آسیب ‎شناسی کتابهای داستانی تصویری بازاری برای کودکان گروه سنی «الف» و«ب»

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 16، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 12، دی 1395، صفحه 301-320   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v6i2.50293

نویسندگان

آرزو کرباسی^* ؛ مهری پریرخ؛ اعظم صنعت جو

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هدف: کتا ب های داستانی تصویری نقش مهمی در درک مفاهیم و در نتیجه در پرورش فکری کودکان و نوجوانان دارند، هرچند که برخی از آنها به دلیل عدم رعایت معیارهای کیفی نمی توانند این نقش را ایفا کنند. هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی میزان آسیب های کتاب های داستانی تصویری بازاری منتشر شده در ایران برای کودکان گروه سنی «الف» و «ب» در رابطه با توجه به عوامل ظاهری و سایر عوامل مؤثر در تولید کتاب کودک (یعنی ظاهر جذب کننده، وضعیت محتوا ، وضعیت تصویر، و انتظار سود اقتصادی) می باشد.
روش: این پژوهش کاربردی با شیوه پیمایشی و روش تحلیل محتوا انجام گرفت. برای گردآوری اطلاعات، از سه سیاهه وارسی محقق‎ساخته استفاده شد. در پژوهش پیش رو، 100 کتاب داستانی تصویری بازاری که با روش نمونه گیری تصادفی نظام مند انتخاب گردید، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت.
یافته‎ها: تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد کتاب های تصویری بازاری در رعایت اصول صفحه‎آرایی یعنی آستر بدرقه، صفحه‎شمار و سفیدخوانی و وجود صفحه شناسنامه مشکل ها و کاستی های زیادی دارند. همچنین اطلاعات به دست آمده مشخص می‎کند در بیشتر کتاب های بازاری (یعنی نزدیک به 78 درصد) حقوق مالکیت معنوی اثر به درستی رعایت نمی‎شود. افزون براین، در زمینه صحت و درستی گروه سنی و نوع تصاویر به‎کار رفته در کتاب های بازاری نیز میان «اطلاعات مندرج در کتاب» و «اطلاعات شناسایی شده» تفاوت‎ قابل ملاحظه ای مشاهده می‎شود

کلیدواژه‌ها

کتاب های بازاری؛ کتاب های داستانی تصویری؛ عوامل آسیب رسان؛ عوامل ظاهری؛ مالکیت معنوی؛ وضعیت تصاویر؛ گروه سنی الف و ب

مراجع

ابراهیمی‎لامع، مهدی (1392). جذاب ترکردن ادبیات برای کودکان. فصلنامه تحلیلی پژوهشی کتاب مهر، 3(8)، 128-137.

افشار مهاجر، کامران ( 1391). پایه و اصول صفحه آرایی. تهران: شرکت جاپ و نشر کتاب های درسی ایران.

اکرمی، جمال الدین (1389). کودک و تصویر 2: جستارهایی در تصویرگری کتاب های کودکان و نوجوانان. تهران: سروش.

امیری، سمیه (1391). آنچه منتقد حوزهی تصویرگری باید بداند.کتاب ماه کودک و نوجوان . 182: 95-103.

پایور، جعفر (1388). بازنویسی و یازآفرینی در ادبیات. تهران: کتابدار.

ترهنده، سحر (1387). پوچ گرایی و زشت‎نمایی در متن و تصویر. کتاب ماه کودک و نوجوان، (135)، 49-39.

طاقدیس، سوسن (1393). رویکرد بازاری، آسیب نشر آثار دینی کودک و نوجوان. دسترسی در 15 فروردین 1393 از خبرگزاری بین المللی قرآن، http://www.iqna.ir/fa/News

شورای کتاب کودک (1390). ارزیابی شورای کتاب کودک از وضعیت نشر و کتاب کودک در سال 90. بازیابی شده در تاریخ 9 اسفند 1393 از

http://www.hamshahrionline.ir/details/203422/Book/litrarycriticism

قایینی، زهره (1381). کتابهای تصویری و انواع آن. پژوهش نامه ادبیات کودک و نوجوان. 30:58-72.

قزل ایاغ، ثریا (1385). ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).

ملکی، بیوک (1393). چاپ کتاب های بازاری اولویت بسیاری از ناشران شده است. بازیابی 1 اسفند 1393، از http://www.irna.ir/fa/News/81154958

میرحسینی، زهره، اباذری، زهرا، و معدنی، فاطمه (1392). تحلیل محتوای تصاویر کتاب های داستانی کودکان رده سنی ب و ج در دهه 80. فصلنامه نظام ها و خدمات اطلاعاتی، 2(2)، 35- 44.

نورتون، دونا (1382). شناخت ادبیات کودکان: گونه و کاربردها از روزن چشم کودک. ترجمه منصوره راعی و دیگران. تهران: قلمرو.

هدایی، محمد (1372). خواندنی های کودکان قبل از دبستان. در معصومه سهراب (گردآورنده)، هفده مقاله درباره ادبیات کودکان (124-143). تهران: شورای کتاب کودک.

هماچاندران، ا.ر. (1368). نظریه کتابهای تصویری خلاق، ترجمه: ف.ت ، پویش؛ تابستان و پاییز.

یحیی پور، مناف؛ کرمانی، علیرضا (1377). تحلیل محتوای کتاب های بازاری بر اساس شخصیت های داستانی کتاب های کودک و نوجوان نیمه اول سال 1376. پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان. 13: 14-47.

Creany, A. D., Couch, R.A., & Caropreso, E. J. (1995). Representation of Culture in Children's Picture Books. New York.

Ganea, P. A., Pickard,M. B., & Deloache, J. S. (2008). Transfer between picture books and the real world by very young children. Journal of Cognition and Development, 9, 46−66.

Gonen, M., & Guler, T. (2011). The Environment and Its Place in Children’s Picture Story Books. Procedia social and behavioral Sciences. 15: 3633–3639.

Heinsbergen, N. A. (2013). "The Positive Effects of Picture Books Providing Acceptance of Diversity in Social Studies and Increased Literacy in Early Childhood Education. (Master's dissertation, University of New York College at Brockport).

Levie, W. H., & Lentz, R. (1982). Effects of text illustrations: A review of research. ECTJ, 30(4), 195-232.

Lim, Y., (2012). Seriosly, what are they reading? An analysis of Korean childrens’ reading behavior regarding educational graphic novels. (Doctoral dissertation, University of Illinois, 2012).

Miranda, C. (1994). The art of the picture book: An interpretation of Indian cultures. (Doctoral dissertation, The Ohio state university, 1994).

Nicholas, J. (2007). An exploration of the impact of picture book illustrations on the comprehension skills and vocabulary development of emergent readers. (Doctoral dissertation, Louisiana State University, 2007).

Nodelman, P. (1988). Words About Pictures, The Narrative Art of Children’s Picture Books. The University of Georgia Press.

Sung, Y. K. (2009). A post-colonial critique of the mis(representation) of Korean-Americans in children's picture books. (Doctoral dissertation, the University of Arizona).

Williams, J. D. (2012). Images of Native American Protagonists in Fictional Contemporary Children’s Picture Books 1990-2010. (Doctoral dissertation, Texas Tech University).