ارزیابی و تحلیل فضایی وضعیت کالبدی مسکن محلاّت شهری پیرانشهر

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 3، دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 28، شهریور 1396، صفحه 51-76   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v15i1.38366

نویسندگان

مجتبی رفیعیان¹؛ عیسی ابراهیم زاده²؛ سید احمد حسینی^{* 3}؛ دیمن کاشفی دوست²

¹دانشگاه تربیت مدرس

²دانشگاه سیستان وبلوچستان

³دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

اهداف: شهر باید به‌گونه‌ای باشد که نیازهای جمعیتی را پاسخ‌گو باشد. براین‌اساس در مقولۀ مسکن به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین نیازهای زندگی انسان، این امر باید به‌گونه‌ای تدوین گردد که افراد با کمترین شکاف و اعتراض نسبت به استحقاق حقوق خود مواجه باشند. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و تحلیل فضایی وضعیت کالبدی مسکن محلاّت شهری پیرانشهر صورت گرفته است.
روش تحقیق: نوع تحقیق در این پژوهش «کاربردی ـ توسعه‌ای» و روش بررسی «توصیفی ـ تحلیلی» است. جامعۀ آماری محلاّت شهر پیرانشهر در سال 1391 می‌باشد. شاخص‌های موردبررسی شامل 5 دستۀ اصلی قدمت بنا، کیفیت ابنیه، ریزدانگی واحدهای مسکونی، تعداد طبقات و مصالح می‌باشد. جهت تجزیه‌وتحلیل اطّلاعات مذکور، از مدل Fuzzy TOPSIS و ANP استفاده گردید.
یافته‌ها و نتایج: نتایج حاصل از تحلیل‌های انجام‌شده، نشان می‌دهد که 7/26 درصد از محلاّت شهر دارای تعداد طبقات با کیفیت مطلوب، 3/33 درصد با کیفیت متوسّط و 40 درصد دارای کیفیت نامناسب می‌باشند.
نتیجه‌گیری: یافته‌های به‌دست‌آمده حاکی از آن است که بیشتر محلاّت در بخش جنوبی شهر به‌لحاظ شاخص‌های کلّی مسکن، در وضعیت مناسبی نمی‌باشند. این خود نشان‌دهندۀ نوعی بی‌عدالتی فضایی می‌باشد. امید است هرچه سریع‌تر درجهت بهبود کلّی وضعیت مسکن این منطقه، به‌خصوص نواحی محروم و بهبود کیفیت زندگی اقدامات لازم انجام شود.

کلیدواژه‌ها

وضعیت کالبدی مسکن؛ تحلیل فضایی؛ پیرانشهر؛ تحلیل شبکه؛ Fuzzy TOPSIS

مراجع

1. بهزادنسب، ج. (۱۳۷۳). مسکن روستایی در ایران: مجموعه مقالات سمینار توسعۀ مسکن در ایران. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.

2. پرهیز، ف.؛ صمام‌شریعت، ج.؛ و زیاری، ک.(1391). تحلیلی بر وضعیت مسکن در استان لرستان با استفاده از مدل تحلیل عاملی(تاکسنومی عددی و ویلیامسون). فصلنامۀ برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 8 (2)، 29ـ42.

3. پوردیهمی، ش.؛ نورتقانی، ع.(1392). هویت و مسکن بررسی سازوکار تعامل هویت ساکنین و محیط مسکونی. فصلنامۀ مسکن و محیط روستا، 141 (32)، 3ـ18.

4. توفیق، ف. (۱۳۸۲). برنامه‌ریزی مسکن: مجموعه مقالات آموزشی برنامه‌ریزی مسکن. تهران: سازمان ملّی زمین و مسکن.

5. حکمت‌نیا، ح.؛ انصاری، ژ. (1391). برنامه‌ریزی مسکن شهر میبد با رویکرد توسعۀ پایدار. پژوهش-های جغرافیای انسانی، 79(1)، 173ـ190.

6. حیدرآبادی، ا. (۱۳۸۰). بررسی تأثیر جمعیت بر شاخص‌های مسکن، (پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد جمعیت شناسی)، داشکاه تهران، ایران. تهران.

7. درکوش، س. (1386). در آمدی به اقتصاد شهری. چاپ چهارم. مرکز نشر دانشگاهی.

8. دژکام، ل. (۱۳۷۳). دولت و مسئلۀ مسکن: مجموعه مقالات سمینار توسعۀ مسکن ایران. جلد ۱. چاپ اوّل. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی، 253-264.

9. رفیعی، م؛ چگنی، ع. (1374). شاخص‌های بین‌المللی مسکن. اقتصاد مسکن، 15(15)، 19ـ38.

10. روستایی، ش؛ احدنژاد، م.؛ اصغری زمانی، ا.؛ و زنگنه، ع. (1391). بررسی شاخص‌های کالبدی ـ اجتماعی مسکن در تعیین بلوک‌های فقیرنشین با استفاده از مدل تحلیل عاملی (مطالعۀ موردی: شهر کرمانشاه). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 44(81)، 141ـ156.

