ارزیابی تنوع گونه‌ای، کارکردی و ساختار جوامع علف‌های هرز مزارع گندم در استانهای خراسان شمالی، جنوبی و رضوی

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 26، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 12، 1387، صفحه 471-485   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v6i2.2453

نویسندگان

شهرام نوروززاده^{* 1}؛ محمدحسن راشد محصل²؛ مهدی نصیری محلاتی³؛ علیرضا کوچکی³؛ مجید عباس پور⁴

¹مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی

²گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³دانشگاه فردوسی مشهد

⁴مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

چکیده

به منظور بررسی تنوع گونه‌ای،کارکردی و ساختار جوامع علف‌های هرز مزارع گندم استان خراسان در مطالعه‌ای چهار ساله (1386-1383) تعداد259 مزرعه در 21 شهرستان استان های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی از مرحله ساقه دهی تا پایان مرحله خوشه دهی گندم مورد بررسی قرار گرفت . نمونه برداری بطور تصادفی با روش سیستماتیک و مطابق الگوی w با استفاده از کادر 5/0 × 5/0 متر مربعی انجام و تراکم، درصد فراوانی و یکنواختی علف‌های هرز به تفکیک جنس و گونه تعیین شد. آنالیز داده‌ها با استفاده از روش چند متغیره تجزیه مولفه‌های اصلی(PCA) انجام شد. در این بررسی120 گونه علف هرز از26 خانواده گیاهی شناسایی شد. خانواده‌های کاسنی (Asteraceae) و گندمیان (Poaceae) با 20و 25 گونه به ترتیب بیشترین غنای گونه‌ای دو لپه و تک لپه‌ای را داشتند. همچنین علف‌های هرز یکساله با 89 گونه و دو ساله با 7 گونه به ترتیب بیشترین و کمترین تعداد را داشتند. بیشترین تعداد گونه علف هرز در نیشابور (52 گونه) و کمترین آن در نهبندان (4 گونه) مشاهده شد. در بین شهرستانهای مورد مطالعه مشهد و قوچان با 71% بیشترین درجه تشابه و تایباد و نهبندان فاقد تشابه بودند. بیشترین شاخص‌های شانون و سیمپسون در اسفراین به ترتیب معادل 93/2 و 1 و کمترین آن در نهبندان معادل 57/0و 71/0 مشاهده شد. از نظر تراکم، درصد فراوانی و درصد یکنواختی علف‌های هرز در سطح تشابه 75% شهرستانهای مختلف در پنج خوشه مجزا قرار گرفتند.

واژه‌های کلیدی: تنوع گونه‌ای، علف‌های هرز، گندم، شاخص تشابه، ساختار جوامع.