مطالعه آلودگی کشمش‌های تولیدی در استان خراسان رضوی به قارچ‌های مولد آفلاتوکسین

مجله پژوهشهای علوم و صنایع غذایی ایران

مقاله 2، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 23، فروردین 1392   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ifstrj.v9i1.22967

نویسندگان

المیرا حقیقی¹؛ معصومه مهربان سنگ آتش^{* 1}؛ سید علی مرتضوی²؛ محبوبه سرابی جماب³؛ ریحانه نوربخش¹؛ محمد آرمین¹

¹پژوهشکده علوم و فناوری مواد غذایی

²گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

³موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی

چکیده

هدف از این پژوهش مطالعه آلودگی کشمش‌های تولیدی در استان خراسان رضوی به قارچ‌های مولد آفلاتوکسین و تعیین میزان آفلاتوکسین در آن‌ها بود. بدین منظور 50 نمونه کشمش از 5 شهر کاشمر، خلیل آباد، بردسکن، مشهد و قوچان (10 نمونه از هر شهر) فراهم گردید. نتایج نشان داد که از 50 نمونه کشمش مورد آزمایش 6 نمونه (12 درصد) فاقد آلودگی قارچی و 44 نمونه (88 درصد) آلودگی قارچی داشت. کمترین و بیشترین میزان آلودگی قارچی به ترتیب در نمونه‌های کشمش شهرهای قوچان و کاشمر مشاهده شد. بررسی قارچ‌های جداسازی‌شده از نمونه‌های آلوده زیر نور فرابنفش درمحیط کشت نارگیل آگار نشان داد که 29 نمونه (9/65 درصد) تولیدکننده آفلاتوکسین و 15 نمونه (09/34 درصد) فاقد توانایی تولید آفلاتوکسین هستند. حضور آفلاتوکسین در نمونه‌های کشمش دارای قارچ‌های تولیدکننده آفلاتوکسین با استفاده از روش کروماتوگرافی با کارآیی، بالا تأیید گردید، هر چند غلظت آفلاتوکسین در این نمونه‌ها کمتر از حد مجاز تعیین شده توسط استاندارد ملی ایران بود (5 نانوگرم در گرم). هرچند با توجه به نتایج بدست آمده به نظر می‌رسد که در حال حاضر خطر جدی سلامت عمومی جامعه را تهدید نمی‌کند، ولی با توجه به مصرف سرانه کشمش در کشور (22 کیلوگرم در سال)، بهتر است این مساله به عنوان یک خطر در نظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

کشمش؛ آلودگی قارچی؛ قارچ‌های مولد آفلاتوکسین؛ خراسان رضوی

مراجع

آلکسوپولوس، سی. جی.، میمس، سی. دبلیو.، و بلک ول، ام.، 1384، اصول قارچ شناسی. ترجمه: صارمی، ح.، پیغامی، ا. و پژوهنده، م. انتشارات جهاد دانشگاهی، مشهد.

بارنت، اچ. ال.، و هانتر، بی.، 1368، قارچ‌های ناقص. ترجمه میناسیان، و. و علیزاده، ع. مرکز انتشارات و چاپ دانشگاه شهید چمران، اهواز.

پیغامی، ا.، 1376، قارچ شناسی تکمیلی. انتشارات احرار تبریز، صفحه 416.

دفتر آمار و فناوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی.، 1386، آمارنامه کشاورزی جلد اول محصولات زراعی- باغی. وزارت جهاد کشاورزی، معاونت امور برنامه‌ریزی و اقتصادی، دفتر آمار و فناوری اطلاعات.

دفتر آمار و فناوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی.، 1389، نتایج طرح آمارگیری نمونه‌ای محصولات باغی سال 1387. وزارت جهاد کشاورزی، معاونت امور برنامه‌ریزی و اقتصادی، دفتر آمار و فناوری اطلاعات.

موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران.، 1369، ویژگی‌ها و روش آزمون کشمش سبز. استاندارد شماره 3122. چاپ اول.

موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران.، 1372، روش نمونه‌برداری خشکبار. استاندارد شماره 1036. چاپ دوم.

موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران.، 1374، روش شمارش و شناسایی آلودگی قارچی (کپک‌ها و مخمرها) در مواد غذایی. استاندارد شماره 997. چاپ دهم.

موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران.، 1375، آماده کردن نمونه‌های مواد غذایی و شمارش میکروارگانیسم‌های مختلف. استاندارد شماره 356. چاپ دهم.

موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران.، 1380، اندازه‌گیری آفلاتوکسین‌های گروه B و G به طریق کروماتوگرافی مایع با کارآیی عالی و خالص سازی با ستون ایمونوافینیتی. استاندارد شماره 6872. چاپ اول.

Abbas, H. K., Shier, W. T., and Horn, B. W., 2004, Cultural methods for aflatoxin detection. Journal of Toxicology, 23 (2,3):295-315.

Abdel-Sater, M. A., and Saber, S. M., 1999, Mycoflora and Mycotoxins of some Egyptian dried fruits. Bull. Fac. Sci. Assiut, 28(1-D):91-107.

Alghalibi, S., and Shater, A. R. M., 2004, Mycoflora and mycotoxin contamination of some dried fruits in Yemen Republic. Ass. Univ. Bull. Environ. Res, 7(2):19-27.

