شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثّر بر توسعة گردشگری پزشکی با تأکید بر گردشگران داخلی (نمونة مورد‌مطالعه: شهر مشهد)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 6، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 27، اسفند 1395، صفحه 109-128   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v14i2.49871

نویسندگان

فریبا کرمی؛ مریم بیاتی خطیبی؛ علی طالب‌زاده شوشتری^*

دانشگاه تبریز

چکیده

اهداف: هدف اصلی این پژوهش، سنجش میزان اهمّیت هریک از عوامل مؤثّر بر انتخاب مقصد پزشکی از دیدگاه گردشگران داخلی و در پی آن، بررسی نقش عوامل مذکور در توسعة گردشگری پزشکی شهر مشهد است. تفکیک معیار‌ها و عوامل مؤثّر بر توسعة گردشگری پزشکی شهر مشهد و مقایسة دیدگاه‌های کارشناسان و گردشگران پزشکیِ داخلی در ارتباط با اولویت‌بندی این عوامل از دیگر اهداف این پژوهش است.
روش: پژوهش حاضر از‌لحاظ هدف، کاربردی و از‌نظر جمع‌آوری داده‌ها، توصیفی از نوع پیمایشی است. در این پژوهش، پرسش‌نامه‌ای مشتمل بر دو بخش تنظیم گردیده است که در آن، جهت اولویت‌بندی عوامل مؤثّر بر توسعة گردشگریِ پزشکیِ شهر مشهد از دیدگاه گردشگران پزشکی، از آزمون فریدمن و جهت اولویت‌بندی عوامل مذکور از دید کارشناسان امر، از تکنیک فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی استفاده شده است.
یافته‌ها و نتایج: بر‌اساس یافته‌ها، در اولویت‌بندی عوامل مؤثّر بر توسعة گردشگری پزشکی شهر مشهد از دیدگاه گردشگران پزشکی و کارشناسان، تفاوت چشمگیری وجود ندارد. در‌مورد زیرعوامل نیز به‌غیر از زیرعوامل بخش «تسهیلات و تجهیزات درمانی» (که اولویت‌ها در بین گروه‌ها کاملاً متفاوت هستند) و دو بخش «تسهیلات مسافرتی و گردشگری» و «مقرون‌به‌صرفه‌بودن هزینه‌ها» (که اولویت‌های دو گروه کمی با هم تفاوت دارند) در مابقی بخش‌ها اولویت‌بندی زیرعوامل از دیدگاه هر دو گروه، تقریباً شبیه هستند.
نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد «تسهیلات و تجهیزات درمانی پیشرفته» و «تخصّص و مهارت پزشکان و کارکنان درمانی» مهم‌ترین عوامل مؤثّر در انتخاب مقصد پزشکی از دیدگاه گردشگران پزشکی و کارشناسان است.

کلیدواژه‌ها

گردشگری پزشکی؛ گردشگران داخلی؛ شهر مشهد؛ آزمون فریدمن؛ تکنیک AHP

مراجع

1. تقی‌زاده، ز.؛ نوری، غ. ر.؛ و شیرانی، ز. (1391). نقش ایران در گردشگری درمانی جهان اسلام با تأکید بر طبیعت درمانی: کارکردها، چالش‌ها و راهکار‌ها. فصلنامة جغرافیایی فضای گردشگری، 1(3)، 1ـ19

2. حافظ‌نیا، م. ر. (1391). مقدّمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: انتشارات سمت

3. زبر‌دست، ا. (1388). روش‌های ارزیابی در شهرسازی. تهران: دانشگاه تهران

4. سرمد، ز.؛ بازرگان، ع.؛ و حجازی، ا. (1381). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: انتشارات آگاه

5. شهرداری مشهد. (1392). آمارنامة شهر مشهد. مشهد: بخش آمار و اطّلاعات

6. شهرداری مشهد. (1394). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن. مشهد: معاونت برنامه‌ریزی و توسعه

7. صدر ‌ممتاز، ن.؛ آقا رحیمی، ز. (1389). صنعت گردشگری پزشکی در ایران: راهکارهایی برای توسعه. نشریة مدیریت اطّلاعات سلامت، 7 (ویژه‌نامه)، 516 ـ 524

8. مروّتی شریف‌آبادی، ع.؛ اسدیان اردکانی، ف. (1392). ارائة مدل توسعة گردشگری سلامت با رویکرد تلفیقی تاپسیس‌فازی و مدل‌سازی ساختاری تفسیری در استان یزد. نشریة مدیریت سلامت، 55 (17)، 73ـ88

9. نصیری‌پور، ا. ا.؛ سلمانی، ل. (1389). نقش توانمندی بیمارستان‌های تهران در توسعة توریسم درمانی. فصلنامة بیمارستان، 9 (3 و 4)، 57ـ67

10. یعقوب‌زاده، ر. (1393). گونه‌شناسی گردشگری، ارائة چارچوبی برای تقسیم‌بندی انواع گردشگری. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان

11. Assenov, I., & Rerkrujipimol, J. (2011). Marketing strategies for promoting medical tourism in Thailand. Journal of Tourism, Hospitality and Culinary Arts, 3(2), 95-105

12. Bookman, M. Z., & Bookman, K. R. (2007). Medical tourism in developing countries. New York, NY: Palgrave Macmillan

13. Carrera, P., & Bridges, J. (2006). Health and medical tourism: What they mean and imply for health care systems. Geneva Association Information Newsletter, 6(4), 11-15

14. Edelheit, J. (2009). The effects of world economic recession on medical tourism. Medical Tourism Magazine, 1, 1-31

15. Flanigan, B. E. (2008). Medical tourism: Consumers in search of value. Washington, D.C: Deloitte Center for Health Solutions. http:// www. hospitalitynet .org/ news/ 4010521.html

16. Johnston, R., Crooks, V., Kingsbury, P., & Snyder, J. (2010). What is known about the effects of medical tourism in destination and departure countries? A scoping review. International Journal for Equity in Health, 9(24), 1-13

17. Lunt, N., & Horsfall, D. G. (2014). Medical tourism. In A. Culyer (Ed.), Encyclopedia of health economics (Vol. 2, pp. 263-270). San Diego, CA: Elsevier

18. Pasadilla, G., Skidmore, R., & Diallo, A. (2014). Medical and wellness tourism: Lessons from Asia. International Trade Centre, 14, 1-28

19. Ross, K. (2001). Health tourism: An overview. Retrieved fromhttp:// www. hospitalitynet.org/ news/ 4010521.html

20. Saadatnia, F., & Mehregan, M. R. (2014). Determining and prioritizing factors affecting customers attraction of medical tourism from the perspective of Arab countries (Case study: Iran-Mashhad, Razavi hospital). International Journal of Marketing Studies, 6(3), 155-162

21. Tavangar, M., & Maleki, S. (2016). Analyzing health tourism challenges in Mashhad from the perspective of foreign patients. Journal of Geography and Urban Space Development, 2(2), 43-45