سنجش امنیت غذایی و تعیین کننده های آن در مناطق روستایی(نمونۀ موردی: کشاورزان بخش مرکزی شهرستان روانسر، استان کرمانشاه)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 11، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 27، اسفند 1395، صفحه 225-246   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v14i2.63833

نویسندگان

داود جمینی^{* 1}؛ عباس امینی¹؛ حامد قادرمرزی²؛ جعفر توکلی³

¹دانشگاه اصفهان

²دانشگاه کردستان

³دانشگاه رازی

چکیده

اهداف: هدف اصلی از پژوهش حاضر سنجش وضعیت امنیت غذایی و تبیین عوامل مؤثّر بر آن در بین کشاورزان کشور است که به‌صورت موردی در بخش مرکزی شهرستان روانسر انجام شده است.
روش: پژوهش کاربردی حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی تدوین گردیده است که در آن ابزار اصلی جهت گردآوری داده‌ها، ترکیبی از پرسش‌نامه‌های استاندارد امنیت غذایی وزارت کشاورزی آمریکا و پرسش‌نامۀ محقّق‌ساخته بوده است.
یافته‌ها/نتایج: یافته‌های پژوهش نشان داد 1/21 درصد افراد موردمطالعه دارای امنیت غذایی و 9/78 درصد، در حال تجربۀ درجات مختلف ناامنی غذایی(بدون گرسنگی، با گرسنگی متوسّط و با گرسنگی شدید) هستند. نتایج رگرسیون چندمتغیّره نشان داد 4/75 درصد از واریانس متغیّر وابستۀ پژوهش، به‌واسطۀ اثرات متغیّرهای مستقل پژوهش تبیین شده است که این متغیّرها به‌ترتیب اهمّیت عبارت‌اند از: کیفیت زمین، دسترسی به اعتبارات، مالکیت منابع سرمایه‌ای، پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی، بُعد خانوار و پیشامدهای اقتضایی. دراین‌میان دو متغیّر بُعد خانوار و پیشامدهای اقتضائی، به‌ترتیب با ضرایب 143/0- و 135/0- دارای اثر منفی بر امنیت غذایی کشاورزان بوده‌اند.
نتیجه‌گیری: امنیت غذایی در میان تولیدکنندگان اصلی مواد غذایی کشور (کشاورزان) در وضعیت بحرانی قرار دارد و درراستای رفع این محدودیت، توجّه به تعیین‌کننده‌های شناسایی‌شده در پژوهش حاضر، از ضروریات می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

امنیت غذایی؛ مناطق روستایی؛ کشاورزان؛ شهرستان روانسر

مراجع

1. اصغریان دستنایی، ا.؛ کرمی، ع.؛ و کشاورز، م. (1392). تعیین‌کننده‌های امنیت غذایی خانوارهای روستایی. اقتصاد کشاورزی، 7 (1)، 87ـ 109

2. جعفری ثانی، م؛ بخشوده، م. (1387). بررسی توزیع مکانی فقر و ناامنی غذایی خانوارهای شهری و روستایی به تفکیک استانی در ایران. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 16(61)، 103ـ 123

3. حسینی، س. ص.؛ پاکروان، م. ر.؛ و اتقایی، م. (1392). اثر حمایت از بخش کشاورزی بر امنیت غذایی در ایران. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 44(4)، 533ـ 544

4. رامش، ط.؛ درستی مطلق، ا.ر؛ و عبداللهی، م. (1388). شیوع ناامنی غذایی در خانوارهای شهر شیراز و ارتباط برخی عوامل اقتصادی ـ اجتماعی و جمعیتی با آن در سال 1387. مجلّۀ علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، 4(4)، 53ـ 64

5. سعدی، ح.ا.؛ مؤدب، ه. (1392). سنجش میزان امنیت غذایی زنان سرپرست خانوار و عوامل مؤثّر بر آن(مطالعۀ موردی: شهرستان رزن). نشریۀ زن در توسعه و سیاست، 11(3)، 411ـ 426

6. سواری، م.؛ شعبانعلی فمی، ح.؛ و دانشور عامری، ژ. (1393). امنیت غذایی و عوامل مؤثّر بر آن در جامعة روستایی شهرستان دیواندره. پژوهش‌های روستایی، 5(2)، 313ـ 332

