زمین شناسی، کانی سازی، ژئوشیمی و مطالعات مغناطیس‌ سنجی در کانی سازی آهن منطقه کلاته شاهین، استان خراسان‌ رضوی

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 6، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 2، مرداد 1389، صفحه 77-96   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v2i1.3687

نویسندگان

مریم جاویدی مقدم^* ؛ محمد رضا حیدریان شهری؛ محمد حسن کریم پور

فردوسی مشهد

چکیده

کانی‌سازی آهن کلاته‌شاهین در 107 کیلومتری جاده قوچان- نیشابور (استان خراسان رضوی) قرار دارد. توده‌های نیمه‌عمیق با ترکیب مونزونیت تا هورنبلند دیوریت پورفیری در آهکهای کرتاسه نفوذ کرده اند. واحدهای رسوبی منطقه از قدیم به جدید شامل آهکهای مربوط به کرتاسه زیرین و میکروکنگلومرا تا ماسه‌سنگهای مربوط به ائوسن و پلیوسن- کواترنر می باشد. کانی سازی در این منطقه طی دو مرحله هیپوژن و سوپرژن شکل گرفته است. در مرحله هیپوژن، پیریت، مگنتیت و اسپکیولاریت و در مرحله سوپرژن، گوتیت، لیمونیت و هماتیت تشکیل شده اند. بررسی شرایط دمایی و فوگاسیته اکسیژن، دمای تشکیل کانی‌های هیدروترمالی شرق منطقه را در محدوده کمتر از ºC350 معرفی می نماید. در غرب منطقه، میزان هماتیت و گوتیت بسیار کمتر و اغلب به‌صورت رگه و رگچه ای همراه با دولومیت هیدروترمالی می باشند. محلولهای هیدروترمالی عامل کانی سازی در غرب منطقه نسبت به شرق با میزان سولفید کمتر، اکسیدان تر و دمای کمتر بوده‌اند. نتایج آنالیز ژئوشیمی به روش جذب اتمی برای عناصر Fe، Mn، Mg و Ca، نشان‌دهنده بیشترین میزان آهن (4/30 درصد) در محل ترانشه در شرق منطقه است. آهن و منگنز در محل ترانشه همبستگی مثبت نشان می دهند. همچنین رابطه‌ای بین میزان این عناصر و فاصله از توده ها وجود ندارد. بنابراین توده‌های نفوذی منطقه غیربارور بوده و نقشی در کانی‌سازی ندارند. شدت کل میدان مغناطیسی در 742 نقطه در دو شبکه 5×20 متر اندازه‌گیری شد. نقشه‌های شدت‌کل میدان مغناطیسی، انتقال به قطب و همچنین ادامه به‌سمت بالا با نرم‌افزار Mapper ER تهیه شد. بررسی نقشه‌های تهیه‌شده، وجود آنومالی‌های A، B، C، F، E، D1، D2 و D3 را در منطقه نشان می‌دهد. با توجه به این که در فاصله تقریباً 40 متری آنومالی‌های B وC ، توده هورنبلند دیوریت پورفیری رخنمون دارد، این احتمال وجود دارد که منبع آنومالی ها مربوط به توده نفوذی باشد. از طرفی به‌دلیل وجود کانی‌سازی هماتیت در آهک‌های منطبق بر آنومالی‌های B و C این احتمال نیز وجود دارد که منبع این آنومالی‌ها مربوط به کانی‌سازی مگنتیت در عمق باشد. بنابراین در محل این دو آنومالی، حفاری اکتشافی پیشنهاد می شود.

کلیدواژه‌ها

کلاته شاهین؛ آهن هیدروترمال؛ رگه و رگچه؛ مگنتیت؛ هماتیت؛ گوتیت؛ مغناطیس سنجی

مراجع

[1] نبوی، م. ح.، "دیباچه ای بر زمین شناسی ایران"، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور (1355).

[2]کریم پور م. ح.، ملکزاده شفارودی آ.، و حیدریان شهری م. ر.،" اکتشاف ذخایر معدنی"، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، (1384) 632 صفحه.

[3] امینی ب.،" نقشه زمین شناسی 1:100000 مشکان (7663)"، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور (1379).

[4] بهار فیروزی خ.، اژدری ع.، سیاره ع.،" گزارش مطالعات اکتشافات چکشی ورقه 1:100000 مشکان"، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، (1377) 190 صفحه.

[5] Tucker M.E., “Sedimentary Petrology”. Third Edition, Blackwell, Oxford, (2001) 260p.

[6] Weltje G.J. Eynatten H.V., “Quantitative provenance analysis of sediment: review and outloo"k, Sedimetaty Geology, 171, (2004) 1-11.

[7] Dickinson W.R., “Interpreting provenance relation from detrital modes of sandstone”. In Zuffa, G.G., (Ed.), Provenance of Arenites. Reidel Publishing Co., Dorderchet, The Netherlands, (1985) 338 – 361.

[8] Zharikov V.A., “Skarns” :Internat.Geology Rev.,v12 (1970).

[9] Ramdhor P The ore minerals and their intergrowth , Pergamon Press, ., (1980) 1267P.

[10] Velasko,F., Mineralogy and Origin of the skarn from Kala ,Economic Geology.,v.76., no.3., (1982) pp.719-727.

[11] Henley R. W., Truesdell A. H., Barton, P. B., “Fluid-mineral Equilibria in Hydrothermal System”: Society of Economic Geologists, Reviews in Economic Geology, V. 1 (1984) 267P.

[12]حیدریان شهری٬ م.ر.٬ “مبانی اکتشافات ژئوفیزیک”: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد٬ (1384)750 صفحه.

[13] Clark D. A., “Magnetic petrophysics and magnetic petrology: aids to geological interpretation of magnetic surveys”: AGSO Journal of Australian Geology & Geophysics, v. 17(2), (1984) p. 83-103.

[14] یوسفی ا.،" نقشه شدت کل میدان مغناطیسی 1:1000000،" برگه شماره 3، سازمان زمین شناسی کشور (2000).

[15] Gunn P. J., Dentith M.C., “Magnetic responses associated with mineral deposits”: AGSO Journal of Australian Geology & Geophysics, v. 17(2) (1997) p. 145-158.

[16] Cooper G. R., Cowan D. R., “Filtering using variable order vertical derivative Computers & Geosciences”, v. 30 (2004) pp. 455-459.

[17] Ford K., Keating P., Thomas M. D.,” Overview of Geophysical signature Associated with canadaian or Deposits”, Geological Survey of Canada, 601 Booth Street, Ottawa, Ontario, K1A0E8 (2004).

[18] Gunn P. J.,” Workshop Interpretation of aeromagnetic data”: AGSO Journal of Australian Geology & Geophysics (1996).