بررسی اثر تراکم و نسبت‌های مختلف کشت بر عملکرد دانه و بیوماس در کشت مخلوط سورگوم دانه‌ای و لوبیا چیتی

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 20، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 15، فروردین و اردیبهشت 1389، صفحه 167-176   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v8i1.7407

نویسندگان

سید علیرضا بهشتی^{* 1}؛ بیژن سلطانیان²؛ رضا صدرآبادی حقیقی³

¹مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

²دانشگاه آزاداسلامی واحد مشهد

³دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

چکیده

چکیده
تراکم و نسبت کاشت دو عامل اساسی در ارزیابی کشت مخلوط لگوم‌ها و گرامینه‌ها در نظام‌های زراعی پایدار است. بدین منظور اثر تراکم و نسبت‌های مختلف کشت مخلوط ردیفی سورگوم دانه‌ای لاین امید بخش M 5 و لوبیا چیتی رقم تلاش بر عملکرد دانه و بیوماس این دو محصول، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی به صورت آزمایش فاکتوریل مورد بررسی قرار گرفت. تیمارها شامل 3 تراکم (کم 2/19 بوته لوبیا و3/6 بوته سورگوم در متر مربع، متوسط 4/38 بوته لوبیا و 8/12 بوته سورگوم در متر مربع و زیاد 17/59 بوته لوبیا و 6/25 بوته سورگوم در متر مربع) و 5 نسبت کاشت (33:67، 50:50 ،67:33، 100:0، 0:100 سورگوم به لوبیا ) در 3 تکرار به روش مدل واکنش اجرا شد. تحلیل داده‌ها از طریق تجزیه واریانس دومتغیره و مقایسه میانگین‌ها با استفاده از محورهای اُریب انجام شد. نتایج تجزیه واریانس دو متغیره نشان داد، اثر تراکم بر عملکرد بیوماس و تعداد دانه در بوته معنی دار (01/0>p) بود .نسبت‌های کاشت نیز اثر معنی داری بر عملکرد دانه (01/0>p) و بیوماس (05/0>p) داشت ولی اثر آن بر وزن هزار دانه و تعداد دانه در بوته هر دو محصول معنی دار نبود. زاویه باز بین دو محور حاکی از همبستگی مثبت این دو محصول برای عملکرد دانه تحت تاثیر دو منبع تغییر، تراکم ونسبت کاشت بود. تراکم زیاد، بیشترین عملکرد دانه و بیوماس را برای هر دو محصول سورگوم و لوبیا به ترتیب 12/5063 و 26/2106 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه و 11/32966 و 22/16564 کیلوگرم در هکتار بیوماس نشان داد. نسبت کاشت (33:67، یک ردیف سورگوم و 2 ردیف لوبیا)، بالاترین عملکرد دانه و بیوماس سورگوم را به ترتیب به میزان 5435 و 34545 کیلو گرم در هکتار و نسبت کاشت50:50 بالاترین عملکرد دانه و بیوماس لوبیا را به ترتیب به میزان 75/ 2831 و 17282 کیلو گرم در هکتار ارائه داد. نسبت برابری زمین درکلیه تیمارهای مورد بررسی بیشتر از یک بود و حداکثر مقدار آن درتراکم بالاو نسبت کاشت 67:33 (2 ردیف سورگوم و1 ردیف لوبیا ) به مقدار 4/1 بدست آمد.

واژه‌های کلیدی: کشت مخلوط ردیفی، مدل واکنش، روش تجزیه واریانس دومتغیره، محور‌های اُریب