سروش: رب النّوع شاعری در ایران باستان

جستارهای نوین ادبی

مقاله 13، دوره 41، شماره 2 - شماره پیاپی 161، بهمن 1387، صفحه 245-264   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v41i1.13192

نویسنده

قائمی قائمی^*

چکیده

در فرهنگ اساطیری ملل مختلف، یکی از گونه‌های تخصّصی خویشکاری اسطوره‌ها، در مورد اسطوره‌ای است که به عنوان «رب النّوع شعر و هنر» شناخته می‌شود و در فرهنگهای مختلف، نمودهایی برای آن یافت می‌شود. این اسطوره، واسطه‌ای میان انسان و خدا (یا خدایان) است و شعر را به طور ناخودآگاه به شاعر تلقین می‌کند (الهام). در این جستار، با کمک شواهدی از متون پهلوی و شاهنامه، سعی شده دربارة این خویشکاری در فرهنگ ایران باستان بررسی شود؛ ضمن اثبات نقش الهام برای ایزد سروش و نریوسنگ، این نتیجه نیز حاصل شده است که خویشکاری الهام هنری را که خاصیّت رب‌النّوع شعر و هنر است، تنها باید به ایزد سروش نسبت داد.