معرفی الگوی «زبامغز» و بررسی نقش آن در برقراری ارتباط مؤثر: گامی فراتر از توانش ارتباطی

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 1، دوره 53، شماره 3، مهر 1399، صفحه 1-32   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v53i3.87911

نویسندگان

رضا پیش‌قدم¹؛ شیما ابراهیمی^{* 2}

¹گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

مکالمه و برقراری ارتباط مؤثر، نوعی فرایند اجتماعی است که توسط زنجیره‌های واژگانی و زبانی نمود پیدا می‌کند. در واقع سخن را می‌توان نوعی واسطۀ ارتباطی به‌شمار آورد که به دانش زبانی و توانش سخنگو بستگی دارد؛ اما چنانچه هدف غایی مکالمه برقراری ارتباط مؤثر باشد، باید فراتر از رسیدن به قصد و نیات شخصی گوینده گام برداشت. در پژوهش حاضر نگارندگان با در نظر گرفتن مفهوم «پساتأثیر» در گامی فراتر از توانش ارتباطی، براساس ساختار مغز و کارکردهای مربوط به لوب‌ها، الگویی به نام «زبامغز» را معرفی می‌کنند که افزون بر ساختار واژگانی، به بررسی نقش تفکر، هیجانات، حواس و فرهنگ در ارتباطات می‌پردازد. این الگو، زبان را ابزاری برای تغییر رفتار و رشد می‌داند و براساس ساختار مغز و زبان (زبامغز)، چهار مفهوم زبافکر (شناخت و تفکر در زبان)، زباهیجان (هیجان در زبان)، زباهنگ (فرهنگ در زبان) و زباحواس (حواس در زبان) را مطرح می‌کند. براساس الگوی زبامغز می‌توان کارکردهای کلان مغز را در زبان جستجو کرد و تصویر متفاوت و منسجمی از زبان ارائه داد که در برقراری روابط مؤثر با دیگران تسهیل‌گر است. از این منظر در مکالمه، افزون بر زبان خودخواه، زبان دگرخواه نیز باید مدنظر قرار گیرد و افراد باید افزون بر توانش ارتباطی به توانش درمان زبانی (زبان برای زندگی بهتر) نیز توجه کنند.

کلیدواژه‌ها

توانش ارتباطی؛ توانش درمان زبانی؛ زبامغز؛ زبافکر؛ زباهیجان؛ زباهنگ؛ زباحواس

مراجع

اسکندری، ح. (1392). بررسی نقش و اهمیت روش تحلیل گفتمان در قلمرو روان‌شناسی گفتمانی. اندازه‌گیری تربیتی، 4(14)، 65-87.

پیش‌قدم، ر. (1391). معرفی «زباهنگ» به‌عنوان ابزاری تحولگرا در فرهنگ‌کاوی زبان. مطالعات زبان و ترجمه، 4، 47-62.

پیش‌قدم، ر. و ابراهیمی، ش. (1399). معرفی الگوی ارتباطی مؤثرِ تدریس در پرتو آموزش هَیَجامَدمحور. مطالعات زبان و ترجمه، 53(1)، 31-61.

پیش‌قدم، ر.، و ابراهیمی، ش. (زیرچاپ). زباهنگ مطالعه‌ای در ژن‌های فرهنگی ایرانیان. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

پیش‌قدم، ر.، ابراهیمی، ش.، شعیری، ح. ر.، و درخشان، ع. (زیرچاپ). معرفی زباهیجان به‌عنوان حلقة مفقودة قوم‌نگاری ارتباط: مکمل الگوی SPEAKING هایمز. جستارهای زبانی.

پیش‌قدم، ر.، ابراهیمی، ش.، و طباطبائیان، م. س. (1398). رویکردی نوین به روان‌شناسی آموزش زبان. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

پیش‌قدم، ر.، طباطبائیان، م. س.، و ابراهیمی، ش. (زیرچاپ). کاربرد دوزبانگی و دوزبانگی کاربردی. تهران: انتشارات بنیاد سعدی.

پیش‌قدم، ر.، طباطبائیان، م. س.، و ناوری، ص. (1392). تحلیل انتقادی و کاربردی نظریه‌های فراگیری زبان اوّل از پیدایش تا تکوین. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.

زرقانی، س. م.، و اخلاقی، ا. (1391). تحلیل ژانر شطح براساس نظریۀ کنش گفتار. ادبیات عرفانی، 3(6)، 61-80.

شعیری، ح. م. (1385). تجزیه و تحلیل نشانه-معناشناختی گفتمان. تهران: سمت.

طباطبائی‌فارانی، س.، پیش‌قدم، ر.، و مقیمی، س. (1398). معرفی الگوی هَیَجامَد به‌عنوان شیوه‌ای کارآمد برای کاهش اضطراب خواندن در زبان خارجی. مطالعات زبان و ترجمه، 52(2)، 35-63.

محمدزاده، آ.، و خرمی بنارکی، آ. (1392). نظریۀ ذهن در پرتو مطالعات عصب‌شناختی. تازه‌های علوم اعصاب، 50، 28-37.

 

Austin, J. L. (1975). How to do things with words. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.

Billig, M. (1997). The dialogic unconscious. British Journal of Social Psychology, 36(2), 139-159.

Canale, M., & Swain, M. (1980). Theoretical bases of communicative approaches to second language teaching and testing. Applied Linguistics, 1(1), 1-47.

