واکاوی ادله فقهی شیعه درباره شرطیت بلوغ در صحت معاملات

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 3، دوره 49، شماره 4 - شماره پیاپی 111، اسفند 1396، صفحه 89-110   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfu.v49i4.43686

نویسنده

رضاعلی کرمی^*

استادیار دانشگاه پیام نور

چکیده

بلوغ متعاملین در معاملات، از جمله شرایط صحت یا نفوذ معامله در همه نظام‌های حقوقی است. به رغم این‌که اصل شرطیت بلوغ در معاملات، نزد عقلای عالم پذیرفته شده است، احکام و مقررات آن یکسان و شبیه به یکدیگر نیستند. در مقاله حاضر سعی شده است مفهوم بلوغ و علایم و نشانه‌های آن بررسی شود و این نکته به اثبات برسد که بلوغِ عنوان شده در فقه، که شرط صحت معامله است، به دلیل انحصار به مکانیزم جسمانی انسان نمی‌تواند در معاملات، که از امور عقلی و عرفی است، شرط صحت قلمداد شود.

کلیدواژه‌ها

بلوغ متعاملین؛ شرط صحت معامله؛ شرطیت بلوغ در معاملات

مراجع

ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایه، بیروت، دارالکتاب العربی، بی‌تا.

 

ابن ادریس، محمد بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، موسسه نشر اسلامی، 1410 ق.

 

ابن بابویه، محمد بن علی، الخصال، قم، موسسه نشر اسلامی، 1403 ق.

 

ابن بابویه، محمد بن علی ، المقنع، قم، موسسه امام هادی (ع)، 1415 ق.

 

ابن بابویه، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، تهران، دار الکتب الاسلامی، 1390 ق.

 

ابن زهره، حمزه بن علی غنیه النزوع، تهران، مدرسه امام صادق (ع)، 1390.

 

ابن عربی، محمد بن عبدالله، احکام القران، لبنان، دارالفکر، بی‌تا.

 

ابن قدامه، عبدالله بن احمد، المغنی، بیروت، دارالکتاب العربی، بی‌تا.

 

ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1408 ق.

 

اعرافی، علی رضا، فقه تربیتی مبانی و پیش‌فرض‌ها، موسسه فرهنگی هنری اشراق، 1391.

 

انصاری، مرتضی بن محمد امین، المکاسب المحرمه، قم، موسسه نشر اسلامی، 1416 ق.

 

آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، حاشیه کتاب المکاسب، تهران، وزارت ارشاد اسلامی، 1364.

 

بحرانی، یوسف بن احمد، حدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره، قم، موسسه نشر اسلامی، 1409 ق.

 

بروجردی، حسین، جامع احادیث الشیعه، تهران، نشر فرهنگ سبز، 1399 ق.

 

بیهقی، احمدبن حسین، السنن الکبری، بیروت، لبنان، دارالفکر، 1419 ق.

 

جزائری، احمد، قلائد الدرر فی بیان آیات الاحکام بالاثر، نجف، دار احیاء تراث، 1422 ق.

 

جزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الأربعه، قاهره، المکتبه التجاریه الکبری بمصر، بی‌تا.

 

حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، موسسه آل البیت، 1409 ق.

 

حسینی مراغی، عبدالفتاح بن علی، العناوین الفقهیة، موسسه نشر اسلامی، 1425 ق.

 

حکیم، محسن، نهج الفقاهه، قم، 22 بهمن، 1421 ق.

 

خمینی، روح الله، البیع، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ و نشر عروج، 1388 ق.

 

خمینی، روح الله ، تحریر الوسیله، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ و نشر عروج، بی‌تا.

 

خویی، ابوالقاسم، تکمله المنهاج، دار احیاء تراث امام خویی، 1422 ق.

 

خویی، ابوالقاسم ، مصباح الفقاهه، تهران، انتشارات وجدانی، 1371 ق.

 

راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القران، قم، ذوالقربی، 1375 ق.

 

شرتونی، سعید، اقرب الموارد الی فصیح العربیه و الموارد، قم، مکتبه آیت الله مرعشی، 1403 ق.

 

شهید اول، محمد بن مکی، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، قم، موسسه نشر اسلامی، 1414 ق.

 

شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الافهام، قم، موسسه معارف اسلامی، 1418 ق.

 

صاحب جواهر، محمد حسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، دار احیاء تراث عربی، 1256 ق.

 

طباطبائی کربلایی، علی بن محمدعلی، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، قم، موسسه آل بیت (ع)، 1404 ق.

 

طبرانی، سلیمان بن احمد، معجم الاوسط، جلد 7، قاهره، دارالحرمین، 1995 م.

 

طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان لعلوم القران، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا.

 

طریحی، فخر الدین بن محمد، مجمع البحرین، بیروت، مکتبه الهلال، 1985 م.

 

طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، قم، موسسه اسماعیلیان، 1407 ق.

 

طوسی، محمد بن حسن، المبسوط، ایران، مکتبه المرتضویه، 1387 ق.

 

طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامی، 1365 ق.

 

علامه حلی، حسن بن یوسف، ارشاد الاذهان، قم، موسسه نشر اسلامی، 1410 ق.

 

علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر الاحکام، تهران، مؤسسه امام صادق (ع)، 1379 ق.

 

علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکره الفقهاء، قم، آل‌البیت، 1400 ق.

 

فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، کنز العرفان فی فقه القران، انتشارات مرتضوی، 1425 ق.

 

فیض کاشانی، محمد محسن ابن شاه مرتضی، مفاتیح الشرایع، جلد 1، تهران، انتشارات مهدی رجایی، بی‌تا.

 

قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، بیروت، دار الکتب الاسلامیه، 1381 ق.

 

کاشف الغطاء، محمّد حسین، تحریر المجله، تهران، مجمع جهانی تقریب بین المذاهب الاسلامی، 1426 ق.

 

کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، موسسه آل البیت (ع)، 1408 ق.

 

محقق حلی، جعفربن حسن، شرایع الاسلام، نجف، مطبعه الآداب، 1389 ق.

 

محقق سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن، کفایه الاحکام، قم، انتشارات اسلامی، 1423 ق.

 

مرتضی زبیدی، محمد بن محمد، تاج العروس فی شرح القاموس، بیروت، دارالهدایه، 1385 ق.

 

مفید، محمد بن محمد، المقنعه، قم، موسسه النشر الاسلامی، 1410 ق.

 

مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائده و البرهان، قم، موسسه نشر اسلامی، 1414 ق.

 

موسوی بجنوردی، محمد فقه مدنی، تهران، انتشارات مجد، 1388.