تحلیل هزینه- سودمندی نظام‌های یکپارچه کتابخانه‌های دانشگاهی ایران

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 15، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 12، دی 1395، صفحه 281-300   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v6i2.53131

نویسندگان

ایرج رداد¹؛ حسن بهزادی^{* 2}؛ زهره منجمی¹

¹دانشگاه بین المللی امام رضا (ع)

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هدف: هدف از این پژوهش تعیین وضعیت هزینه-سودمندی نظام‌های یکپارچه مورد استفاده در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران است.
روش: مطالعه حاضر کاربردی و به‌روش پیمایشی انجام پذیرفته است. جامعه آماری پژوهش را 118 کتابخانه مرکزی دانشگاه‌های دولتی ایران تشکیل می‌دادند که 75 کتابخانه به‌روش تصادفی-طبقه‌ای متناسب با حجم به‌عنوان نمونه انتخاب و پرسشنامه محقق ساخته بین آنها توزیع شد. در نهایت 73 پرسشنامه جمع‌آوری شد و داده‌های مربوطه با استفاده از بسته نرم‌افزاری SPSS در دو سطح توصیفی و استنباطی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: امنیت و کارایی مهمترین اولویت انتخاب نظام یکپارچه از سوی کتابخانه‌های مورد بررسی بودند. در میان نظام‌های مورد بررسی «پیام مشرق» کم‌هزینه‌ترین و «نظام‌های خودساخته» پرهزینه‌ترین نظام یکپارچه شناخته شدند. در همین حال رضایت‌مندی از نظام پیام مشرق بیش از سایر نظام‌ها بود و نظام‌های خودساخته نیز کمترین سطح رضایت‌مندی را به خود اختصاص داده بودند. بدین ترتیب «پیام مشرق» هزینه-سودمندترین نظام تشخیص داده شد.

کلیدواژه‌ها

نظام‌های یکپارچه؛ کتابخانه‌های دانشگاهی؛ تحلیل هزینه-سودمندی

مراجع

خواجوی، پریسا (1379). مقایسه توصیفی برخی از قابلیت‌های نرم‌افزار کتابخانه‌ای جامع پویا با قابلیت‌های مشابه در نرم‌افزار جامع کتابخانه‌ای پارس آذرخش. پایان‌نامه ارشد گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

رابین، ریچارد (1387). مبانی علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی. ترجمه مهدی خادمیان. مشهد: کتابخانه رایانه‌ای.

زره‌ساز، محمد؛ فتاحی، رحمت‌الله، و داورپناه، محمدرضا (1384). بررسی و تحلیل عناصر و ویژگی‌های مطرح در رابط کاربر نرم‌افزار سیمرغ و تعیین میزان رضایت دانشجویان دانشکده علوم‌تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد از تعامل با این نرم‌افزار. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 9 (4)، 127- 150.

شهرزادی، لیلا، باب‌الحوائجی، فهیمه، و اشرفی‌ریزی، حسن (1392). تحلیل هزینه- سودمندی: شاخصی برای ارزیابی اقتصادی کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی. مدیریت اطلاعات سلامت، 10(2)، 1-16.

عصاری‌شهری، رضا (1386). بررسی میزان رضایت دانشجویان دانشگاه شیراز از محیط رابط نرم‌افزار پارس آذرخش (افق) و تحلیل برخی عناصر مطرح در آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه شیراز.

فتاحی، رحمت‌الله؛ و پریرخ، مهری (1384). نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای. در حری، عباس (ویراستار). دایره المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. جلد 2.

فتاحی، رحمت‌الله، پریرخ، مهری (1379). بررسی و ارزیابی کیفیت نمایش اطلاعات در فهرست‌های رایانه‌ای داخلی و ارائه رهنمودهایی برای بهبود آن. در رحمت‌الله فتاحی (ویراستار). فهرست‌های رایانه‌ای: کاربرد و توسعه: مجموعه مقالات همایش کاربرد و توسعه فهرست‌های رایانه‌ای 27 و 28 آبان 1378(1379). مشهد، تهران: دانشگاه فردوسی مشهد، مرکز اطلاع‌رسانی و خدمات علمی وزارت جهاد کشاورزی: 352-323.

فیض، الهه (1391). ارزیابی و بررسی امکانات بخش امانت در نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای و میزان آشنایی و بهره‌گیری کتابداران از امکانات موجود در این نرم‌افزارها. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه پیام نور، واحد مشهد.

کریستن‌سن، فین‌بورلوم؛ هوردر، موگنس؛ پاولسن، پیتربو (1386). روش‌شناسی ارزیابی فناوری سلامت. ترجمه سیما مرزبان، بتول شریعتی و ابراهیم هاشمی. تهران: شکروی.

