تحلیل نظام تعرفه و ارزش اقتصادی آب در بخش صنعت ایران

آب و توسعه پایدار

مقاله 4، دوره 6، شماره 3 - شماره پیاپی 14، اسفند 1398، صفحه 19-30   

نوع مقاله: پژوهشی بنیادی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v6i3.76788

نویسندگان

مرتضی تهامی پور زرندی^{* 1}؛ علیرضا خزایی²؛ فتانه کولیوند²

¹دانشگاه شهید بهشتی

²شهید بهشتی

چکیده

محدودیت منابع آب در کشور ایران و مشکلات پیش‏روی تأمین منابع جدید آب موجب شد؛ به اهمیت این نهاده در تولید توجه بیشتری شود. این پژوهش با استفاده از روش پسماند و مبتنی بر تئوری اقتصاد رفاه به دنبال برآورد ارزش اقتصادی آب به‏‌عنوان مبنایی برای اصلاح نظام قیمت‏‌گذاری آب در مصارف صنعتی است. در این راستا از داده‏‌های صنایع بر اساس کدهای ISIC دو رقمی برای سال‏های 92-1383 استفاده شد. نتایج نشان داد که متوسط وزنی ارزش اقتصادی آب در طول دوره مورد بررسی به ازای هر متر مکعب آب، 87347 ریال است و فاصله معنی‏داری بین متوسط وزنی ارزش اقتصادی آب با متوسط وزنی تعرفه پرداختی برای آب در بخش صنعت وجود دارد. همچنین یافته‏‌های پژوهش نشان داد باتوجه‌‏به اختلاف بسیار زیاد بین ارزش اقتصادی آب و تعرفه پرداختی، این نسبت در طول زمان روند کاهشی داشته است. اما همچنان تعرفه‌‏های پرداختی توسط مصرف‏‌کنندگان بسیار ناچیز است. بر این اساس پیشنهاد می‏‌شود با اصلاح نظام قیمت‌‏گذاری این نهاده بر اساس نتایج به‌‏دست آمده به‏‌صورت پلکانی و با سیاست تبعیض قیمت بین صنایع، قیمت‏ها به مقادیر بهینه خود نزدیک‌تر شوند و همچنین با راه‏اندازی بازار آب، بهره‌‏وری مصرف آب در صنایع افزایش یابد.

کلیدواژه‌ها

اقتصاد منابع طبیعی؛ ارزش اقتصادی؛ قیمت گذاری؛ آب؛ صنعت

مراجع

آریان، ط.، تهامی پور.، م. و شاوردی، ع. ۱۳۹۱. برآورد ارزش اقتصادی آب مصرفی صنعتی کهگیلویه‏ و بویراحمد. هشتمین کنفرانس دوسالانه اقتصاد کشاورزی. دانشگاه شیراز، دانشکده کشاورزی، شیراز، ایران.

بی‌‏نام. 1393. گزارش طرح آمارگیری از کارگاه‏‌های صنعتی ١٠ نفر کارکن و بیشتر. مرکز آمار ایران.

تهامی‌‏پور زرندی، م. 1397. فصل اقتصاد. دنیای اقتصاد. مکانیسم‌های قیمت‏‌گذاری آب در مصارف شهری.

تهامی‏‌پور زرندی، م. و یزدانی، س. 1395. نقش ابزارهای اقتصادی در مدیریت یکپارچه منابع آب: مطالعه موردی نظام قیمت‌گذاری آب آبیاری در حوضه‌‏های آبریز غرب ایران. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، ۴۷(۳): 545-556.

تهامی‏پور زرندی، م. ۱۳۹۶. رویکردی برای مدیریت تقاضای آب در مصارف صنعتی ‌مطالعه موردی: صنایع تولید مواد شیمیایی. دوماهنامه علمی-پژوهشی آب و فاضلاب، ۲۸(۱): 73-84.

زمانی، ف. 1393. خلاصه وضعیت بحرانی منابع آبی کشور و لزوم به‌کارگیری مدیریت‏‌های کاربردی جهت مهار بحران آب. اولین کنفرانس ملی آب، انسان، زمین. آب منطقه مرکزی، اصفهان.

سجادی‏‌فر، ح.، پاکروح، ش.، قانع، ع.و فتحی،‌ ب. 1395. قیمت‏‌گذاری کارآمد آب شرب (‌مطالعه موردی شهر اراک). دوماهنامه علمی پژوهشی آب و فاضلاب، ۲۸ (۱):95-101.

شوریان، مجتبی. 2016. مدیریت جامع منابع آب. راهکار حل پایدار بحران آب. شبکه مطالعات سیاست‌گذاری عمومی. برگرفته از سایت:

http://npps.ir/ArticlePreview.aspx?id=61552

کیانی، غ. 1395. نقش بازار در تخصیص بهینه منابع آب و عوامل مؤثر بر کارایی بازار آب. آب و توسعه پایدار، ۳(۱): 93-102.

مظاهری، م. و عبدالمنافی، ن. 1396. بررسی بحران آب و پیامدهای آن در کشور، معاونت پژوهشی زیربنایی و امور تولیدی، دفتر مطالعات زیربنایی، مرکز پژوهش‌‏های مجلس شورای اسلامی.

AQUASTAT http://www.fao.org/nr/aquastat Update: November 2016.

Burek P., Satoh Y., Fischer G., Kahil M. T., Scherzer A., Tramberend S. and Hanasaki N. 2016. Water futures and solution: fast track initiative (final report). IIASA, Laxenburg, Austria

Ku S.J. and Yoo S.H. 2012. “Economic value of water in the Korean manufacturing industry.” Water Resource Management, 26: 81-88.

Linz T. and Tsegai D.W. 2009. Industrial Water Demand Analysis in the Middle Olifants Sub-Basin of South Africa: The Case of Mining (April 11, 2009). ZEF Discussion Paper No. 130. Available at SSRN. https://ssrn.com/abstract=1402646

Nahman A. and De Lange W. 2012. Valuing water for South African industries: A production function approach. Agricultural Economics Research, 5(2): 1-15.‏

Renzetti S and Dupont D. P. 2003. The value of water in manufacturing. CSERGE.‏

Rosegrant M. W., Cai X. and Cline S. A. 2002. World water and food to 2025: dealing with scarcity. Intl Food Policy Res Inst.

The United Nations World Water Development Report, 2014.

The United Nations World Water Development Report, 2018.

Wada Y., Flörke M., Hanasaki N., Eisner S., Fischer G., Tramberend S.and Burek. P. 2016. Modeling global water use for the 21st century: the Water Futures and Solutions (WFaS) initiative and its approaches, Geoscientific Model Development, 9: 175-222

Wang H. and Lall S. 2002. “Valuing water for Chinese industries: A marginal productivity analysis.” Applied Economics, 34: 759-765.

Water U.N. 2016. WWAP. United Nations World Water Assessment Program. Paris, France: The United Nations World Water Development Report.

Water U.N. 2018. UN World Water Development Report, Nature-based Solutions for Water. UNESCO.

Water, United Nations 2018. UN World Water Development Report, Nature-based Solutions for Water. UNESCO.

World Water Assessment Program (Nations Unies). 2015. the United Nations World Water Development Report. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.

Young R.A. 2005. Determining the economic value of water: Concepts and methods, Washington, DC, USA.