کانی سازی و اکتشافات ژئوشیمیایی در کمربند ولکانیکی- پلوتونیکی هلاک آباد (جنوب سبزوار) با نگرشی بر اکتشاف مس پورفیری

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 2، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 2، مرداد 1389، صفحه 21-37   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v2i1.3676

نویسندگان

محدثه پناهی شهری^* ؛ محمد حسن کریم پور؛ فاطمه شبانی

فردوسی مشهد

چکیده

منطقه مورد مطالعه در 30 کیلومتری جنوب سبزوار و محدوده روستای هلاک آباد واقع شده است. کانی سازی به دو صورت فلزی و غیرفلزی (کائولین) صورت گرفته است. کانی سازی پیریت به صورت بافت افشان و رگچه ای و مرتبط با آلتراسیون نوع آرژیلیک در محل توده های نفوذی مونزونیتی تشکیل شده است. کالکوپیریت نیز به طور محدود در محل رگچه ها همراه با پیریت دیده می شود. اکسیداسیون کانیهای سولفیدی اولیه سبب تشکیل مقادیر زیادی از کانیهای اکسید- سولفات آهن مانند هماتیت، لیمونیت و ژاروسیت در بخشهای سطحی شده است. اکتشافات ژئوشیمیایی بر مبنای رسوبات رودخانه ای و سنگی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آنالیز رسوبات رودخانه ای و سنگی، بی هنجاری مس و روی را در قسمتهایی از منطقه نشان می دهد. بی هنجاری مس و روی به ترتیب در بخش غربی معدن هلاک آباد به بیش از ppm 500 و 900 می رسد. در بخش شرقی منطقه با وجود افزایش میزان کانی سازی سولفیدی (پیریت) مقادیر عناصر مس و روی کاهش نشان می دهد. این پدیده به دلیل هوازدگی و اکسیده شدن کانیهای سولفیدی در سطح و انحلال این عناصر است. وجود سیستم آلتراسیونی مناسب، توده های نیمه عمیق مونزونیتی و الگوی کلی زمین شناختی در منطقه مؤید پتانسیل اکتشافی برای سیستم مس پورفیری در منطقه هلاک آباد است.

کلیدواژه‌ها

ایران؛ هلاک آباد؛ مس پورفیری؛ کانی سازی؛ ژئوشیمی

مراجع

[1] جعفریان م.ب.، جلالی ع.، "نقشه زمین‏ شناسی 100000/1 ششتمد"، انتشارات سازمان زمین‏ شناسی ایران، تهران (1377).

[2] مظلوم م.، "بررسی و مطالعه پتروگرافی، دگرسانی و ژئوشیمی در غرب معدن کائولن هلاک آباد سبزوار با رویکرد اکتشاف مس پورفیری"، پایان نامه کارشناسی ارشد زمین-شناسی اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد (1386).

[3] شبانی ف.، "زمین شناسی ،‌کانی شناسی، آلتراسیون، کانی سازی و ژئوشیمی محدوده معدن کائولن همدی هلاک آباد سبزوار با نگرش اکتشاف مس پورفیری"، پایان نامه کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، (1387) 187 صفحه.

[4] پناهی م.، "زمین شناسی، پتروگرافی، آلتراسیون و ژئوشیمی بخش شرقی کائولن همدی هلاک آباد (جنوب غرب سبزوار) با نگرش اکتشاف مس پورفیری و بررسی کانی شناسی، ژئوشیمی و اطلاعات دقیق مغناطیس سنجی در شرق معدن سنگ آهن ابوذر نیشابور (شمال شرق سبزوار)"، پایان نامه کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، (1387) 411 صفحه.

[5] حسینی نژاد س.، "زمین شناسی،‌ کانی شناسی، آلتراسیون، کانی ساز ی کائولن و ژئوشیمی محدوده معادن کائولن هلاک آباد، دربند و بهارستان با نگرش اکتشاف مس پورفیری"، پایان نامه کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، (1387) 202 صفحه.

[6]Cooke et al., "Giant Porphyry Deposits: Characteristics, Distribution, and Tectonic Controls", Economic Geology. (2005); 100: 801-818.

[7]Berberian M., King G.C., "Towards a paleogeography and tectonic evolution of Iran", Canadian Journal of Earth Sciences 18, (1981), p. 210-265.

[8]Hezarkhani A., "Hydrothermal evolutions at the Sar-Cheshmeh porphyry Cu-Mo deposit, Iran: evidence from fluid inclusions", Journal of Asian Earth Sciences, England 28 (2006a), p. 408-422.

[9]Hezarkhani A., "Alteration/mineralization and controls of chalcopyrite dissolution/deposition in the Raigan porphyry system, Bam-Kerman, Iran", Journal of International Geology Review, USA 48, (2006b), P. 561-572.

[10]Hezarkhani A., "Petrography of intrusive rocks within the sungun porphyry copper deposit, Azarbaijan, Iran", Journal of Asian Earth Sciences, England 73, (2006c), p. 326-340.

[11]Berberian M., "The southern Caspian: a compressional depression floored by a trapped, modified oceanic crust", Canadian Journal of Earth Sciences 20, (1983) p. 163-183.

[12]Etminan H, "Fluid inclusion studies of the porphyry copper ore bodies at Sar-Cheshmeh, Darreh Zar and Mieduk (Kerman region, southeastern Iran) and porphyry copper discoveries at Sar-Cheshmeh, Gozan, and Kighal, Azarbaijan region(northwestern Iran)", International Association, Genesis of ore deposits Fifth Symposium, Snowbird, Utah, Abstract, (1978) No. 88.

[13]Shahabpour J., "Aspects of Alteration and Mineralization at the Sar-Cheshmeh Copper

-Molybdenum Deposit", Kerman, Iran. PhD Thesis (1982).

[14] سید امامی ک.، "کرتاسه پایینی در ایران"، شماره 21، نشر داشکده فنی تهران، دور دوم (1350) صص 60- 81.

[15] Simon G., Kesler S. E., Essene E. J., "Gold in porphyry copper deposits: Experimental determination of the distribution of gold in the Cu-Fe-S system at 400ºC to 700 ºC", Economic Geology, v. 95, (2000) 259-270.

[16]Waterman G.C., Hamilton R.L., "The Sar Cheshmeh porphyry copper deposit", Economic Geology, v.70,no.3, (1975) 568-576.

[17]Anderson J.A., "Characterists of leached capping and techniques of appraisal, in Titley, S. R., ed., Advances in geology of the porphyry copper deposits, Southwestern North America: Tucson", University of Arizona Press, (1982) 275-296.

[18]Rose A.W., Burt D.M., "Hydrothermal alteration in Barnes, H.L., ed., Geochemistry of hydrothermal ore deposit", 3rd edition: New York, USA, John wiley and sons, (1979)173-235.