7. صفرپور، م.؛ درستی مطلق، ا.ر.؛ حسینی، س.م.؛ رنجبر، ف.؛ دانشی، م.؛ عزیزی، س.؛ و کاشانی، آ. (1392). شیوع و پیامدهای ناامنی غذایی و ارتباط آن با برخی عوامل اجتماعی ـ اقتصادی. مجلّۀ دانش و تندرستی، 8(4)، 193ـ 198

8. صفرخانلو، ا.؛ محمدی‌نژاد، ا. (1390). بررسی اثر ضایعات نان بر خط فقر و شاخص امنیت غذایی خانوارهای شهری و روستایی ایران طی سال‌های 1386ـ 1380. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 19(75)، 53ـ 77

9. مهرابی بشرآبادی، ح؛ و اوحدی، ع. (1393). بررسی عوامل مؤثّر بر امنیت غذایی در ایران. اقتصاد کشاورزی. ویژه‌نامه، 111ـ 121

10. Amankwah, K. (2013). Enhancing food security in Northern Ghana through smallholder small ruminant production and marketing (Unpublished doctoral dissertation). Wageningen University, Ghana

11. Anderman, T. L., Remans, R., Wood, S., DeRosa, K., & DeFries, R. (2014). Synergies and tradeoffs between cash crop production and food security: A case study in rural Ghana. Food Security, 6(4), 541-554

12. Bashir, M. K., Schilizzi, S., & Pandit, R. (2012). The determinants of rural household food security in Punjab, Pakistan: An econometric analysis. Retrieved from https://ideas.repec.org/p/ags/uwauwp/122526.html

13. Bedeke, S. B. (2012). Food insecurity and copping strategies: A perspective from Kersa district, East Hararghe Ethiopia. Food Science and Quality Management, 5(3), 19-27

14. Bickel, G., Nord, M., Price, C., Hamilton, W., & Cook, J. (2000). Guide to measuring household food security. Retrieved from https:// www.fns.usda.gov/ guide-measuring-household-food-security-revised-2000

15. Coates, J., Swindale, A., & Bilinsky, P. (2007). Household Food Insecurity Access Scale (HFIAS) for measurement of food access: Indicator guide version Retrieved from https:// www.fantaproject.org/ monitoring -and -evaluation/ household -food -insecurity- access -scale- hfias

16. Cohen, B. (2002). Community food security assessment toolkit. Retrieved from https://www.ers.usda.gov/publications/pub-details/?pubid=43179

17. Diagne, R. (2013). Food security and agricultural liberalization (Unpublished doctoral dissertation). University Nice Sophia Antipolis, France

18. Food and Agriculture Organization (2010). The state of food insecurity in the world: Addressing food insecurity in protracted crisis. Retrieved from http://www.fao.org/docrep/013/i1683e/i1683e00.htm

19. Galie, A., Mulema, A., Benard, M. A. M., Onzere, S. N., & Colverson, K. E. (2015). Exploring gender perceptions of resource ownership and their implications for food security among rural livestock owners in Tanzania, Ethiopia, and Nicaragua. Agriculture and Food Security, 4(3), 1-14

20. Kimetrica International Limited (2009). Food security guidelines. Retrieved from http:// www.globalbioenergy.org/ uploads/ media/ 1209__ RSB_-_Food_security_guidelines.pdf

21. Msangi, J. P. (2014). Food security among small-scale agricultural producers in southern Africa. Switzerland: Springer Publishing

22. Nord, M., Coleman-Jensen, A., Andrews, M., & Carlson, S. (2010). Household food security in the United States 2009. Retrieved from https:// www. ers. usda.gov/ publications/ pub-details/ ?pubid=44778

23. Sinyolo, S., Mudhara, M., & Wale, E. (2014). Water security and rural household food security: Empirical evidence from the Mzinyathi district in South Africa. Food Security, 6(3), 483-499

24. Siyoum, A. D. (2012). Broken promises food security interventions and rural livelihoods in Ethiopia (Unpublished doctoral dissertation). Wageningen University, Ghana