بررسی اثرات باقیماندة برخی از ‌علف‌کش‌‌های سولفونیل اوره و آریلوکسی‌فنوکسی‌پروپیونات‌های مورد استفاده درگندم درخاک بر رشد، گره‌زایی و تثبیت نیتروژن در ژنوتیپ‌های نخود

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 6، دوره 7، شماره 2، بهمن 1395، صفحه 95-108   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v7i2.44877

نویسندگان

رحیم بخش محمد نژاد^* ؛ ابراهیم ایزدی دربندی؛ مهدی راستگو؛ امیر لکزیان

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

پسماند علف‌کش‌ها در خاک از مهم‌ترین تبعات کاربرد علف‌کش‌ها می‌باشد که ضمن این‌که باعث آلودگی اکوسیستم خاک می‌شود، محدودیت تناوب زراعی و تداخل در چرخه زیستی خاک را نیز به‌دنبال خواهند داشت. به‌منظور بررسی تأثیر بقایای علف‌کش‌هایدیکلوفوپ‌متیل، فنوکساپروپ پی‌اتیل، سولفوسولفورون و مت‌سولفورن‌متیل+سولفوسولفورون که از پُرمصرف‌ترین علف‌کش‌های مورداستفاده در مزارع گندم کشور می‌باشند، در خاک بر رشد، گره‌زایی و تثبیت نیتروژن در نخود، آزمایشی گلخانه‌ای به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و در سه‌تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1392انجام شد.عوامل مورد‌بررسی شامل ژنوتیپ‌های نخود درسه‌سطح 950MCC (هاشم)،463MCC(آی‌ال‌سی‌482) و 362 MC(کاکا)، علف‌کش‌ها درچهار‌سطح (دیکلوفوپ‌متیل، فنوکساپروپ پی‌اتیل، سولفوسولفورون و مت‌سولفورن‌متیل+سولفوسولفورون) و بقایای علف‌کش‌ها در خاکدر هشت‌سطح(0، 5/2، 5، 10، 15، 20، 30 و 40‌درصد مقادیر توصیه‌شده علف‌کش‌ها) بودند. درابتدای مرحله زایشی گیاهان، زیست‌توده اندام هوایی، ریشه، گره، تعداد گره و مقدار نیتروژن کل آنها اندازه‌گیری شد.بر اساسنتایجحاصلازاینپژوهش،بقایایعلف‌کش‌هایخانوادهسولفونیل‌اوره و آریلوکسی‌فنوکسی‌پروپیونات‌هابه‌ترتیببیشترینوکمترینتأثیرمنفیرابررویصفاتمذکورداشتند.باافزایشباقیماندهبقایایعلف‌کش‌هایخانوادهسولفونیل‌اوره (سولفوسولفورون و مت‌سولفورن‌متیل+سولفوسولفورون)درخاک،تمامصفاتمورد‌بررسیژنوتیپ‌هاینخودبه‌شدتکاهشیافت. اما علف‌کش‌های خانواده آریلوکسی‌فنوکسی‌پروپیونات‌ها(علف‌کش‌هایدیکلوفوپ‌متیل، فنوکساپروپ‌پی‌اتیل) تأثیر متفاوتی بر صفات مذکور داشتند. علف‌کش دیکلوفوپ‌متیل تأثیر معنی‌داری بر صفات مورد‌مطالعه ژنوتیپ‌های نخود نداشت. حال این‌که بقایای علف‌کش فنوکساپروپ‌پی‌اتیل منجر به افزایش معنی‌دار رشد و تثبیت نیتروژن نخود شد. براساسشاخص ED50، در علف‌کش سولفوسولفورون کمترین ED50 (0025/0میلی‌گرم درکیلوگرم خاک) و بیشترین ED50 (0047/0میلی‌گرم درکیلوگرم خاک) برای زیست‌توده اندام‌های هوایی به‌ترتیب در ژنوتیپ‌های هاشم و آی‌ال‌سی‌482 مشاهده شد و در علف‌کش مت‌سولفورون‌متیل+سولفوسولفورن کمترینED50 (0057/0میلی‌گرم در کیلوگرم خاک) و بیشترینED50 (0837/0میلی‌گرم در کیلوگرم خاک) به‌ترتیب در ژنوتیپ‌های آی‌ال‌سی482‌ و کاکا مشاهده شد. به‌طور کلی نتایج این آزمایش نشان از تأثیر منفی و معنی‌دار بقایای علف‌کش‌های سولفوسولفورون و مت‌سولفورن‌متیل+سولفوسولفورون بر رشد نخود دارند. از سوی دیگر ژنوتیپ‌های نخود حساسیت متفاوتی به بقایای آنها در خاک دارند. با توجه به نتایج مذکور به‌نظر می‌رسد رعایت فاصله زمانی کاشت در تناوب گندم-‌نخود ضروری بوده و انتخاب ژنوتیپ‌های با حساسیت کمتر به بقایای علف‌کش‌های سولفوسولفورون و مت‌سولفورن‌متیل+سولفوسولفورون در مدیریت باقیمانده آنها در خاک مفید باشد.

