ارزیابی و سنجش شاخص‌های کیفیت زندگی در محلات شهری (مطالعۀ موردی: حاجی‌آباد فارس)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 5، دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 26، شهریور 1395، صفحه 165-184   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v14i1.42347

نویسندگان

آسیه حسنی‌نژاد¹؛ سمانه مسیبی^{* 2}؛ اردلان حسنی نژاد³

¹دانشگاه اصفهان و باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد زرین‌دشت، دانشگاه آزاد اسلامی، زرین دشت، ایران

²دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

³دانشگاه اصفهان و باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد داریون، دانشگاه آزاد اسلامی، داریون، ایران

چکیده

اهداف: کیفیت زندگی، مفهومی پیچیده و چندبعدی است که تحت تأثیر مولفه هایی چون زمان و مکان، ارزش‌های فردی و اجتماعی از سوی متفکران علوم شهری و سایر اندیشمندان علوم مختلف مطرح و مورد پژوهش قرار گرفته است. تحقیق حاضر با هدف بررسی شاخص‌های کیفیت زندگی و سنجش آن در شهر مرکزی زرین دشت (حاجی‌آباد) بر مبنای 4 گروه شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی، خدماتی و کالبدی صورت گرفته است.
روش: روش تحقیق، در این مقاله توصیفی- تحلیلی و ابزار آن پرسش‌نامه می‌باشد. روایی پرسش‌نامه با استفاده از نظرات متخصصان و پایایی آن با استفاده از محاسبه آلفای کرونباخ (72%) تعیین شد. جامعۀ آماری در این پژوهش7 محله از شهر حاجی‌آباد (20000نفر) می‌باشد که با استفاده از فرمول کوکران 377 نمونه انتخاب گردید و به‌صورت تصادفی در هر محله پرسش‌نامه توزیع شد. تجزیه و تحلیل پرسش‌نامه با استفاده ازآمار توصیفی، همبستگی و رگرسیون چندگانۀ خطی انجام شد و در نهایت از روش آنتروپی شانون جهت وزن‌دهی شاخص‌ها و تکنیک پرومتی جهت رتبه‌بندی محلات به‌کار گرفته شد.
یافته‌ها/نتایج: یافته‌های پژوهش نشان داد که در شهر حاجی‌آباد، محلۀ فرهنگیان بالاترین سطح کیفیت زندگی شهری و محلۀ حسین‌آباد، پایین‌ترین سطح کیفیت را در بین محلات دارد. همچنین در بررسی ابعاد چهارگانۀ شاخص کیفیت زندگی همبستگی مستقیم و معناداری وجود داشته و هر یک از این ابعاد همبستگی معناداری با رضایتمندی نهایی از کیفیت زندگی دارند و از بین شاخص‌های کیفیت زندگی، شاخص اقتصادی بیشترین تأثیر را در کیفیت محلات دارد.

کلیدواژه‌ها

کیفیت زندگی؛ شهر حاجی‌آباد؛ رتبه‌بندی؛ آنتروپی شانون؛ تکنیک پرومته

مراجع

1. احمدی، ف. (1388). ارتقاء روستا به شهر و نقش آن در بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی، مورد: روستا-شهر صاحب شهرستان سقز. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران، ایران

2. احمدی، ق.، و نادری کروندان، س. (1392). مطالعه تطبیقی کیفیت زندگی در محلات بافت جدید و قدیم شهری مطالعه موردی: محلۀ شهرک قدس و قطارچیان شهر سنندج. فصلنامۀ علمی- پژوهشی مطالعات شهری، (8)، 71-81

3. اسمیت، د. م. (1381). کیفیت زندگی: رفاه انسانی و عدالت اجتماعی. ترجمۀ حسین حاتمی‌نژاد و حکمت شاهی اردبیلی. اطلاعات سیاسی- اقتصادی، (185و186)، 160-173

4. جاجرمی، ک.، و کلته، ا. (1385). سنجش وضعیت شاخص‌های کیفیت زندگی در شهر از نظر شهروندان؛ مطالعۀ موردی (گنبد قابوس). مجلۀ جغرافیا و توسعه، (8)، 5-18

