تحلیل ناامنی نشانه‌ای در رمان «لیلة الملیار» از غادة السمان

زبان و ادبیات عربی

مقاله 7، دوره 10، شماره 18، بهمن 1397، صفحه 167-191   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jall.v10i18.68954

نویسندگان

زهره قربانی مادوانی^* ؛ مینا عربی

دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

هر فرد از جامعه با تولید رمزگان نشانه‌ای خاص خود، ضمن نمایش پایبندی به مجموعه‌ای از هنجارها و تعلق خود به طبقه خاصی از اجتماع، احساس امنیت یا عدم امنیت خود را به تصویر کشیده و به تناسب امر واکنش‌های متفاوتی را بروز می‌دهد. نشانه‌شناسی اجتماعی یکی از رویکردهای پژوهشی است که به بررسی این هنجارها و رمزگان نشانه‌ای می‌پردازد. بر اساس این پژوهش که به شیوه توصیفی – تحلیلی انجام گرفته، جلوه‌هایی از ناامنی نشانه‌ای را می‌توان به‌وضوح در رمان «لیلة الملیار» ملاحظه کرد. در این رمان تقابل فرهنگی بین شخصیت‌ها و بازتاب آن در رفتارهای آنان موجب روی آوردن هر یک از این شخصیت‌ها به واکنش‌هایی چون خاموشی، بیش تصحیحی، تلافی، و پدیده‌های متفاوتی چون تقلید، همانندسازی به عنوان واکنش مقابله با هنجارهای متضاد شده است. برخی شخصیت‌های رمان از این تقابل در جهت سازندگی خود بهره جسته و خود را از حالت ناامنی خارج کرده‌اند، برخی در فرهنگ جامعه دوم غرق شده، و بعضاً به بیراهه رفته و خود را به نابودی کشانده‌اند. عده‌ای نیز حقارت و غربت روز افزون را تاب نیاورده و در پی احساس عدم تعلق به جامعه مسلط، به کشورشان باز گشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

غادة السمان؛ لیلة الملیار؛ نشانه شناسی اجتماعی؛ ناامنی نشانه ای

مراجع

1. پاکتچی، احمد. (1391ش). «سطوح ناامنی نشانه‌ای وتنظیم فاصله در ارتباط، پیجویی الگو در حکایت‌هایی از گلستان سعدی». در نامه نقد، مجموعه مقالات دومین همایش ملی نقد ادبی. به کوشش دکتر حمیدرضا شعیری. تهران: خانه کتاب.

2. ساسانی، فرهاد. (1389). معناکاوی به سوی نشانه‌شناسی اجتماعی. تهران: علم.

3. کالوه، لویی-ژان. (1379ش). درآمدی بر زبان‌شناسی اجتماعی. ترجمه محمد جعفر پوینده. تهران: انتشارات نقش جهان.

4. مهاجر، مهران، نبوی، محمد. (1376). به سوی زبان‌شناسی شعر رهیافتی نقش گرا. تهران: نشر مرکز.

منابع انگلیسی

1. Klenkenberg.Jean.Marie. (1996). precis de semiotique generale.Bruxelles.De Boeck and Larcier

مجلات

1. احمدی ملایری، یدالله؛ آقاجانی، سمیه. (1392ش). «تنهایی روشنفکر در رمان‌های غادة السمّان وغزاله علیزاده». ادب عربی. شماره 1. سال 5، صص 1-18.

2. بابک معین، مرتضی. (1389ش). «نشانه‌شناسی اجتماعی و پدیده‌های امنیت وعدم امنیت نشانه‌ای». فصلنامه اندیشه‌های ادبی. پاییز، شماره 5، صص135-154.

3. عماش، أحمد کاظم. (2011م). «جهود هالیدای فی الاتجاه الوظیفی» جامعة بابل: کلیة الدراسات القرآنیة، صص1-13.

سایت‌های اینترنتی

1. الموقع الرسمی للکاتبة السوریة غادة السمان. http://ghadaalsaman.com/