واژه‌های کلیدی: دیکلوفوپ‌متیل، ژنوتیپ‌های نخود، فنوکساپروپ‌پی‌اتیل، سولفوسولفورون و مت‌سولفورن‌متیل+سولفوسولفورون

کلیدواژه‌ها

دیکلوفوپ‌متیل؛ ژنوتیپ‌های نخود؛ فنوکساپروپ‌پی‌اتیل؛ سولفوسولفورون و مت‌سولفورن‌متیل+سولفوسولفورون

مراجع

1. Alonso-prados, J.L., Hernadez-Sevillano, E., Llanos, S., Villarroya, M., and Garcia-Baudin, J.M. 2002. Effects ofsulfosulfuron soil residues on barley (Hordeum vulgare), sunflower (Helianthus annus) and common vetch (Vicia sativa). Crop Protection 21: 1061-1066.

2. Anderson, A. 2001. The effect of acetolactate synthase (ALS) inhibiting herbicides on the growth, yield and nitrogen fixation of select legumes. Ph.D. Thesis. Adelaide University, South Australia.

3. Anderson, A., Baldock, J.A., Rogers, S.L., Bellotti, W., and Gill, G. 2004. Influence of chlorsulfuron on Rhizobial growth, nodulationformation, and nitrogen fixation with chickpea. Australian Journal of Agricultural Research 55: 1059-1070.

4. Diao, J., Xu, P., Wang, P., Lu, Y., Lu, D., and Zhou, Z. 2010. Environmental behavior of the chiral aryloxyphenoxypropionate herbicide diclofop-methyl and diclofop: enantiomerization and enantioselective degradation in soil. Environmental Science and Technology 44(6): 2042-2047.

5. Drew, E., Vadakattua, G., and Lawrence, l. 2006. Herbicide limit nitrogen fixation ability farming ahead, Cropping Pulses 28-30.

6. Fox, J.E., Gulledge, J., Engelhaupt, E., Burow, M.E., and McLachlan, J.A. 2007. Pesticides reduce symbiotic efficiency of nitrogen-fixing rhizobia and host plants. Plant National Academy of Sciences of the USA (PNAS) 104: 10282-10287.

7. Friesen, G.H., and Wall, D.A.1991. Residual effect of CGA-131036 and chlorsulfuron on spring-snow rotational crops. Weed Science 39:280-283.

8. Global Agricultural Information Network. 2013. Report of assessments of commodity and trade issues made by USDA.

9. Guo, Z., Huang, F., and Xu, Z. 2008. Residue dynamics of 10% fenoxaprop-Pethyl + cyhalofop-butyl EC in rice. Journal of Ecological Rural Environment 24: 51-54.

10. Halloway, K.L., Kookana, R.S., Noy, D.M., Smith, J.G., and Wilhelm N. 2006. Crop damage caused by residual Acetolactate synthase herbicides in the soils of south-eastern Australia.Weed Research 46: 1323-1331.

