بررسی صفات مهم مورفولوژیکی و عملکرد دانه عدس (Lens culinaris Medic) تحت سایه‌اندازی و بیوپرایمینگ

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 7، دوره 7، شماره 1، مهر 1395، صفحه 145-160   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v7i1.43941

نویسندگان

فرشته دارابی^* ؛ علی حاتمی؛ محمد جواد زارع؛ رحیم ناصری

دانشگاه ایلام

چکیده

به‌منظور بررسی اثر سایه اندازی و بیوپرایمینگ بر ویژگی های مورفولوژیکی و عملکرد دانه عدس رقم زیبا، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام در سال زراعی 1392-1391 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل سایه اندازی با سطوح عدم سایه (شاهد)، 25، 50، 75 و 100درصد سایه و بیوپرایمینگ (پیش‌تیمار بذر) با سطوح تلقیح با باکتری آزسپریلیوم (Azospirillum brasilense) و عدم تلقیح بود. نتایج نشان داد با افزایش سایه اندازی و حضور باکتری آزسپریلیوم بر ارتفاع بوته و تعداد کل گره ریشه افزوده شد؛ به طوری که بیشترین ارتفاع بوته (44سانتی متر) و کل گره ریشه (3/11گره) در تیمار 100درصد سایه‌اندازی و تلقیح با آزسپریلیوم مشاهده شد. در این پژوهش تعداد برگ در بوته، تعداد شاخه در بوته، تعداد گل در بوته، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، تعداد گره‌‌ فعال ریشه و عملکرد دانه با افزایش سایه ‌اندازی و عدم تلقیح با باکتری آزسپریلیوم کاهش معنی داری از خود نشان دادند، به طوری که بیشترین تعداد برگ در بوته (91برگ)، تعداد شاخه در بوته (3/15شاخه)، تعداد گل در بوته (65گل)، وزن خشک برگ (6/1گرم)، وزن خشک ساقه (2/2گرم)، تعداد گره فعال ریشه (6/16 گره) و عملکرد دانه (2994کیلوگرم در هکتار) در تیمار عدم سایه‌اندازی و تلقیح با آزسپریلیوم مشاهده شد. در این آزمایش نشان داده شد که باکتری آزسپریلیوم روی عدس اثر مثبت داشته است و در حضور این باکتری صفات مورفولوژیکی و عملکرد دانه از وضعیت بهتری برخوردار بودند. حضور باکتری آزسپریلیوم با گیاه عدس موجب گردید که بخشی از کاهش عملکرد دانه ناشی از حضور سایه جبران گردد.

کلیدواژه‌ها

آزسپریلیوم؛ تعداد شاخه؛ ریشه؛ ساقه

مراجع

1. Ali, M.A. 1999. Performance of red amaranth and lady's finger growth at different orientations and distances under guara and drumstick trees. MSc. Thesis, BSMRAU. Gazipure, Bangladesh.

2. Andrade, F.H. 1995. Analysis of growth and yield of maize, sunflower and soybean grown at Balcarce, Argentina. Field Crops Research 42: 1-12.

3. Alvarenga, A.A., Castro, E.M., Castro Lima Junior, E., and Magalhaes, M.M. 2003. Effects of different light levels on the initial growth and photosynthesis of Croton urucurana Baill in Southeastern Brazil. Revista Arvore 27: 53-57.

4. Azadi, S., Siadat, A., Naseri, R., Soleymanifard, A., and Mirzaei, A. 2013. Effect of integrated application of Azotobacter chroococcum and Azospirillium brasilense and nitrogen chemical fertilizers on qualitative and quantitative of durum wheat. Journal of Crop Ecophysiology 5 (26): 129-146. (In Persian with English Summary).

5. Bell, E.G., and Dannenberger, T.K. 1999. Temporal shade on creeping Bentgrass Turf. Crop Science. 39: 1142-1146.

6. Beck, D.P., Materon, L.A., and Afandi, F. 1993. Practical Rhizobium-Legume Technology Manual. ICARDA, Aleppo, Syria.

7. Blenkinsop, P.G., and Dale, J.E. 1974. The effect of shade treatment and light intensity on ribulose-l-5-diphosphate carboxylase activity and fraction I protein level in the first leaf of barley. Journal of Experimental Botany 25 (88): 899-912.

8. Corre, W.J. 1983. Growth and morphogenesis of sun and shade plants on the influence of light intensity. Acta Botanica Neerlandica 32: 49-62.

9. Deregibus, V.A., Sanchez, R.A., Casal, J.J., and Triica, M.J. 1985. Tillering responses to enrichment of red light beneath the canopy in a humid natural grassland. Journal of Applied Ecology 22: 199-206.

10. Fails, B.S., Lewis, A.J., and Barden, J.A. 1982. Net photosynthesis and transpiration of sun and shade grown Ficuse benjamina leaves. Journal of the American Society for Horticultural Science 107: 758-761.

11. GhassemiGolezani, K., Movahedi, M., Rahimzadeh Khoi, F., and Moghaddam, M. 1997. Effects of water deficit on growth and yield of two chickpea cultivars at different densities. Journal of Agricultural Science 3 (4): 17-43. (In Persian with English Summary).

12. Hadi, H., Ghassemi-GoIezani, K., Rahimzade Khoei, F., Valizadeh, M., and Shakiba, M.R. 2006. Responses of common bean (Phaseulus vulgaris L.) to different levels of shade. Agronomy Journal 5(4): 595-599.

13. Haque, M.M., Hasauzzaman, M., and Rahman, M.L. 2009. Effect of light intensity on the morpho-physiology and yield of bottle ground (Lagenaria vulgaris). Academic Journal of Plant Sciences 2: 158-161.

