واکاوی چالش‌های فراروی صنعت سفال شهر لالجین با به‌کارگیری تئوری بنیانی

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 4، دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 26، شهریور 1395، صفحه 89-114   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v14i1.42001

نویسندگان

حسن افراخته^{* 1}؛ مریم آرمند¹؛ زهرا اطهری²

¹دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

²دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

اهداف: صنعت سفال شهر لالجین که به عنوان یکی از مهم‌ترین نقاط تولید سفال در کشور به‌شمار می‌رود با مشکلات عمده‌ای روبروست، به‌طوری‌که در سال‌های اخیر بسیاری از تولیدکنندگان دیروزی به مشاغل دیگری روی آورده‌اند و یا تبدیل به واردکننده و فروشنده شده‌اند. از این رو هدف از مطالعه حاضر، ارائۀ تصویری روشن از چالش‌های فراروی صنایع دستی این منطقه در قالب یک مدل، با استفاده از روش تئوری بنیانی است.
روش: رویکرد کلی تحقیق، کیفی است. جامعۀ مورد مطالعه شامل سفالگران و کارشناسان خبره در زمینۀ سفالگری و صنایع دستی می‌باشد. فرآیند نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند و ضابطه‌مند بر اساس تسلط و آگاهی افراد به موضوع با استفاده از تکنیک گلوله برفی انجام شد. روش اصلی گردآوری داده‌های تئوری بنیانی، مصاحبه عمیق با جامعۀ مورد مطالعه بود که پس از مصاحبه با 30 نفر از افراد (10 نفر از کارشناسان و 20 نفر از سفالگران) اشباع تئوریک حاصل شد. در این تحقیق برای اطمینان از روایی و پایایی داده‌ها علاوه بر حساسیت نظری محقق در گردآوری داده‌ها، از معیارهای خاص پژوهش کیفی شامل مقبولیت و قابلیت تأیید استفاده شده است.
یافته‌ها/نتایج: پس از جمع‌آوری اطلاعات، داده‌ها از طریق تحلیل محتوایی طی مراحل کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی طبقه‌بندی گردیدند و در نهایت مدل چالش‌های فراروی صنعت سفال منطقه لالجین استخراج گردید. بر اساس نتایج به‌دست آمده صنعت سفال لالجین با 9 مشکل عمده مواجه است که عبارت‌اند از: مشکلات مربوط به تجهیز منابع و مواد اولیۀ مورد نیاز، مشکلات فنی و تکنولوژیکی، مشکلات ساختاری و زیربنایی، مشکلات مربوط به تبلیغات و اطلاع رسانی، مشکلات حقوقی و قانونی، مشکلات اجرایی و مدیریتی، مشکلات مالی واعتباری، مشکلات آموزشی، ترویج و تحقیق و مشکلات مربوط به نظام عرضه و بازایابی.

کلیدواژه‌ها

صنایع دستی؛ سفالگری؛ چالش‌ها؛ تئوری بنیانی؛ شهر لالجین

مراجع

1. ادیب حاج‌باقری، م.، پرویزی، س.، و صلصالی، م. (1389). روش‌های تحقیق کیفی. تهران: بشری

2. اسفندیاری، ا. (1386). عملکرد صنایع دستی در بهبود وضعیت اجتماعی. وب‌سایت آفتاب. برگرفته از:

http://www.aftabir.com/articles/view/economy_marketing_business/handicraft/c2c1191944037p1.php/

3. جعفرنژاد، ا.، سجادی‌پناه، ع.، صفری میرمحله، ر.، و اجلی قشلاجوقی، م. (1388). بررسی موانع و ارائۀ راهکارهای به‌کارگیری تجارت الکترونیکی در زمینۀ توسعۀ صادرات فرش دستباف ایران. فصلنامۀ پژوهشنامه بازرگانی، 13(52)، 1-34

4. رحمتی، م. ح. (1387). آسیب‌شناسی طراحی فرش‌های رایج و نوآوری در آن‌ها. فصلنامۀ گلجام، 10، 47-68

5. رستمی، م. (1383). بررسی اشتغال زنان استان مازندران در بخش صنایع دستی، منطقۀ شاخص: شهرستان ساری. پژوهشنامۀ علوم انسانی و اجتماعی، 4(13)، 39-65

6. شوماخر، ای. اف. (1372). کوچک زیباست: اقتصاد با ابعاد انسانی. ترجمۀ علی رامین. تهران: سروش

7. عباسی، ب. (1390، مرداد). پایگاه ردپای سفال های چینی در لالجین. برگرفته از:

http://www1.jamejamonline.ir/archnewstext.aspx?newsnum=100852050705

8. عزمی، آ.، خراسانی، م. ا.، ایمانی، ب.، و رضوانی، م. ر. (1390). دیدگاه تجار فرش شهر اردبیل درباره علل کاهش صادرات فرش دستباف ایران. دوماهنامۀ بررسی‌های بازرگانی، 46، 101-113

9. فمی، ش.، و محمدزاده نصرآبادی، م. (1390). صنایع روستایی. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور

10. قبادی، پ.، پاپزن، ع.، زرافشانی، ک.، و گراوندی، ش. (1391). واکاوی محدودیت‌ها و مشکلات توریسم روستایی با استفاده از تئوری بنیانی. جغرافیا و آمایش شهری-منظقه ای، 2(5)، 89-104