5. سیف‌الدینی، ف. (1381). مبانی برنامه‌ریزی شهری. تهران: آییژ

6. شاه‌حسینی، پ.، و توکلی، ه. (1393). تحلیل شاخص‌های کیفیت زندگی شهری: مورد محلۀ ورد آورد منطقۀ 21 شهر تهران. فصلنامۀ آمایش محیط، 7(24)، 127-144

7. عطاری‌گرگری، م.، و براتی، ن. (1393). تدوین و اولویت‌بندی راهبردهای ارتقای کیفیت زندگی شهری در محلات مسکونی کلان‌شهرها با استفاده از مدل‌های SWOT و ANP.؛ نمونۀ موردی: کلا‌ن‌شهر تبریز. فصلنامۀ مطالعات شهری، (8)، 59-69

8. عظیمی، ا. (1389). ابعاد و شاخص‌های کیفیت زندگی شهری. ماهنامۀ اطّلاع‌رسانی، آموزشی و پژوهشی شوراها، 55

9. غفاری، غ.ر.، و امیدی، ر. (1388). کیفیت زندگی توسعۀ اجتماعی. تهران: نشر شیرازه

10. غفاری، غ.ر، و امیدی، ر. (1388). کیفیت زندگی شاخص توسعۀ اجتماعی. تهران: نشر شیرازه

11. کلانتری، خ. (1387). پردازش و تحلیل داده‌ها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی. تهران: شریف

12. لطفی، ص. (1388). مفهوم کیفیت زندگی: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه‌ریزی شهری. نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 1(4)، 65-80

13. لینچ، ک. (1376). تئوری شکل خوب شهر. ترجمۀ حسین بحرینی. انتشارات دانشگاه تهران

14. مختاری، م.، و نظری، ج. (1389). جامعه‌شناسی کیفیت زندگی. تهران: جامعه‌شناسان

15. موسوی، م.، و باقری‌کشکولی، ع. (1391). ارزیابی توزیع فضایی کیفیت زندگی در محلات شهر سردشت. مجلۀ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 3(9)، 95-116

16. مؤمنی، م.، و فعال‌قیومی، ع. (1391). تحلیل‌های آماری با استفاده از SPSS. تهران: کتاب نو

17. Adrian, J. (2002). A guide to doing quality of life studies, UK: School of Public Policy, University of Birmingham

18. Ghorbani, R., Ebrahimpour, A., & Noshad, S. (2012).Motivational modeling in developing of urban fringe recreational places: An approach for improving the quality of life. Case study: Recreational place of Oun-Ebn-Ali, Tabriz, Iran. Procedia Environmental Sciences, 13, 297-306

19. Glebovaa, I., & Khabibrahmanovab, R. )2014). Life quality evaluation in the million-plus population cities of Russia: Results of empirical research. Procedia Economics and Finance, 14, 236 - 242

20. Kamp, V., Leidelmeijer, K., Marsmana, G., & Hollander, A. E. M. (2003). Urban environmental quality and human well-being towards a conceptual framework and demarcation of concepts: A literature study. Landscape and Urban Planning, 65, 5-18

21. Lambiri, D., Biagi, B., & Royuela, V. (2007) .Quality urban economics of life in the economic and literature. Social Indicators Research, 84, 1-25

22. Marans, R. W. (2012). Quality of urban life studies: An overview and implications for environment-behavior research. Procedia Social and Behavioral Sciences, 35, 9-22

23. Mostafa, A. M. (2012). Quality of life indicators in value urban areas: Kasr Elnile Street in Cairo, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 50, 254-270

24. Pacione, M. (2003). Urban environmental quality and human wellbeing a social geographical perspective. Landscape and Urban Planning, 65, 19–-30

25. Wish, N. B. (1986). Are we really measuring the quality of life? Well-being has subjective dimensions, as well as objective ones. American Journal of Economics and Sociology, 45(1), 93-99

26. Yung-Jaan, L. (2008). Subjective quality of life measurement in Taipei. Building and Environment, 43(7), 1205-1215