تأثیر ادغام روستاها و مهاجرت معکوس در توسعۀ شهر جدید بینالود

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 2، دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 28، بهار و تابستان 1396، صفحه 25-50  

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v15i1.35272

نویسندگان

محمد اجزاء شکوهی¹؛ حمیدرضا وارثی²؛ محمد قنبری ¹؛ رضا صمدی¹

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه اصفهان

چکیده

اهداف: هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر ادغام روستاها و مهاجرت معکوس در توسعۀ شهر جدید بینالود و نیز تأثیرات این اقدام بر این دو روستا می‌باشد.
روش: روش پژوهش به‌کارگرفته‌شده در این مقاله «توصیفی ـ تحلیلی» می‌باشد و جهت ترسیم نقشه، از نرم‌افزار Arc GIS و برای تحلیل پرسش‌نامه‌ها از نرم‌افزار PAWS و آزمون‌هایی مثل کروسکال-والیس استفاده شده است.
یافته‌ها: جمعیت شهر جدید بینالود در سال 1390 برابر با 5220 نفر بوده است که اغلب این جمعیت مربوط به ادغام روستاهای اوارشک و فخرداود در این شهر جدید است. ساخت شهر جدید بینالود در محدودۀ فعلی، باعث افزایش قیمت زمین و شکل‌گیری فرایند مهاجرت معکوس در این دو روستا گردیده است.
نتیجه‌گیری: پس از بررسی‌های اوّلیه مشخّص گردید که تعداد 54 خانوار از ساکنان شهر جدید بینالود که از ساکنان روستاهای اوارشک و فخرداود بوده‌اند و جمعیت 205 نفری را تشکیل می‌دهند، جزو مهاجرین معکوس به‌شمار می‌آیند. مکان سکونت قبلی اغلب این افراد، شهر مشهد بوده است و انگیزۀ اصلی آنها برای مهاجرت به مکان قبلی سکونتشان و بازگشت دوباره به بینالود، اشتغال بوده است. در بررسی وضعیت اقتصادی این افراد قبل و بعد از مهاجرت به بینالود، مشخّص گردید که وضعیت اقتصادی آنها بعد از بازگشت به بینالود نسبت به قبل بهتر شده است. علاوه بر این، وضعیت مسکن اغلب این افراد هم نسبت به قبل بسیار بهبود یافته است و مالک مسکن شده‌اند. همچنین میزان رضایت این افراد از وضع زندگی خود در شهر جدید بینالود نسبت به مکان قبلی سکونتشان، در حد بالایی قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

مهاجرت معکوس؛ جمعیت؛ وضعیت اقتصادی؛ روستا؛ شهر جدید بینالود

مراجع

1. آتش، ف. (1382). شهر‌های جدید و آیندۀ شهرنشینی در ایران. ترجمه و تلخیص: حسین حاتمی‏نژاد و ریحانه هاشمی. مجلّۀ شهرداری‌ها، 5(57)، 15ـ23.

2. اجزاء‌شکوهی، م. (1381). یک مدل توسعه‌ای برای شهرهای جدید: تجربۀ شهرهای جدید انگلستان. فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، 17(65)، 95ـ115.

3. احمدیان، م. ع؛ و قاسمی، م. (1392). تحلیلی بر ادغام آبادی‌ها در ساختار کالبدی ـ فضایی شهرها(نمونۀ موردی: مشهد مقدّس). مجلّۀ پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، 2 (3)، 143ـ168.

4. بیک‌محمّدی، ح.؛ مختاری ملک‌آبادی، ر. (1382). تحلیلی جغرافیایی بر روند مهاجرت در استان خوزستان. مجلّۀ جغرافیا و توسعه، 1(2)، 21ـ36.

5. جمشیدی‌ها، غ. ر؛ و علی‌بابائی، ی. (1381). بررسی عوامل مؤثّر بر بازگشت مهاجرین افغانی با تکیه بر ساکنین شهرک گلشهر مشهد. فصلنامۀ علوم اجتماعی، 10(20)، 71ـ90.

6. جوان، ج. (1390). جغرافیای جمعیت ایران. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

7. خانۀ بهداشت روستای اوارشک و فخرداوود. (1390). شهر جدید بینالود.

8. داداشی، م. ر. (1384). بررسی عوامل تحقّق‌پذیری و شکل‌گیری خدمات در شهرهای جدید: مجموعۀ خلاصه مقالات همایش بین‌المللی شهرهای جدید. تهران: انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.

9. زیاری، ک.؛ مهدنژاد، ح.؛ و پرهیز، ف. (1388). مبانی و تکنیک‌های برنامه‌ریزی شهری. چابهار: انتشارات دانشگاه بین‌المللی چابهار.