11. Han, S., Ahn, B., and Moon, Y. 1998. Adsorption and movement of fenoxaprop-P-ethyl in soils. Korean Journal of Weed Science 18: 325-332.

12. Iswaran, V., andMarwah, T.S. 1980. Amodified rapid Kjeldahl method for determination of total nitrogen in agriculture and biological materials. Geobios 7: 281-282.

13. Izadi, E., RashedMohassel, M.H. Dehghan, M., and Mahmoodi, G. 2011. Evaluation of crops susceptibility to mesosulfuron+iodosolfuron (total) residual in soil. Journal of Plant Protection (Agricultural Science and Technology) 25: 194-202. (In Persian).

14. Izadi, E., RashedMohassel, M.H., Dehghan, V., and Mahmoodi, V. 2012. Evaluation of some of crops tolerance to herbicide residual of tribenuron methyl in soil. Journal of Plant Protection (Agricultural Science and Technology) 26: 362-369. (In Persian).

15. Jukanti, A.K., Gaur, P.M., Gowda, C.L.L. , and Chibbar, R.N. 2012. Nutritional quality and health benefits of chickpea (Cicerarietinum L.): a review. International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics (ICRISAT) 108: S11-S26.

16. Moyer, J.R., and Hamman, V. 2001. Factors affecting the toxicity of MON 37500 residues to following crop. Weed Technology 15: 42-47.

17. Peyvastegan, A., and Farahbakhsh, A. 2011. The residual effects of different doses of Atrazine, Alachlor and Foramsulfuron on the growth and physiology of rape seed (Brassica napus L.). World Academy of Science, Engineering, and Technology 5: 02-20.

18. Pour Azar, R., Zand, E., Baghestani, M.A., Mansoori, H., and Deihimfard, R. 2009. Response of some crops grown in rotation with wheat to the residues of sulfonylurea herbicides in Khuzestan province. Journal of Agroecology 1: 29-35. (In Persian).

19. Rogers, S., and Baldock, J. 2003. Herbicide link to low legume nitrogen fixation. Farming Ahead 134: 39-40.

20. Russel, M.H., Saladin, J.L., and Lichtner, I. 2002. Sulfonyrea herbicide. Pesticide Outlook. Royal Society of Chemistry 166-173.

21. Sanntin-montanya, I., Alonso-pradose, L., Villarroya, M., and Garcia-Baudin, J.M. 2006. Bioassay for determining sensitivity to sulfosulfuron on seven plant species. Journal of Environmental Science and Health 41: 781-793.

22. Singh, G., and Wright, D. 2002. In vitro studies on the effects of herbicides on the growth of rhizobia. Letters in Applied Microbiology 35: 12-16.

23. Smith, A.E., Grover, R., Cessna, A.J., Shewchuk, S.R., and Hunter, J.H. 1986. Fate of diclofop-methyl after application to a wheat field. Journal of Environmental Quality 15: 234-238.

24. Soleimanpoor Naghibi, Z. 2013. Study the effect of soil residues of sulfonylurea herbicides on growth, nodulation, and nitrogen fixation in chickpea (Cicer arietinum L). MSc. Thesis. University of Mashhad, Iran. PP. 98.

25. Strek, H.J. 2005. The science of DuPont’s soil residual herbicides in Canada. In: R.C. Van Acker (Ed.). Soil Residual Herbicides: Science and Management, Volume 3, Sainte Anne-ed Bellevue, Quebec, Canada. PP. 31-44.

26. Zand, E., Mousavi, S.K., and Heidari, A. 2009. Herbicides and Their Application. Mashhad Jehad-e-Daneshghahi Publication,

27. Zhou, Q., Liu, W., Zhang, Y., and Liu, K. 2007. Review action mechanisms of acetolactate synthase-inhibiting herbicides. Pesticide Biochemistry and Physiology 89: 89-96.