Almeida, A. P., Correa, B., Mallozzi, M. A. B., Sawazaki, E., and Valente Soares, L. M., 2000, Mycoflora and aflatoxin/fumonisin production by fungal isolates from freshly harvested corn hybrids. Brazilian Journal of Microbiology, 31:321-326.

Areseculerante, S. N., Silva, L. M., Wijesundera, S., and Bandunatha, C. H. S. R., 1969, Coconut as a medium for the experimental production of aflatoxin. Applied Microbiology, 18(1):88-94.

Askun, T., Eltem, R., and Taskin, E., 2007, Comparison of rose-bengal chloramphenicol agar and dichloran glycerol agar (DG18) for enumeration and isolation of molds from raisins. Journal of Applied Biological Sciences, 1(2):71-74.

Atanda, O. O., Akpan, I., and Enikuomehin, O. A., 2006, Palm kernel agar: An alternative culture medium for rapid detection of aflatoxin in agricultural commodities. African Journal of Biotechnology, 56(10):1029-1033.

Cutuli, M. T., Cuellar, A. Camara, J. M. Mateos, A., and Suarez, G., 1991, Different media and methodologies for the detection of aflatoxin production by Aspergillus flavus strains isolated from trout feed. Mycopathologia, 113:121-125.

Davis, N. D., Iyer, S. K., and Diener, U. L., 1987, Improved method of screening for aflatoxin with a coconut agar medium. Applied and Environmental Microbiology, 53(7):1593-1595.

Fente, C. A., Ordaz, J. J., Vazquez, B. I., Franco, C. M., and Cepeda, A., 2001, New additive for culture media for rapid identification of aflatoxin–producing Aspergillus strains. Applied and Environmental Microbiology, 67(10):4858-4862.

Grigoryan, K., Hakobyan, L., Sarkisyan, M., and Hayrapetyan, H., 2006, Mycobiota of raisin from Armenian market and factors influencing its development. Toxicology Letters. 164(1): S276.

Herry, M. P., and Lemetayer, N., 1992, Aflatoxin contamination in oil seeds, dried fruits and spices. Microbiologic, 10:261-266.

Iamanaka, B.T., Menezes, H.C., Vicente, E., Leite, R. S. F., and Taniwaki, M. H., 2007, Aflatoxigenic fungi and aflatoxins occurrence in sultanas and dried figs commercialized in Brazil. Food Control, 18:454-457.

Iamanaka, B. T., Taniwaki, M. H., Menezes, H. C., Vicente, E., and Fungaro, M. H. P., 2005, Incidence of toxigenic fungi and ochratoxin A in dried fruits sold in Brazil. Food Additives and Contaminants. 12:1258–1263.

Kavangh, K., 2005, Fungi: Biology and application. John Wiley and Sons, Ltd , England. Pp:267.

Lemke, P. A., Davis, N. D., Lyer, S. K., Creech, G. W., and Diener, U. L., 1988, Fluorometric analysis of iodinated aflatoxin in minicultures of Aspergillus flavus and Aspergillus parasiticus. Journal of Industrial Microbiology, 3:119-125.

Lin, M. T., and Dianese, J. C., 1976, A coconut-agar medium for rapid detection of aflatoxin production by Aspergillus spp. Phytopathology, 1466-1469.

Macdonald, S., Wilson, P., Barnes, K., Damant, A., Massey, R., Mortby, E., and Shepherd, M. J., 1999, Ochratoxin A in dried vine fruit: method development and survey. Food Additives and Contaminants. 16: 253-260.

Magnoli, C., Astoreca, A., Ponsone, L., Combina, M., Palacio, G., Rosa, C. A. R., and Dalcero, A. M., 2004, Survey of mycoflora and ochratoxin A in dried vine fruits from Argentina markets. Letters in Applied Microbiology. 39(4):326-331.

Milanez, V. T., Schoenlein-Crusius, I. H., and Okino, L. K., 2002, Evaluation of Brazilian terrestrial Aspergillus strains for mycotoxin production. Rev. Inst. Adolfo Lutz, 61(1):7-11.

Ozay, G., Aran, M., and Pala, M., 1995, Influence of harvesting and drying technique on mycoflora and mycotoxins of figs. Nahrung, 39:156-165.

Romero, S. M., Comerio, R. M., Larumbe, G., Ritieni, A., Vaamonde, G., and Fernandez Pinto, V., 2005, Toxigenic fungi isolated from dried vine fruits in Argentina. International Journal of Food Microbiology. 104:43–49.

Stoloff, L., 1976, Occurrence of mycotoxins in foods and feeds. In: Mycotoxins and other fungal food problems. Rodrichs, J.V. (Ed.). Adv. Chem. Ser. No. 149 Amer. Soc. pp. 23-50.

United States Department of Agriculture., 2006, Grain Fungal Diseases and Mycotoxin Reference. Retrieved on May 11, 2009, from http://archive.gipsa.usda.gov/pubs/mycobook.pdf

United States Department of Agriculture., 2010, Raisins: World markets and trade. Retrieved on September 10, 2010, from http://www.fas.usda.gov/htp/2010_Raisins.pdf

Varga, J., Kocsube, S., Koncz, Z., and Teren, J., 2006, Mycobiota and ochratoxin A in raisins purchased in Hungary. Acta alimentaria. 35: 289-294.

Zohri, A. A., and Abdel-Gawad, K. M., 1993, Survey of mycoflora and mycotoxins of some dried fruits in Egypt. Journal of Basic Microbiology. 33:279-288.