سنجش ردپای آب و تجارت آب مجازی در بخش‌های اقتصادی استان یزد با استفاده از رویکرد داده-ستانده

آب و توسعه پایدار

مقاله 3، دوره 6، شماره 3 - شماره پیاپی 14، اسفند 1398، صفحه 11-18   

نوع مقاله: مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v6i3.75122

نویسندگان

زهرا نصراللهی¹؛ مهران زارعی^{* 2}؛ سمیرا رایگا¹

¹یزد

²دانشگاه یزد

چکیده

امروزه محققان تاکید دارند راهکار حل مساله کمبود آب، افزایش عرضه نمی‌‏باشد بلکه مدیریت تقاضا است. در سال‌های اخیر دو مفهوم آب مجازی و ردپای آب مطرح و به شدت مورد توجه محققان و سیاست‌گذاران حوزه آب قرار گرفته است. بسیاری بر این اعتقاد هستند که ایده واردات آب مجازی می‌تواند به‏‌عنوان راهکاری برای حل مساله کم‌آبی مورد توجه سیاست‌گذاران قرار گیرد. براین‏اساس، هدف پژوهش حاضر سنجش تجارت (واردات و صادرات) آب مجازی و میزان ردپای آب در بخش‌های اقتصادی استان یزد است. برای این کار از مدل داده-ستانده (جدول سال 1390) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد کل ردپای آب استان یزد در سال 1390 حدود 1538/8 میلیون‌مترمکعب بوده که حدود نیمی از آن خارجی (خارح از استان) است و 65/3 درصد از آن مربوط به بخش کشاورزی است. همچنین استان یزد در این سال حدود 782/4 میلیون‌مترمکعب واردات و 442/7 میلیون‌مترمکعب صادرات آب مجازی داشته است، بنابراین خالص واردات آب مجازی این استان حدود 339/7 میلیون‌مترمکعب است. بخش «صنایع مواد غذایی، آشامیدنی و دخانیات» بزرگترین واردکننده خالص و بخش «معدن» بزرگترین صادرکننده خالص آب مجازی این استان هستند.

کلیدواژه‌ها

ردپای آب؛ آب مجازی؛ استان یزد؛ بخش‌های اقتصادی

مراجع

تفضلی، ح. 1392. سنجش ردپای آب در بخش‌های مختلف اقتصاد ایران با استفاده از رویکرد داده-ستانده. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد. دانشگاه علامه طباطبایی. 1392.

تهامی‏پور زرندی، م.، دشتبان فاروجی، س.، جواهردهی، س. 1396. ارزیابی تجارت محصولات صنعتی ایران با کشورهای مختلف از دیدگاه آب مجازی. نشریه علمی-پژوهشی اقتصاد و الگو سازی، 8(30): 143-187.

جهانگرد، ا. 1393. تحلیل‌های داده-ستانده: فناوری، برنامه‌ریزی و توسعه (با مقدمه‌ای از دکتر فیروز توفیق). تهران: نشر آماره، چاپ اول.

زارعی، م. 1395. سنجش و بررسی مصرف آب در بخش‌های اقتصادی ایران و استان یزد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری. دانشگاه یزد. 1395.

صادقی، س.ک.، کریمی تکانلو، ز.، متفکرآزاد، م.ع.، اصغرپور قورچی، ح. و اندایش، ی. 1393. سنجش ردپای آب بخش‌های اقتصادی در ایران با رهیافت ماتریس حسابداری اجتماعی (SAM). فصلنامه اقتصاد مقداری. 11(3): 81-111.

نصراللهی، ز. و زارعی، م. 1396. معرفی و ارزیابی روش سهم مکانی خاص صنعتی فلگ (SFLQ) در منطقه‌ای‌سازی جداول داده-ستانده ملی: مطالعه موردی استان یزد 1390. پژوهش‏های اقتصاد و توسعه منطقه‏ای. 24(13): 112-140.

Allan J.A. 1993. Fortunately there are substitutes for water otherwise our hydro-political futures would be impossible. Priorities for water resources allocation and management, 13(4): 13-26.

Banouei A.A., Banouei J., Zakeri Z. and Momeni. M. 2015. Using Input-output Model to Measure National Water Footprint in Iran. Business Perspectives, 14(2): 75-87.

Chapagain A. K. and Hoekstra A.Y. 2004. Water footprints of nations. Value of Water Research Report Series No. 16. Delft., The Netherlands: IHE.

Duarte R. and Yang H. 2011. Input–output and water: introduction to the special issue. Economic Systems Research, 23(4): 341-351.‏

Feng K., Chapagain A., Suh S., Pfister S. and Hubacek K. 2011. Comparison of bottom-up and top-down approaches to calculating the water footprints of nations. Economic Systems Research, 23(4): 371-385.‏

Hoekstra A.Y. and Hung P.Q. 2002. Virtual water trade: A quantification of virtual water flows between nations in relation to international crop trade, Value of Water Research Report Series No.11, Delft, The Netherlands: IHE.

Hoekstra A. Y. and Chapagain A. K. 2007. Water footprints of nations: water use by people as a function of their consumption pattern. Water resources management, 21(1): 35-48.‏

Miller R. E. and Blair P. D. 2009. Input-Output Analysis: Foundations and Extensions. Cambridge University Press.‏

Mubako S., Lahiri S.and Lant C. 2013. Input–output analysis of virtual water transfers: Case study of California and Illinois. Ecological Economics, 93: 230-238.‏

Zhang C and Anadon L. D. 2014. A multi-regional input–output analysis of domestic virtual water trade and provincial water footprint in China. Ecological Economics, 100: 159-172.‏

Zhang B., Chen Z. M., Zeng L., Qiao H.and Chen B. 2016. Demand-driven water withdrawals by Chinese industry: a multi-regional input-output analysis. Frontiers of Earth Science, 10(1): 13-28.‏

Zhao X., Chen B.and Yang, Z. F. 2009. National water footprint in an input–output framework- a case study of China 2002. Ecological Modelling, 220(2): 245-253.‏