11. قزآنی‌قمصری، ا.، قدرتی، ح.، و رضایی، ح. (1389). عوامل مؤثر بر صادرات فرش دستباف در قالب ماتریس سوات (SWOT): مطالعۀ موردی تعاونی‌های فرش در استان اصفهان. فصلنامۀ تعاون و کشاورزی، 21(2)، 49-61

12. کامبخش‌فرد، س. (1379). سفال و سفالگری در ایران از ابتدای نوسنگی تا دوران معاصر. تهران: ققنوس

13. کرباسی، ع. ر.، و یعقوبی، م. (1390). بررسی بازارهای تعاونی‌های صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان. فصلنامۀ تعاون و کشاورزی، 5(22)، 21-46

14. گل‌محمدی، ف. (1389). توسعۀ صنایع دستی و فناوری متوسط با هدف گسترش توریسم و اشتغال پایدار روستایی. فصلنامۀ مسکن و محیط روستا، (131)، 73-94

15. گیدنز، آ. (1376). روش‌های تحقیق جامعه‌شناسی. ترجمۀ منوچهر صبور. تهران: نی

16. لاریجانی، ف. (1370). علم، تکنولوژی و توسعه. فصلنامۀ رهیافت، 1(1)، 42-51

17. محمودی، ق. (1393). انجمن سفال لالجین

18. مرادی، خ.، و آگهی، ح. (1393). واکاوی چالش‌های مدیریت روستایی با رویکرد کیفی تئوری بنیانی. فصلنامۀ جغرافیا و توسعه، 12(34)، 167-181

19. مرجع شهرهای ایران. (1390). لالجین. برگرفته از:

http://www.irancities.ir/showcity.aspx?code=987&code2=38

20. مرکز آمار ایران. (1390). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال1390. برگرفته از:

http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=1160

21. مطیعی‌لنگرودی، ح. (1380). عوامل رکود صنایع دستی در نواحی روستایی شهرستان مشهد. مجلۀ تخصصی زبان و ادبیات، 34 (1و2)، 141-168

22. میرکتولی، ج.، و مصدقی، ر. (1389). بررسی وضعیت گردشگری روستایی و نقش آن در رونق صنایع دستی: مورد دهستان استرآباد جنوبی، شهرستان گرگان. مطالعات و پژوهش‌های شهری منطقه‌ای، 2(7)، 137-154

23. نامور مطلق، ب. (1393، 29 مهرماه). پایگاه خبری تسنیم. برگرفته از:

http://www.tasnimnews.com/Home/Single/535461?ref=shahrekhabar

24. هاشمی، ف. (آبان1381). بررسی روند اشتغال‌زایی صنایع کوچک در ایران. مجموعه‌مقاله‌های ارائه شده در همایش ملی بررسی راهکارهای علمی ایجاد اشتغال، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

25. یاوری، ح. (1386). آشنایی با هنرهای سنتی (1). تهران: دانش جهانگردی

26. یاوری، غ. ر.، و فاضل بیگی، م. م. (1389). اقتصاد ایران (با تکیه بر روستا). تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور

27. یزدان‌پناه، ل.، و صمدیان، ف. (1388). عوامل مؤثر بر میزان موفقیت شرکت‌های تعاونی: مطالعۀ موردی صنایع دستی استان کرمان. فصلنامۀ تعاون و کشاورزی، 20(202و203)، 19-34

28. Dash, M. (2011). Marketing of Orissa handicrafts: A study on challenges and opportunities. Excel International Journal of Multidisciplinary Management Studies, 1(2), 47-63

29. Fetherston, B., & Kelly, R. (2007). Conflict resolution and transformative pedagogy: A grounded theory research project on learning in higher education. Journal of Transformative Education, 5(3), 262-285

30. Jamir, I., & Natarajan, P. (2014). Marketing of Bamboo handicraft products in Dimapur, Nagaland–Trader’s Perception. Samzodhana Journal of Management Research, 2(1), 271-288

31. Jequier, N. (1976). Appropriate technology: Problems and promises. Paris: Development Centre of the Organization for Economic Co-Operation and Development

32. Khan, W. A., & Amir, Z. (2013). Study of handicraft marketing strategies of artisans in uttar pradesh and its implications. Research Journal of Management Sciences, 2(2), 23-26

33. Kumar, D., & Rajeev, P. V. (2014). Marketing challenges of handicraft retailers in changing environment. Zenith International Journal of Business Economics & Management Research, 4(10), 22-33

34. McComb, J. F. (2012). Development and marketing strategies for Pacific cultural industries.. Suva : Secretariat of the Pacific Community

35. Redzuan, M., & Aref, F. (2011). Constraints and potentials of handicraft industry in underdeveloped region of Malaysia. African Journal of Business Management, 5(2), 256-260

36. Saldana, J. (2009). The coding manual for qualitative researchers. Thousand Oaks, CA: Sage

37. Venkataramanaiah, S., & Kumar, N. G. (2011). Building competitiveness: A case of handicrafts manufacturing cluster units. Indore Management Journal, 3(2), 27-37

38. Yin, R. K. (2011). Qualitative research from start to finish. New York: Division of Guilford Publications