محسنی، حمید (1390). خلاصه مباحث کتابداری و اطلاع‌رسانی. تهران: کتابدار.

موسوی‌چلک، افشین (1379). بررسی تطبیقی کارایی نرم‌افزارهای نوسا، کاوش و پارس آذرخش از دیدگاه فهرست‌نویسی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.

نوروزی، یعقوب؛ و نعمتی، سحر (1389). ارزیابی نرم‌افزارهای جامع کتابداری تحت وب پارس آذرخش، نوسا و نمایه در بازاریابی اطلاعات. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 16، 23-43.

Bansal, A., Arora, D. (2014). Comparative Study of Digital Repositories: A Case Study of DESIDOC Journal of Library & Information Technology. 16th International Conference on Asia-Pacific Digital Libraries, Mai, Thailand, November 5-7, 2014. Proceedings, 30-38.

Berghammer, D. (1995). A Cost Benefit Analysis of an Automated Circulation System for a Small Public Library (master thesis). Southwest Texas State University, Texas.

Boardman, A.E., Greenberg, D.H. & Vining, A.R. & Weimer, D.L. (2001). Cost-Benefit Analysis, 2nd Ed. Prentice Hall New Jersey.

Breeding, M. (2012). Agents of change: Automation product vendors are poised for a major transition. Library journal (April 2012), 30-38.Available online from: http://faculty.washington.edu/rmjost/library%20automation%20marketplace%202012.pdf

Breeding, M. (2014). Library Systems Report 2014:Competition and strategic cooperation. American libraries magazine, (May, 2014). Retrieved from: http://americanlibrariesmagazine.org/2014/04/15/library-systems-report-2014/

Buchanan, K. & Krasnoff, B. (2005). Can open source software save school libraries time and money? Knowledge Quest, 33(3), 32-34.

Dernovsek, M.Z., Prevolnik-Rupel, V. & Tavcar, R. (2007). Cost-Utility Analysis: Research and practical applications. In M.S. Ritsner and A.G. Awad (Eds.), Quality of life impairment in schizophrenia, mood and anxiety disorders, 373-384.

Eakin, L., & Pomerantz, J. (2009). Virtual Reference, Real Money: Modeling Costs in Virtual Reference Services. Portal: Libraries and the Academy, 9(1), 133-164.

Fu, P., Fitzgerald, M. (2013). A Comparative Analysis of the Effect of the Integrated Library System on Staffing Models in Academic Libraries. Information technology and libraries, 32(3), 47-58.

Keast, D. (2011). A survey of Koha in Australian special libraries: Open source brings new opportunities to the outback.OCLC Systems & Services: International digital library perspectives, 27(1), 23-39. Online available at: www.emeraldinsight.com/1065-075X.htm

Khatun, A. (2014). Open Source Integrated Library System and Usability Issues: A Study of Koha Interfaces (Master Thesis). University of Dhaka, Dhaka.

Kinner, L., Rigda, C. (2009). The Integrated Library System: From Daring to Dinosaur?. Journal of Library Administration, 49 (4), 401 — 417

Kohli, R., Devaraj, S. (2003). Measuring Information Technology Payoff: A Meta-Analysis of Structural Variables in Firm-Level Empirical Research. Information Systems Research, 14(2), 127-145.

Müller, T. (2011). How to Choose an Free and Open Source Integrated Library System. OCLC Systems & Services: International digital library perspectives, 27(1), 57-78.

Neumann, PJ., Weinstein, MC. (October 2010). Legislating against use of cost-effectiveness information. N Engl J Med, 363 (16), 1495–1497.

Richardson, J., Hopkins, P. (2004). Selecting an ILMS for a future you can’t imagine. Breaking boundaries: integration and interoperability: 12th biennial VALA conference and exhibition, 3-5 February 2004, Melbourne Convention Centre. Available online from: http://trove.nla.gov.au/version/166837272

Riewe, L.M. (2008). Survey of open source integrated library systems (Master thesis). San Jose State University, San Jose.

Sadeh, T. (2010). Open products, open interfaces, and Ex Libris open‐platform strategy. Library Review, 59(9), 677 – 689.

Singh, V. (2013). Experiences of Migrating to an Open- Source Integrated Library System. Information Technology and Libraries 32(1), 36-53.

Wang, Y., Dawes, T.A. (2012). The Next Generation Integrated Library System: A Promise Fulfilled. Information Technology and Libraries 12, 76-84.

Xie, H. (2006). Evaluation of digital libraries: Criteria and problems from users' perspectives.Library & Information Science Research, 28, 433–452.