اثر تنش رطوبتی و محلول پاشی یدید پتاسیم بر خصوصیات زراعی و عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم نان

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 1، دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 16، خرداد و تیر 1389، صفحه 177-186   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v8i2.7515

نویسندگان

مسعود عزت احمدی^{* 1}؛ قربان نورمحمدی²؛ مسعود قدسی³؛ محمد کافی⁴

¹مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منایع طبیعی خراسان رضوی بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر

²دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

³مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

⁴دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

چکیده
به منظور بررسی اثر تنش رطوبتی و استفاده از مواد خشک کننده شیمیایی (یدید پتاسیم) بر عملکرد دانه و خصوصیات زراعی ژنوتیپ های گندم نان، آزمایشی مزرعه ای در قالب طرح کرت‌های دو بار خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای زراعی 86-1385 و 87-1386 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی طرق مشهد به اجرا در آمد. تیمار آبیاری در کرت های اصلی شامل آبیاری مطلوب در طول فصل رشد (D1) و تنش رطوبتی از مرحله گرده افشانی تا رسیدگی (D2)، تیمار ژنوتیپ در کرت های فرعی شامل هفت ژنوتیپ جدید گندم (لاین‌های شماره 9103، 9116، 9203، 9205، 9207، 9212، C-81-10) و رقم کراس شاهی و تیمار شرایط فتوسنتزی در کرت های فرعی فرعی شامل استفاده از فتوسنتز جاری (P1) و جلوگیری از فتوسنتز جاری (P2) بود. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد اثر تنش رطوبتی و شرایط فتوسنتزی بر تعداد کل گلچه در سنبله، درصد باروری سنبله، شاخص برداشت سنبله، طول دوره پر شدن دانه و عملکرد دانه معنی دار بود. با اعمال تنش رطوبتی انتهایی و جلوگیری از فتوسنتز جاری، عملکرد دانه کلیه ژنوتیپ‌ها به طور معنی داری کاهش یافت. بین ژنوتیپ های گندم از نظر صفات وزن خشک سنبله در مرحله گرده افشانی، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد کل گلچه در سنبله، درصد باروری سنبله، شاخص برداشت سنبله، ضریب اختصاص مواد فتوسنتزی به سنبله، ارتفاع گیاه، طول پدانکل، طول سنبله، طول دوره پرشدن دانه و عملکرد دانه اختلاف معنی داری وجود داشت. ژنوتیپ 9103 در شرایط بهینه رطوبتی و استفاده از فتوسنتز جاری بیشترین عملکرد دانه (7870 کیلوگرم در هکتار) و رقم کراس شاهی در شرایط تنش محدودیت رطوبتی و جلوگیری از فتوسنتز جاری کمترین عملکرد دانه (1114 کیلوگرم در هکتار) را تولید کرد. نظر به اینکه ژنوتیپ‌های C-81-10، 9103 و 9116 بیشترین ظرفیت استفاده از ذخایر ساقه برای پرکردن دانه‌ها در هر دو شرایط (معمولی و تنش رطوبتی) را داشته و پتانسیل عملکرد دانه آنها نیز بالا بود می‌توان آنها را به عنوان ژنوتیپ‌های امید بخش و مناسب در برنامه های اصلاحی برای مناطق خشک و نیمه خشک پیشنهاد نمود.

واژه‌های کلیدی: گندم نان، قطع آبیاری، خشک کننده شیمیایی، سنبله، عملکرد دانه