بررسی اثرات حکمرانی خوب بر ارتباط بین وفور منابع و توسعه مالی در کشورهای نفتی

اقتصاد پولی مالی

مقاله 4، دوره 24، شماره 13، فروردین 1396، صفحه 90-114   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pm.v24i14.20443

نویسندگان

ناهید رجب زاده مغانی؛ محمد علی فلاحی^* ؛ مهدی خداپرست مشهدی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

توسعه مالی نقش کلیدی در رشد اقتصادی کشورها ایفا می‌کند؛ بنابراین شناخت عوامل تأثیرگذار بر توسعه مالی ضروری است. فراوانی منابع یکی از عواملی است که می‌تواند بر توسعه مالی کشورها اثرگذار باشد. بیماری هلندی، کاهش اتکا به درآمدهای مالیاتی، فساد و رانت‌جویی، کاهش سرمایه اجتماعی و انسانی، عدم شکل‌گیری احزاب مستقل سیاسی و کاهش سطح دموکراسی مکانیسم‌هایی هستند که فراوانی منابع از طریق آن‌ها زمینه را برای تضعیف و کاهش سطح توسعه مالی فراهم می‌نماید؛ اما با توجه به ادبیات اقتصاد نهادی، فراوانی منابع در کشورهایی سطح توسعه مالی را کاهش می‌دهد که کیفیت نهادی در آن جامعه ضعیف باشد، در غیر این صورت فراوانی منابع نمی‌تواند اثر منفی بر توسعه مالی بگذارد؛ چراکه مکانیسم‌های تعریف شده در کشورهای با کیفیت نهادی بالا کارکرد خود را از دست می‌دهند. در این مطالعه با استفاده از داده‌های تابلویی برای 22 کشور منتخب صادرکننده نفت، که براساس شاخص حکمرانی تفکیک شده‌اند، طی دوره زمانی 1996-2009 به آزمون تجربی فرضیات تحقیق پرداخته شده است. نتایج حاکی از آن است در کشورهایی که از نظر شاخص حکمرانی وضعیت نامطلوبی دارند، ارتباط منفی و معنی‌داری بین فراوانی منابع و توسعه مالی وجود دارد. درحالی‌که، در کشورهایی که از نظر شاخص حکمرانی سطح متوسطی دارند، این ارتباط معنی‌دار نیست و در کشورهایی که از نظر شاخص حکمرانی وضعیت مناسب و مطلوبی دارند، این ارتباط کاملاً مثبت و معنی‌دار است؛ بنابراین بهبود و اصلاح کیفیت نهادی در اقتصادهای نفتی ضروری به نظر می‌رسد تا بدین‌وسیله سطح توسعه مالی ارتقا یابد.

کلیدواژه‌ها

توسعه مالی؛ حکمرانی؛ فراوانی منابع؛ کشورهای صادرکننده نفت

مراجع

[1] Andersen, J.J., & Aslaksen, S. (2008). Constitutions and the resource curse. Journal of Development Economics, 87, 227-246.

[2] Auty, R. (2001). Resource Abundance and Economic Development. UNU/WIDER Studies in Development Economics. Oxford University press.

[3] Baland, J. & Francois, P. (2000). Rent Seeking and Resource Booms. Journal of Development Economics, 61, 527-542.

[4] Baltagi, B.H., Demetriades, P.O. & Law, S.H. (2009). Financial Development and Openness: Evidence from Panel Data. Journal of Development Economics, 89, 285-296.

[5] Beck, T. (2010). Finance and Oil: Is there a Resource Curse in Financial Development?. CEPR Discussion Paper.

[6] Beck, T., Demirguc-kunt, A. & Levine, R. (2007). Finance, Inequality and the Poor: Cross-Country Evidence. Journal of Economic Growth, 12(1), 27-49.

[7] Clague, C., Keefer, P., Knack, S. & Olson, M. (1996). Prpperty and Contract Rights in Autocracies and Democracies. Journal of Economic Growth, 1, 243-276.

