریه پژوهش آب در کشاورزی، 30(3): 301-315.

هادی، م.، مجنونی هریس، ا. و دلیر حسن‌نیا، ر. 1396. بررسی ریسک کاشت و تعیین زمان مناسب آبیاری تکمیلی گندم دیم در دشت تبریز. نشریه دانش آب و خاک، 27(2): 307-320.