شناخت جهان متن رباعیات خیام براساس نگاشت نظام با رویکرد شعرشناسی شناختی

جستارهای نوین ادبی

مقاله 5، دوره 44، شماره 4 - شماره پیاپی 175، بهمن 1390، صفحه 107-128   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v44i4.14575

نویسنده

لیلا صادقی^*

دانشگاه تهران

چکیده

این مقاله به بررسی جهان‌های متن رباعیات عمر خیام با رویکردی نوین به نام شعرشناسی‌شناختی می‌پردازد. بررسی و شناخت این جهان‌ها در چهارچوب نظریة مارگریت فریمن (2007) صورت می‌گیرد که در این چهارچوب در سه سطح نگاشت ویژگی، نگاشت رابطه‌ای و نگاشت نظام به تحلیل شناختی متن پرداخته می‌شود. با خوانش جهان متن خیام از لحاظ نگاشت نظام، به معناشناسی جهان فکری و ترسیم ساختار شعر او می‌توان دست یافت. هدف این پژوهش این است که نشان داده شود، چگونه نگاشت‌های شناختی می‌توانند میان شعر و زبان خودکار تمایز قائل شوند و به تحلیل شعر بپردازند. پرسش‌های پژوهش عبارت‌اند از این‌که: 1- چگونه نگاشت نظام به مثابه ویژگی اصلی شعر و با استفاده از دو سطح نگاشت دیگر، می‌تواند به خوانش شعر کمک کند؟2- چگونه سه سطح نگاشت شناختی می‌توانند جهان متن خیام را ترسیم کنند؟ 3- چگونه با رویکرد شعرشناسی می‌توان به تعیین محدودیت‌های تفسیرهای چندگانه و بازشناسی متن منسوب از متن اصلی رسید؟ بررسی جهان متن با این رویکرد می‌تواند ابزاری برای تحلیل متن ارائه دهد که نظریة ادبی فاقد آن است.

کلیدواژه‌ها

جهان متن؛ زبان‌شناسی شناختی؛ نگاشت؛ تفسیر