Carpendale, J., & Lewis, C. (2006). How children develop social understanding. Oxford, England: Blackwell.

Damasio, A. R. (1994). Descartes' error and the future of human life. Scientific American, 271(4), 144-144.

Damasio, A. R. (2001). Descartes error revisited. Journal of the History of the Neurosciences, 10(2), 192-194.

Dawkins, R. (1976). The selfish gene. Oxford, England: Oxford University Press.

Descartes, R. (1637). Discourse on method and meditations on first philosophy. Cambridge, MA: Hackett.

Dunn, W. (2000). Habit: What’s the brain got to do with it? The American Journal of Occupational Therapy, 55(6), 608-620.

Galton, F. (1869). Hereditary genius: An inquiry into its laws and consequences. London, England: Macmillan.

Galton, F. (1883). Inquiries into human faculty and its development. London, England: Macmillan.

Goleman, D. (1995). Emotional intelligence. New York, NY: Bantam.

Hymes, D. H. (1972). On communicative competence. In J. B. Pride & J. Holmes (Eds.), Sociolinguistics selected readings (pp. 269-293). Baltimore, MD: Harmondsworth Penguin.

Isen, A. M., & Shmidt, E. (2007). Positive affect facilitates incidental learning and divided attention while not impairing performance on a focal task. Paper presented at the Emotions Pre-Conference at the Annual Meeting of the Society for Personality and Social Psychology, Memphis, TN.

Javor, R. (2016). Bilingualism, theory of mind and perspective-taking: The effect of early bilingual exposure. Psychology and Behavioral Sciences, 5(6), 143-148.

Ji, L. J., Zhang, Z., & Nisbett, R. E. (2004). Is it culture or is it language? Examination of language effects in cross-cultural research on categorization. Journal of Personality and Social Psychology, 87(1), 57-65.

Lakoff, G. (1987). Women, fire and dangerous things: What categories reveal about the mind. Chicago, IL: University of Chicago Press.

Lombard, A. (2007). Sensory intelligence. Welgemoed, South Africa: Metz.

MacLean, P. D. A. (1978). Mind of three minds: Educating the triune brain. Chicago, IL: University of Chicago Press.

Ó Siochrú, C. (2018). Psychology and the study of education: Critical perspective on developing theories. New York, NY: Routledge.

O’Connor, J. (2001). NLP workbook: A practical guide book to achieving the results you want. London, England: Harper Collins Publishers.

Ochsner, K. N. (2000). Are affective events richly ‘remembered’ or simply familiar? The experience and process of recognizing feelings past. Journal of Experimental Psychology: General, 129, 242-261.

Overwalle, F. V. (2009). Social cognition and the brain: A meta-analysis. Human Brain Mapping, 30(3), 829-858.

Pishghadam, R. (2015, October). Emotioncy in language education: From exvolvement to involvement. Paper presented at the 2nd Conference of Interdisciplinary Approaches to Language Teaching, Literature, and Translation Studies. Mashhad, Iran.

Pishghadam, R. (2016, May). Emotioncy, extraversion, and anxiety in willingness to communicate in English. Paper presented at the 5th International Conference on Language, Education and Innovation. London, England.

Pishghadam, R. (2018, June). An introduction to thin-slice sensory education: Less is more. Paper presented at the International Academic Conference on Economics, Business and Social Sciences, Tbilisi, Georgia.

Pishghadam, R. (2020). 101 educational concepts [101 mafhoom-e amoozeshi]. North Carolina, USA: Lulu Press.

Pishghadam, R., & Shayesteh, S. (2017). Emo-sensory expression at the crossroads of emotion, sense, and language: A case of color-emotion associations. International Journal of Society, Culture and Language, 5(2), 15-24.

Pishghadam, R., Adamson, B., & Shayesteh, S. (2013). Emotion-based language instruction (EBLI) as a new perspective in bilingual education. Multilingual Education, 3(9), 1-16.

Pishghadam, R., Ebrahimi, S., & Derakhashan, A. (in press). Cultuling analysis: A new methodology for discovering cultural memes. International Journal of Society, Culture and Language.

Pishghadam, R., Ebrahimi, S., Naji Meidani, E., & Derakhshan, A. (in press). An introduction to “Cultuling” Analysis (CLA) in light of variational pragmatics: A step towards “Euculturing”. Research in Applied Linguistics.

Pishghadam, R., Jajarmi, H., & Shayesteh, S. (2016). Conceptualizing sensory relativism in light of emotioncy: A movement beyond linguistic relativism. International Journal of Society, Culture and Language, 4(2), 11-21.

Rouby, C., Fournel, A., & Bensafi, M. (2016). The role of senses in emotion. In H. Meiselman (Ed.), Emotion measurement (pp. 65-81). New York, NY: Woodhead.

Thomson, D. M., Crocker, C., & Marketo, C. G. (2010). Linking sensory characteristics to emotions: An example using dark chocolate. Food Quality and Preference, 21(8), 1117-1125.

Völlm, B. A., Taylor, A. N., Richardson, P., Corcoran, R., Stirling, J., McKie, Sh., Deakin, J. F. W., & Elliott, R. (2006). Neuronal correlates of theory of mind and empathy: A functional magnetic resonance imaging study in a nonverbal task. Neuroimage, 29(1), 90-98.

Vygotsky, L. (1978). Mind in society. Cambridge, MA: Presidents and Fellows of Harvard College.

Vygotsky, L. (1986). Thought and language. Cambridge, MA: MIT.