14. Hassanabadi, T., Ardakani, M.R, Rejali, F, Paknejad, F., and Eftekhari, A. 2010. Simultaneous applications of biological and chemical fertilizers on the morphological characteristics of barley. Proceedings of the First National Conference on Sustainable Agriculture and Healthy Product. Research Center of Agriculture and Natural Resources of Esfahan. (In Persian)

15. Hebert, Y., Ghingo, E., and Loudet, O. 2001. The response of root/shoot partitioning and root morphology to light reduction in maize. Crop Science 41: 363-371.

16. Kobata, T., Sugawara, M., and Takatu, S .2000. Shading during the early grain filling period doesn't affect potential grain dry matter increase in rice. Agronomy Journal 92: 411-417.

17. Larsen, J., Cornejo, P., and Miguel Barea, J. 2009. Interactions between the arbuscular mycorrhizal fungus Glomus intraradices and the plant growth promoting rhizobacteria Paenibacillus polymyxa and P. macerans in the mycorrhizosphere of Cucumis sativus. Soil Biology and Biochemistry 41: 286-292.

18. Malek Maleki, F., Majnoon Hosseini, N., and Alizadeh, H. 2011. Effect of plant density on grain yield in two lentil cultivars. Iranian Journal of Crop Science 1: 33 -40.

19. Mohammadzadeh, A., Majnon Hosseini, N., Gaffari, M., Asadi, S., Dosti, A., and Khavazi, K. 2011. Effect on seedling emergence, growth-promoting bacteria in leaf senescence and yield of two varieties of red beans (Phaseolus vulgaris L). Iranian Journal of Crop Plants 43: 590-600. (In Persian with English Summary).

20. Mohammadi, M., Majnoonon Hoseini, N., Esmaeili, A., Dashtaki, M., and Alipour. H., 2011. Effect of different strains of Rhizobium and nitrogen fertilizer on leaf chlorophyll, grain yield and its components of three common beans. Iranian journal of Agricultural Science. 3: 535-543. (In Persian with English Summary).

21. Naseri, R., Fasihi, Kh., Hatami, A., and Poursiahbidi, M.M. 2010. Effect of planting pattern on yield, yield components, oil and protein contents in winter safflower cv. Sina under rainfed conditions. Iranian Journal of Crop Science 12(3): 227-238. (In Persian with English Summary).

22. Raven, J.A., Andrews, M., and Quigg, A. 2005. The evolution of oligotrophy: implications for the breeding of crop plants for low input agricultural systems. Annals of Applied Biology 146: 261-280.

23. Roussopoulos, D., Liakatas, A., and Whitington, W.J. 1998. Cotton responses to different light temperature regimes. Journal of Agricultural Science 131: 227-283.

24. Sharma, A.K. 2003. Bio-Fertilizers for Sustainable Agriculture. Agrobios India.

25. Soleymanifard, A., and Naseri, R. 2014. The Effects of urea fertilizer and Azotobacter and Azospirillum on physiological characteristics of Maize (Zea mays L.) at Khash, Iran. Journal of Crop Ecophysiology. 8(3): 301-316. (In Persian with English Summary).

26. Soleymanifard, A., Naseri Rad, H., Naseri, R., and Piri, E. 2013. Effect of plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) on phonology traits, grain yield and yield components of three maize (Zea mays L.) cultivars. Journal of Crop Ecophysiology 1(25): 71-90. (In Persian with English Summary).

27. Taher Khani, M., Noormohammadi, Gh, Mirhadi, M.J., Heidari Sharif Abadi, H., and Shirani Rad., A.H. 2009. Inculcation with different strains of Rhizobium on nitrogen fixation in different bean cultivars. Journal of New Findings 14: 23-36. (In Persian with English Summary).

28. Touchette, B.W., and Burkholder, J.M. 2000. Review of nitrogen and phosphorus metabolism in sea grasses. Journal of Experimental Marine Biology and Ecology 250: 133-167.

29. Wadud, M.A., Rahman, G.M.M., Chowdury, M.J.U., and Mahboob, M.G. 2002. Performance of red amaranth under shade condition for agro-forestry system. International Journal of Biological Sciences 2: 765-766.

30. Wan, C., and Ronald, E. 1998. Tillering responses to red: far-red light ratio during different phonological stages in Eragrostis curvula. Environmental and Experimental Botany 40: 247-254.

31. Yadav, K., Prasad, V., Mandal, K., and Ahmad, N. 1992. Effect of co-inoculation (Azospirillum and Rhizobium strains) on nodulation, yield, nutrient uptake and quality of lentil in calcareous soil (Lens culinaris). LENS Newsletter 19: 29-31.

32. Yahalom, E., Dovrat, A., Okon, Y., and Czosnek, H. 1991. Effect of inoculation with Azospirillum brasilense strain Cd and Rhizobium on the root morphology of burr medic (Medicago polymorpha L.). Israel Journal of Botany 40: 155-164.

33. Yasari, E., and Patwardhan, A.M. 2007. Effect of Aztobacter and Azospirillium inoculation and chemical fertilizers on growth and productivity of canola. Asian Journal of Plant Science 6 (1): 77-82.

34. Zaied, K.A., Abd-El-Hady, A.H., Afify, A.H., and Nassef, M.A. 2003. Yield and nitrogen assimilation of winter wheat inoculated with new recombinant inoculants of rhizobacteria. Pakistan Journal of Biological Science 6: 344-358.

35. Zarea, M.J., Hajinia, S., Karimi, N., Mohammadi Goltapeh, E., Rejali, F., and Varma, A., 2012. Effect of Piriformospora indica and Azospirillum strains from saline or non-saline soil on mitigation of the effects of NaCl. Soil Biology and Biochemistry 45: 139-146.