[8] Ebrahimi, M. & Salarian, M. (2009). Study of the effects of the resource curse phenomenon in Oil Exporting Countries and the effect of Presence in OPEC Organization on Economic Growth of its Members. Quarterly Journal of Quantitative Economics, 6(1), 77-100. (In Persian)

[9] Gilfason, T. & Zoega, G. (2001). Natural Resources and Economic Growth: The Role of Investment. CEPR Discussion Papers.

[10] Guiso, L., Sapienza, P. & Zingales, L. (2004). The role of social capital in financial development. American Economic Review, 94(3), 526–556.

[11] Gylfason, T. (2001). Natural resources, education, and economic development. European Economic Review, 45, 847–859.

[12] Hodler, R. (2006). The Curse of Natural Resources in Fractionalized Countries. European Economic Review, 50,1367-1386.

[13] Hodler, R. & Bhattacharyya, S. (2010). Do Natural Resource Revenue Hinder Financial Development? The Role of Political Institutions. Oxcarre Research Paper.

[14] King, R.G. & Levine, R. (1993). Finance and Growth: Schumpeter Might Be Right. The Quarterly Journal of Economics, 108(3), 717-737.

[15] Malekosadati, S. (2007). The Effects of Good Governance (Based on World Bank Indicators) on Economic Growth in Selected Countries). M. A Thesis. Allameh Tabataba'i University. (In Persian)

[16] Matsen, E. & Torvik, R. (2005). Optimal Dutch disease. Journal of Development Economics, 78, 494–515.

[17] Mehlum, H. and Moene, K. & Torvil, R. (2006). Institutions and Recourse Curse. Economic Journal, 116, 1-20.

[18] Mehrara, M. & Talakesh Naeeni, H. (2009). The Study of relationship Between Financial Development and Economic Growth in Selected Countries Using Dynamic Panel Data. Knowledge and Development Journal, 16(26), 143-168. (In Persian)

[19] Mehrara, M., Abrishami, H. & Zamanzade Nasrabadi, H. (2010). Resource curse or institutions. Journal of Economic Research, 10(3), 205-233. (In Persian)

[20] Mohamdzadeh, P., Mamipour, S. & Feshari, M. (2010). Application of Stata Software in Econometrics. First Volume. Noor Elm Publications. (In Persian)

[21] Olsson, M. (1993). Dictatorship, Democracy and Development. American Political Science Review, 87(3), 567-576.

[22] Olsson, O. (2007). Conflict diamonds. Journal of Development Economics. 82, 267-286.

[23] Rahmani, T. & Golestani, M. (2009). An Analysis of the Oil Resource Curse and Rent Seeking on Income Distribution in Selected Oil Rich Countries. Journal of Economic Research, 89, 57-86. (In Persian)

[24] Rasti, M. (2009). A comparative study of various dimensions of development (economic, commercial, financial and human) in OPEC Countries. Commercial Surveys, 39, 65-77. (In Persian)

[25] Rasti, M. (2009). The Effects of Trade on Financial Development in Economy of Iran. Commercial Surveys, 27, 56-63. (In Persian)

[26] Razmi, M.J, Shahraki, S. & Kalaee, M.R. (2011). The study of Relationship between International trade and Economic Growth Using Good Governance Indicator. Quarterly Journal of Commerce, 59, 137-162. (In Persian)

[27] Robinson, J.A., Torvik, R. & Verdier, T. (2006). Political foundations of the resource curse. Journal of Development Economics, 79, 447–468.

[28] Ross, M. (2001). Political Economy of Resource Curse. World politics, 51(2), 297-322.

[29] Sameti, M., Shahnazi, R. & Shabani, Z. (2010). Security, Property Rights, Regulation and Economic Growth. Journal of Economic Research in Iran, 15(44), 85-109. (In Persian)

[30] Van Wijnbergen, S. (1984). The Dutch disease: a disease after all?. Economic Journal, 94, 41–55.

[31] Yung, B. (2011). Dose democracy Foster Financial Development? An Empirical Analysis. Economic Letters, 112(3), 262-265.

[32] Yuxiang, K. & Chen, Z. (2010). Resource Abundance and Financial Development: Evidence from China. Resource Policy, 36, 72-79.