10. شیخی، م. ت. (1369). جامعه‌شناسی جهان سوم. تهران: انتشارات اشراقی.

11. فیروزنیا، ق.؛ موسی‌کاظمی، س. م؛ و صادقی طاهری، ا. (1390). مطالعۀ تأثیر ادغام روستا در شهر نمونه: روستاهای ادغامی در شهر کاشان. مجلّۀ جغرافیا و توسعه، 9(25)، 79ـ96.

12. قنبری، محمّد. (1390). ارزیابی عملکرد شهر جدید بینالود. (پایان‌نامۀ منتشرنشدة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری). دانشکدۀ علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان.

13. کامیار، غ. ر. (1387). حقوق شهری و شهرسازی. چاپ سوم. تهران: انتشارات مجد.

14. مجتهدزاده، غ. ح. (1383). برنامه‌ریزی شهری در ایران. چاپ پنجم. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

15. مشفق، م. (1383). برآورد شاخص‌های توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی مناطق روستایی استان‌های ایران و بررسی تاثیر آنها بر مهاجرت‌های روستایی در دهۀ 1375ـ1365. مجموعه مقالات نخستین همایش انجمن جمعیت‌شناسی ایران (بهمن 1381). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 293ـ320.

16. مصاحبه با ساکنین و شورای روستاهای اوارشک و فخرداود و بنگاه‌های املاک. (1393).

17. معاونت برنامه‌ریزی و توسعۀ شهرداری مشهد. (1393). آمارنامۀ سال 1392 شهر مشهد. مشهد: انتشارات معاونت برنامه‌ریزی و توسعۀ شهرداری مشهد.

18. مهندسین مشاور آسمان نقشینه. (1386). خلاصۀ گزارش طرح تفصیلی شهر جدید بینالود. شهر جدید بینالود.

19. مهندسین مشاور امکو ایران. (1383). طرح توسعه و عمران شهر جدید بینالود. جلد اوّل، شرکت عمران شهر جدید بینالود؛ شهر جدید بینالود.

20. مهندسین مشاور مهرازان. (1383). طراحی باغ ایرانی در شهر جدید بینالود. شهر جدید بینالود.

21. نقدی، ا. (1383). تحوّلات شهر و شهرنشینی در ایران. مجموعه مقالات نخستین همایش انجمن جمعیت-شناسی ایران(بهمن 1381). تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 323ـ342.

22. نگهبان مروی، م. (1381). شهرهای جدید و نقش آنها در تمرکززدایی از مادرشهرها مورد: شهر جدید گلبهار(پایان‌نامۀ منتشرنشدة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری). دانشکدۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دانشگاه سیستان‌و‌بلوچستان، زاهدان.

23. واحد املاک شرکت عمران شهر جدید بینالود. (1393). قیمت کارشناسی زمین‌های شهر جدید بینالود. شهر جدید بینالود: انتشارات شرکت عمران شهر جدید بینالود.

24. وارثی، ح. ر. (1382). جایگاه شهر‌های جدید ایران در نظام شهرسازی. نشریۀ سپهر، 47(12)، 19ـ24.

25. وارثی، ح. ر؛ اذانی، م؛ و حاجی‌نسب، ح. (1387). تحلیلی از وضعیت شهر جدید رامشار با توجّه به عدم جمعیت‌پذیری، مجلّۀ پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 32(4)، 47ـ68.

26. وارثی، ح. م؛ قنبری، م. (1393). برنامه‌ریزی شهرهای جدید از تئوری تا عمل(با تأکید بر ایران). مشهد: انتشارات رحیمی‌نژاد.

27. Atash, F., & Shirazi Beheshtihia, Y. S. (1998). New towns and their practical challenges: The experience of Poulad Shahr in Iran. Habitat, 22(1), 1-13.

28. B Leonard, J. (1998, September). New town and the developing world: A viable policy? Paper presented at the International Conference of Urban Development and New Towns, Isfahan University, Isfahan.

29. Cho-Yam Lau, J. (2011). Spatial mismatch and the affordability of public transport for the poor in Singapore’s new town. Cites, 28, 230-237.

30. Eddie, H., & Manfred, L. (2005). A study of commuting patterns of new town residence in Hong Kong. Habitat, 29, 421-437.

31. Madanipour, A. (2005, June). Why do we build a new town? Expression of British and Iran. Proceedings of the International Conference of New Towns, Tehran, Iran, 64-78.

32. Ziari, K. (2006). The planning and function of new towns in Iran. Cities, 6(23), 410-423.