11. زیاری، ک.؛ قرخلو، م.؛ و بابانژاد طهری، ج. (1389). مقایسۀ تطبیقی شاخص‌های کمّی و کیفی مسکن شهر بابل با نقاط شهری کشور با تأکید بر شهر سالم. فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، 97(2)، 83ـ116.

12. زیاری، ک.؛ پرهیزگار، ف.؛ مهدنژاد، ح.؛ و اشتری، ح. (1388). ارزیابی مسکن گروهای درآمدی (نمونۀ موردی: استان لرستان). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 42(74)، 1ـ21.

13. ستّارزاده، د. ( ۱۳۸۵). بررسی جمعیت شناختی وضعیت مسکن در ایران به تفکیک استان‌ها، (پایان-نامه کارشناسی ارشد جمعیت‌شناسی)، دانشگاه تهران، ایران.

14. سرتیپی‌پور، م. (1385). شاخص‌های معماری مسکن روستایی در ایران. نشریۀ هنرهای زیبا، 22(22)، 43ـ53.

15. عزیزی، م. (1382). جایگاه شاخص‌های مسکن در فرایند برنامه‌ریزی مسکن. مجلّۀ هنرهای زیبا، 17(17)، 31-42،

16. عزیزی، م. (1384). تحلیلی بر جایگاه و دگرگونی شاخص‌های مسکن شهری در ایران. مجلّۀ هنرهای زیبا، 23(23)، 25ـ34.

17. فقهی فرهمند، ن. (1388). اولویت‌های اقتصادی و اجتماعی عوامل کلیدی کیفی مسکن. مجلّۀ دانش و توسعه، ۲۶(16)، 170ـ189.

18. فنّی، ز.؛ دویران، ا. (1387). تأمّلاتی در مسائل زمین و مسکن. نشریۀ شهر نگار، 50، 9ـ22.

19. محمّدی لرد، ع. (1388). فرایندهای تحلیل شبکه-ای ANP و تحلیل سلسله‌مراتبی AHP. تهران: انتشارات البرز فرادانش.

20. مدیری، م.؛ حسینی، س. ا. (1393). ارزیابی کمّی و کیفی مسکن شهری رویکردی جهت دستیابی به عدالت اجتماعی (نمونۀ موردی: مناطق شهری استان خراسان رضوی). نگرش‌های نو در جغرافیای شهری، 12(5)، 127ـ148.

21. ملکی، س. (1383). بررسی نقش شاخص‌های اجتماعی در برنامه‌ریزی توسعۀ مسکن (شهر ایلام). فصلنامۀ مسکن و انقلاب، 104(3)، 57ـ74.

22. ولی_زاده، ب. (1380). برآورد تقاضای مسکن در مناطق شهری آذربایجان شرقی، (پایانامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری)، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، ایران.

23. Chang, Y. H., Yeh, C. H. (2002). A survey analysis of service quality for domestic airlines. European Journal of Operational Research, 139, 166-177.

24. Dumreicher, H., & Kolb, B. (2008). Place as a social space: Fields of encounter relating to the local sustainability process. Journal of Environmental Management, 87, 317–328.

25. Garcia, M., Javier, F. O., Jeronimo, A. B., Pablo, Ar. B., & Rocio P. B. (2008). Farmland appraisal based on the analytic network process. Journal of Global Optimization, 42, 143-155.

26. Gay, W. (1987). Fire station location: Analysis and technology. Washington, D. C: International City Management Association (MIS Report).

27. Hewitt, W. E. (1998). The role of inter-national municipal cooperation in housing the developing world's urban poor: The Toronto–São Paulo example. Habitat International, 22 (4), 422-439.

28. Knapp, E. (1982). Housing problems in Third world. university of Stuttgart, Germany: Aufl publication.

29. Mills, G., Gubits, D., Larry, O., Long, D.,Feins, J., Kaul, B., … & Jones, A. (2006). Effects of housing vouchers on welfare families.Cambridge, MA: Abt Associates Inc.

30. Ozorhon, B., Dikmen, I., & Birgonul, M. T. (2007). Using analytic network process for performance measurement in construction. Journal of Management in Engineering, 23(3), 156–163.

31. Promentilla, M. A. B., Furuichi, T., Ishii, K., & Tanikawa, N. (2006). Evaluation of remedial countermeasures using the analytic network process. Waste Management, 26, 1410–1421.

32. Saaty, T. L. (1999).Fundamentals of the analytic network process. In Proceedings of International Symposium on AnalyticalHierarchy Process, Japan: Kobe.

33. Wang, Y. J. (2008). Applying FMCDM to evaluate financial performance of domestic airlines in Taiwan. Expert Systems with Applications, 34, 1837–1845.

34. Winston, M., & Pareja, E. (2008). Sustainable housing in the urban context: International sustainable development indicator sets and housing. Social Indicators Research, 87) 2(, 211-221.

35. Zadeh, L. A (1965). Fuzzy sets. Information and Control, 8, 338-353.